Vì sao cư xử lịch thiệp là điều vô cùng quan trọng

Một số nhà nghiên cứu mô tả sự thô lỗ như một loại chất độc thần kinh dễ lây lan. Bất cứ ai, vốn từng là mục tiêu của sự thô lỗ đều biết mức tàn phá của nó ra sao. Nó có thể dày vò tâm trí bạn, và thậm chí làm thay đổi suy nghĩ của bạn. Đột nhiên, mọi người dường như đều có ý định làm tổn thương bạn.

Sự thô lỗ gây tác động nặng nề là vì nó dưới cả tiêu chuẩn của phép lịch sự cơ bản. Bạn phải nghĩ đến người khác, và nói “vui lòng” và “cảm ơn”. Khi ai đó phạm phải những quy tắc rất quan trọng này với chúng ta, chúng ta vừa cảm thấy bị xúc phạm vừa bối rối. Tại sao họ lại làm điều đó? Và tại sao lại đối xử với mình như vậy?

Ngay cả khi chúng ta có thể kiểm soát được hành động trả đũa của mình, thì khoa học đã chứng minh rằng sự thô lỗ vẫn có hại cho khả năng tập trung và đưa ra quyết định của chúng ta. Một nghiên cứu cho thấy rằng một khoảnh khắc thô lỗ nhất thời làm giảm 50% năng lực của bác sĩ phẫu thuật.

“Một số nhà nghiên cứu mô tả sự thô lỗ như một loại chất độc thần kinh dễ lây lan”.

Tiến sĩ Joyce Mikal-Flynn, phó giáo sư tại Đại học bang California ở Sacramento, tin rằng nếu như sự thô lỗ làm tổn hại đến suy nghĩ của chúng ta, thì cách cư xử tử tế có thể cải thiện nó. Đó là lý do tại sao bà Joyce khuyến khích sự lịch thiệp trong tất cả các khóa học của mình, đặc biệt là lớp học về khoa học thần kinh.

Bà Mikal-Flynn nói, “Trong não bộ, cách cư xử ảnh hưởng đến chất dẫn truyền thần kinh hạnh phúc, và cho phép tạo ra những kết nối cá nhân tuyệt vời. Từ cơ sở sinh hóa, cách cư xử tạo ra sự khác biệt, đem lại cho mọi người cảm giác an toàn và hài lòng.”

Sức mạnh của sự tôn trọng

Dường như là một việc nhỏ, nhưng cách cư xử lịch thiệp có thể là nền tảng để thành công. Bà Paige Arnof-Fenn, giám đốc điều hành của hãng tiếp thị Mavens and Moguls nói rằng bà đạt thành công trong phần lớn công việc kinh doanh của mình chỉ vì sự lịch thiệp. Quả thật một khách hàng nói với bà rằng anh ta đã thuê dịch vụ của Mavens & Mogul chủ yếu là do cách cư xử lịch thiệp của công ty, vì mọi thứ khác đều có thể học hỏi được trong công việc.

Bà Arnof-Fenn tin rằng cách cư xử lịch thiệp của mình là do bà đã lớn lên ở miền nam Hoa Kỳ, nơi những ngôn từ thanh lịch truyền thống vẫn tiếp tục tồn tại. Tuy nhiên, bà Arnof-Fenn khẳng định bạn không nhất thiết phải là một quý bà hay quý ông miền Nam thì mới phải đặt chuẩn mực cao hơn mức hiện tại.

Sự khan hiếm phép lịch sự này là điều đã truyền cảm hứng cho bà Maryanne Parker thành lập Manor of Manners, một công ty có trụ sở tại San Diego, chuyên đào tạo các nghi thức quốc tế và ngoại giao cho trẻ em và người lớn. Trước đây, bà Parker làm việc trong lĩnh vực tài chính doanh nghiệp. Bà đã đi khắp thế giới, nhưng ở bất cứ nơi nào bà đến, bà đều nhận thấy một điều giống nhau. Đó là: nếu thiếu kỹ năng ngoại giao cơ bản thì những doanh nhân tài năng đều sẽ làm hỏng thành công của chính họ.

“Cách chúng ta đối xử với nhau rất quan trọng, nếu không, chúng ta sẽ sống trong một thế giới hỗn loạn.” – Maryanne Parker

Bà Parker mô tả cách cư xử và phép xã giao như một loại ngôn ngữ tinh tế. Tất nhiên, có những quy tắc, nhưng chúng dễ dàng tiếp thu và bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận. Hơn hết, chúng phục vụ một mục đích cao quý: Làm cho những người xung quanh bạn cảm thấy thoải mái.

Bà Parker khẳng định, “Phép xã giao là có tác dụng. Nó khiến mọi người muốn hợp tác với bạn.” 

