Truyện cổ Trung Hoa: Đâu là thật, đâu là giả?

EPOCH NEWSROOM

Ai mới là người điên?

Chuyện kể rằng, Bàng Thị người nước Tần có một cậu con trai, thuở nhỏ thông minh lanh lợi; vậy mà khi lớn lên, cậu lại không giống những người bình thường khác. Hễ người ta nghe thấy tiếng hát thì cậu lại bảo đó là tiếng khóc; người ta nhìn thấy vật màu trắng thì cậu lại bảo đó là màu đen; người ta ngửi thấy là mùi thơm thì cậu lại cho đó là mùi hôi khó chịu; người ta nếm thử thấy đắng thì cậu lại thấy ngọt. Những gì cậu cảm nhận được, hay nhìn thấy được trong thế giới trần tục này lại hoàn toàn trái ngược với những gì người khác cảm nhận thấy.

Chẳng bao lâu sau, mọi người bắt đầu đồn thổi rằng con trai của Bàng Thị bị điên. Vì ngày đêm lo lắng về căn bệnh tâm thần của con trai mình, nên Bàng Thị ngày một héo hon. Bà nghe nói rằng nước Lỗ là một vùng đất của chính nghĩa và lễ nghi. Nơi đó quy tụ nhiều bậc chính nhân quân tử hơn nước Tần, kể cả Khổng Tử cũng từng sống ở đó. Ấp ủ hy vọng rằng sẽ có ai đó ở nước Lỗ có thể chữa trị cho con trai mình, bà đã gói ghém hành trang cùng con trai lên đường.

Trên đường đến nước Lỗ, họ đã đi ngang qua Tương Ấp; tại đây họ đã gặp một người đàn ông thần bí với mái tóc bạc phơ. Ông lão này chính là Lão Tử. Bàng Thị đã kể với nhà hiền triết vĩ đại này về chứng bệnh của con trai mình và họ đang trên đường đến nước Lỗ để tìm cách chữa trị. Nghe bà nói xong, Lão Tử cười lớn và đáp rằng:

“Làm sao bà biết được là con trai bà bị điên?” Lão Tử hỏi. “Con người ngày nay không còn ai có thể phân biệt được đúng sai nữa, trong đầu lẫn lộn không biết thế nào là đúng sai phải trái rồi.”

Lão Tử tiếp tục nói, “Trong đầu chỉ nghĩ đến tư lợi, trong tâm lúc nào cũng lo sợ lợi ích cá nhân bị tổn thất đã khiến nhận thức của con người về thế giới này đảo lộn hết cả rồi. Đó mới là điên thực sự. Bởi vì mọi người đều bị điên hết cả, nên họ đâu có nhận ra cái điên của mình. Giả như ai cũng ăn nói giống như con trai của bà, thì chẳng phải người điên chính là bà sao. Huống hồ, những người được gọi là bậc quân tử ở nước Lỗ lại là những người hồ đồ nhất. Họ trị quốc bằng cách làm thỏa mãn những mong muốn nhất thời của dân chúng thay vì hành xử theo lý lẽ thông thường. Con trai của bà tỉnh táo minh bạch là thế, vậy mà bà lại muốn tìm người điên để chữa trị cho cậu ta. Điều đó chẳng phải đáng cười hay sao? Mẹ con bà hãy mau chóng khăn gói trở về nước Tần đi.”

Cảnh giới của một người tu luyện

Ông Hakuin Ekaku (1686–1769), nổi tiếng ở Trung Quốc với cái tên Thiền sư Bạch Ẩn, là một nhân vật quan trọng trong lịch sử Thiền Tông ở Nhật Bản.

Một lần khi thiền sư Hakuin Ekaku ra ngoài khất thực, một vị chủ nhà đã từ chối không cho ông thức ăn. Ông Hakuin không bận tâm và cứ đứng trước cửa nhà của họ. Điều này đã làm cho người chủ nhà kia rất tức giận. Trong cơn thịnh nộ, người chủ nhà đã cầm cây chổi lên và đánh vị Thiền sư này, khiến ông ngất tại chỗ.

Một gia đình mở hiệu buôn bán gần nơi thiền sư Hakuin sinh sống có một cô con gái xinh đẹp, thế nhưng chưa thành gia lập thất mà cô đã mang bầu. Cha mẹ cô cảm thấy nhục nhã và quyết tìm cho ra ai là cha của đứa bé. Người con gái muốn bảo vệ danh tính cho chàng trai trẻ kia. Cô biết rằng phụ thân vô cùng kính trọng thiền sư Hakuin, vì vậy cô nói rằng Thiền sư là người làm cô có thai. Cha mẹ đã đưa cô đến chùa và chất vấn thiền sư Hakuin; ông đã nhẹ nhàng đáp lại, “Thế à?”

Sau khi đứa trẻ được sinh ra, họ đã đưa bé lên chùa và nói với thiền sư Hakuin, “Đây chính là cốt nhục nghiệt chủng của ông!” Tin đồn nhanh chóng lan truyền, và dân chúng đã kéo nhau lên chùa để rủa xả vị Thiền sư này, nói rằng ông là cáo đội lốt cừu. Tuy nhiên, vị thiền sư không hề phiền lòng và chăm sóc cho đứa bé một cách chu đáo.

Một năm sau, người con gái vô cùng cắn rứt lương tâm vì lời nói dối của mình, và cuối cùng cô đã không thể chịu đựng được nữa. Cô thú nhận sự thật với cha mẹ của mình. Cha mẹ cô cảm thấy vô cùng hối hận. Cả gia đình đã vội vã lên chùa dập đầu nhận lỗi với thiền sư Hakuin. Ông sẵn lòng trả lại đứa bé và cũng chỉ đáp lại, “Thế à?”

Tất cả những trải nghiệm đó đều rất thống khổ; tuy nhiên sự nhẫn chịu đó lại được tính là tu luyện. Những người tu luyện đạt đến cảnh giới đó là đều phải là những người có tâm đại nhẫn.

Câu chuyện được tái bản với sự chấp thuận của “Treasured Tales of China” (Kho tàng truyện cổ Trung Hoa), Quyển 1, sách hiện có bán tại Amazon.