Trung Quốc xâm nhập kinh tế ở sân sau của Hoa Kỳ

Ảnh hưởng của Bắc Kinh gia tăng ở Mỹ Latin và Caribe

Thông qua áp chế đầu tư, thương mại, và ngoại giao, Trung Cộng đang dần mở rộng ảnh hưởng của mình sang sân sau của Hoa Kỳ — khu vực Mỹ Latin và Caribe (LAC).

Trung Cộng đã tiến thêm một bước để cô lập Đài Loan khi gần đây Nicaragua tuyên bố rằng quốc gia này quay lưng với Đài Bắc sang để hướng sang Bắc Kinh. Điều này khiến Đài Loan chỉ còn lại 14 quốc gia đồng minh. Đồng minh mạnh nhất của họ, tất nhiên, là Hoa Kỳ. Trung Cộng tìm cách thay thế Hoa Kỳ trở thành nhà lãnh đạo thế giới ngay cả ở sân sau của chính Hoa Kỳ, ở khu vực Trung và Nam Mỹ và vùng Caribe.

Hiện tại, Trung Quốc dẫn đầu về thương mại với Phi Châu và các khu vực của Á Châu. Trung Quốc vẫn đang tụt hậu so với Hoa Kỳ ở khu vực Mỹ Châu Latin, nhưng khoảng cách đang dần thu hẹp. Năm 2009, đầu tư của Trung Quốc chỉ chiếm 4% các dự án mới ở Mỹ Latin. Đến năm 2019, con số này đã tăng lên 6.8%. Ngược lại, Hoa Kỳ chiếm khoảng 22% tổng nguồn tài chính. Tuy nhiên, ở một số nước, đầu tư của Trung Quốc nổi bật hơn. Trung Quốc chỉ mới bắt đầu đầu tư vào Chile cách đây 5 năm, nhưng đã trở thành nguồn cung cấp vốn số một của quốc gia này.

Thị phần mua bán và sáp nhập của Trung Quốc ở Mỹ Latin là 2.4% vào năm 2009, nhưng đã tăng lên 16.3% vào năm 2019. Sự gia tăng này giúp Trung Quốc chỉ đứng sau Hoa Kỳ. Hoạt động thương mại cũng theo mô hình tăng trưởng tương tự. Năm 2000, thương mại của Trung Quốc với khu vực này là 16 tỷ USD. Bây giờ con số đó là hơn 400 tỷ USD.

Trong thời kỳ hỗn loạn của các cuộc cách mạng cánh tả ở Mỹ Latin, vào những năm 1980, một số quốc gia LAC đã thay đổi công nhận ngoại giao từ Đài Loan sang Trung Quốc, bao gồm Bolivia, Nicaragua, và Uruguay. Nicaragua thay đổi vào năm 1985, và một lần nữa vào năm 1990 và 2020. Các quốc gia LAC khác thay đổi vì lý do tài chính và chính trị, chẳng hạn như Bahamas năm 1997, Dominica năm 2004, Grenada năm 2005, Costa Rica năm 2007, và El Salvador 2018.

Hoa Kỳ đã bàn giao Kênh đào Panama cho người Panama vào năm 1999, và Khu vực Kênh đào Panama đã không còn là lãnh thổ của Hoa Kỳ. Cùng năm đó, công ty Hutchison-Whampoa của Trung Quốc được cấp quyền khai thác các cảng ở cả hai bờ Đại Tây Dương và Thái Bình Dương của Kênh đào. Panama là quốc gia đầu tiên trong LAC ký kết Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc. Ngay cả trước khi Panama công nhận Trung Quốc, Bắc Kinh đã giành được hợp đồng quản lý các cảng container trên Kênh này thông qua các công ty thuộc sở hữu nhà nước Trung Quốc.

Từ năm 2008 đến năm 2016, Trung Quốc và Đài Loan đã có một thỏa thuận tạm ngưng trong việc tranh thủ các nước Mỹ Latin và các nước đang phát triển thay đổi công nhận [ngoại giao]. Quốc gia Phi Châu Gambia đã đề nghị chuyển sang công nhận Bắc Kinh, nhưng Trung Quốc từ chối, theo thỏa thuận trên. Khi ứng cử viên ủng hộ độc lập Thái Anh Văn (Tsai Ing-wen) được bầu làm tổng thống Đài Loan vào năm 2016, Trung Quốc đã chấp nhận lời đề nghị của Gambia. Ngoài ra, Sao Tome and Principe, một quốc gia Phi Châu nhỏ khác, đã chuyển sang bang giao với Bắc Kinh trong cùng năm đó.

Các quốc gia chuyển đổi bang giao từ Đài Loan sang Trung Quốc đã nhận được các ưu đãi như cho vay, đầu tư, cơ sở hạ tầng, đường sá, sân vận động thể thao, phòng khám và tiếp cận thị trường Trung Quốc. Ví dụ, Costa Rica đã có được sân vận động thể thao ngay sau khi chuyển sang công nhận bang giao với Trung Quốc vào năm 2007.