Các quy tắc ứng xử xã hội đã được thực thi trong suốt thời cổ xưa, nhưng bà Parker tìm thấy nguồn gốc của cách cư xử và phép xã giao hiện đại là có từ thời vua Louis XIV. Là vị “Vua Mặt trời” vĩ đại của nước Pháp vào thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18, vua Louis có khả năng kiểm soát triều đình của mình, đơn giản là bằng cách buộc họ tuân thủ luật lệ nghiêm ngặt về trang phục và phép lịch thiệp. Các nhà quý tộc bận rộn thực hành hệ thống quy tắc xã hội phức tạp của nhà vua, đến nỗi không bao giờ có thời gian để mưu tính một cuộc cách mạng.

Khi các vị vua phải nhường chỗ cho các quan chức được bầu chọn, phần lớn nghi thức đã bị loại bỏ, và nền văn hóa ngày càng trở nên bình thường. Nhưng trong quá trình mất đi những nghi lễ gò bó của quá khứ, chúng ta cũng đánh mất cách cư xử lịch thiệp, đó là thể hiện sự tôn trọng.

Bà Parker nhận xét: “Mọi người không nhận ra rằng biết cách cư xử và giao tiếp là rất có lợi. Cách chúng ta đối xử với nhau rất quan trọng; nếu không, chúng ta sẽ sống trong một thế giới hỗn loạn.”

Nói đến nghi thức thì chẳng có nghi thức nào trong sinh hoạt thường ngày như việc sử dụng loại nĩa nào cho món ăn nào hoặc nhờ chuyển lọ hạt tiêu trong bàn ăn chung cả. Những dịp trang trọng hơn có thể cần thêm một vài quy tắc, nhưng mục tiêu chính ở bất kỳ sự kiện nào chính là sự tôn trọng. Đơn giản là chỉ cần tập trung vào những điều cơ bản, bà Parker khuyên: Hãy mỉm cười, đến đúng giờ, chân thành và ăn mặc phù hợp. Hãy lịch sự hỏi ý kiến hướng dẫn nếu bạn chưa biết nên làm gì. Khi bạn được giới thiệu với một người mới, hãy đứng lên và bắt tay.

Nâng cao chuẩn mực

Cơ hội để cư xử đẹp trong giao tế xã hội nay đã mất dần, khi ngày nay chúng ta giao tiếp rất nhiều qua mạng internet [trực tuyến]. Và đó có thể là một lý do giải thích tại sao sự thô lỗ lại đặc biệt gia tăng ở trên mạng. Mặc dù chúng ta thường nghe nói rằng tính ẩn danh khuyến khích người dùng internet đưa ra những nhận xét thô tục, nhưng cũng có thể điều này liên quan nhiều hơn đến việc nhìn vào màn hình. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc cư xử thô lỗ với ai đó sẽ khó hơn nhiều nếu bạn nhìn vào mắt họ.

Một trong những cách mà bà Mikal-Flynn duy trì được cách cư xử lịch thiệp trong lớp học của mình là yêu cầu mọi người cất đi các đồ dùng điện tử [như điện thoại di động]. Lúc đầu, sinh viên có thể phản ứng, nhưng cuối cùng họ sẽ tham gia vào cuộc thảo luận nhiều hơn. 

Bà Mikal-Flynn đã áp dụng tiêu chuẩn này cho chính mình. Bà tuyên bố, “Nếu điện thoại của tôi vang lên trong lớp học  – điều đó thật là bất lịch sự – thì mọi người trong lớp sẽ được nhận 5 điểm.”

“Thật khó để thể hiện sự tôn trọng với những người xung quanh, nếu bạn thường xuyên nhìn chằm chằm vào điện thoại của mình.”

Nhưng cũng thật dễ dàng để bào chữa rằng nếu những người khác đang làm thế thì chúng ta cũng có thể làm điều tương tự. Chúng ta thường bắt chước hành vi – dù tốt hay xấu – của những hình mẫu tiêu biểu mà bản thân đã chọn

Ông Danny Wallace – tác giả cuốn “Tìm hiểu văn hóa ứng xử thô lỗ – Chúng ta nên làm gì” – đã nhận định rằng nếu tất cả chúng ta đều kiên trì áp dụng một chuẩn mực ứng xử cao hơn, thì sự thô lỗ sẽ không thể tồn tại. Tương tự như vậy, chúng ta có trách nhiệm chỉ ra sự thô lỗ khi nhìn thấy nó, miễn là chúng ta làm như vậy một cách lịch sự. Nếu không, ảnh hưởng xấu sẽ lan rộng.

“Việc chỉ ra sự thô lỗ nhắc nhở mọi người rằng họ đang giao thiệp với xã hội rộng lớn, và để mọi sự đều tốt đẹp, chúng ta phải có sự thông cảm và biết nghĩ đến người khác. Chúng ta có sự lựa chọn: Nếu muốn duy trì nền văn minh của mình, thì chúng ta có thể chọn cách hành xử lịch sự,” ông Wallace kết luận.