Năm 2017, Panama đã cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan. Ngay trước khi có thay đổi này, Tập đoàn Landbridge của Trung Quốc đã bắt đầu xây dựng Cảng Container Panama Colon trên đảo Margarita của Panama, một cảng nước sâu và khu liên hợp hậu cần trị giá 1 tỷ USD. Tổng thống khi đó là ông Juan Carlos Varela đã giữ bí mật về quyết định này, chỉ thông báo cho Hoa Kỳ trong vòng một giờ trước khi có thông báo chính thức.

Một năm sau, lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình thăm Panama và hai nước đã ký 19 thỏa thuận hợp tác liên quan đến thương mại, cơ sở hạ tầng, ngân hàng, du lịch, giáo dục, cũng như hiệp ước dẫn độ.

Năm 2018, Cộng hòa Dominica và El Salvador cũng chuyển sang bang giao với Bắc Kinh. Cộng hòa Dominica đã được cung cấp một gói đầu tư và cho vay trị giá 3.1 tỷ USD cho các dự án cơ sở hạ tầng, các đường cao tốc, và một nhà máy điện khí tự nhiên.

Trước khi thay đổi, Cộng hòa Dominica đã là đối tác thương mại lớn thứ hai của Trung Quốc trong khu vực, với kim ngạch thương mại 2 tỷ USD. Đến năm 2020, thương mại giữa hai quốc gia đã tăng lên khoảng 2.4 tỷ USD, trong đó Cộng hòa Dominica đang thâm hụt thương mại nghiêm trọng với Trung Quốc gần 2 tỷ USD.

Những người bạn còn lại của Đài Loan ở Mỹ Châu bao gồm Belize, Guatemala, Haiti, Honduras, Paraguay, Saint Kitts và Nevis, Saint Lucia, và Saint Vincent và Grenadines. Trong khi đó, 19 quốc gia ở Mỹ Latin và Caribe đã tham gia BRI của Trung Quốc. Ngoài ra, Bắc Kinh đã ký “quan hệ đối tác chiến lược” với 10 quốc gia khác trong khu vực này.

Việc chuyển đổi công nhận ngoại giao từ Đài Loan sang Trung Quốc thường đồng nghĩa với việc cắt giảm viện trợ từ Hoa Kỳ. Tuy nhiên, Trung Cộng rất giỏi trong việc viết các tấm chi phiếu nên hầu như không ai cảm nhận được sự cắt giảm này. Để tăng ảnh hưởng của Hoa Kỳ ở Mỹ Châu và chống lại Trung Cộng, Hoa Kỳ phải có sự tham gia có ý nghĩa với các nước LAC, giúp họ tăng GDP. Vào năm 2013, Phó Tổng thống đương thời là ông Joe Biden nói rằng Hoa Kỳ có thể quan tâm đến việc tham gia Liên minh Thái Bình Dương với tư cách cố vấn. Liên minh này là một hiệp ước thương mại giữa Chile, Colombia, Mexico, và Peru.

Hoa Kỳ, cùng với Nhóm 7 quốc gia khác, đang lên kế hoạch cho chương trình “Xây dựng Lại Thế giới Tốt hơn”, là một phương tiện tài trợ cơ sở hạ tầng cho các quốc gia đang phát triển có thể cạnh tranh với BRI.

Trong khi Đài Loan đánh mất quan hệ ngoại giao trong LAC, Hoa Kỳ đang thúc đẩy hỗ trợ Đài Loan, thậm chí còn đồn trú binh sĩ Hoa Kỳ trên hòn đảo này — dưới thời cả chính phủ ông Trump và ông Biden. Trung Cộng chắc chắn đang giành được chỗ đứng, nhưng Hoa Kỳ vẫn giữ vị trí ưu thế của mình trong khu vực — đặc biệt là khi nói đến Kênh đào Panama.

Tầm quan trọng của Kênh đào Panama đã tăng lên trong đại dịch COVID-19, do Hoa Kỳ đã và đang thúc đẩy việc chuyển dịch trở lại hoặc đưa các chuỗi cung ứng về gần phía mình hơn. Hoa Kỳ vẫn là quốc gia sử dụng chính, chiếm 66% lượng hàng hóa. Ngược lại, Trung Quốc chỉ chiếm 13% lưu lượng trên Kênh đào này. Tuy nhiên, Trung Quốc là quốc gia sử dụng nhiều nhất Khu Thương mại Tự do Colón.

Hoa Kỳ vẫn đang dẫn trước, nhưng chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ cần đặt mục tiêu chống lại sự xâm lấn của Trung Cộng ở Mỹ Châu.

Quan điểm trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.

Tiến sĩ Antonio Graceffo đã có hơn 20 năm làm việc tại Á Châu. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh của Đại học Giao thông Thượng Hải của Trung Quốc. Ông Antonio là giáo sư kinh tế và nhà phân tích kinh tế Trung Quốc, người đã viết bài cho nhiều kênh truyền thông quốc tế.