Vị thế thiêng liêng và cao quý của ngọc thạch trong văn hóa Trung Hoa

Ngọc thạch (Jade) là một loại đá đẹp long lanh như nước và tượng trưng cho lòng nhân từ. Tao nhã và cứng cáp, loại ngọc này là hiện thân của nền văn hóa Trung Hoa qua hàng nghìn năm. Người Trung Hoa có truyền thống lâu đời ưa chuộng ngọc, ngọc được  đặt tên cho trẻ nhỏ, đưa vào thơ ca, văn học, và hội họa.

Truyền thuyết về ngọc thạch từ thời Đồ Đá Mới (Neolithic)

Trong truyền thuyết Trung Hoa, thủy thần Cung Công đã bại trận trong một cuộc đại  chiến với hỏa thần Chúc Dung. Mất thể diện và tức giận, Cung Công đã phá hủy một trong những cột chống trời vốn để duy trì sự cân bằng và ổn định vũ trụ. Trái Đất sụp đổ; sự hỗn loạn và các thảm họa khiến loài người vào đau khổ triền miên. Mẹ của loài người, Thần Nữ Oa, vô cùng đau buồn trước thảm kịch này. Bà ghép những viên đá ngũ sắc với nhau để vá lỗ hổng trên bầu trời và cứu vớt nhân loại. Phần còn lại của những viên đá được phân chia rải rác thành đủ loại ngọc. Đây là nguồn gốc thiêng liêng và cao quý của ngọc thạch trong văn hóa Trung Hoa.

Ngọc cẩm thạch (Jadeite) loại tốt nhất có thể chịu được nhiệt độ, áp lực, và sự ăn mòn ở mức cực lớn. Người xưa đã nhận ra sức chịu đựng của loại ngọc này trong thời Đồ Đá Mới và nhân cách hóa nó thành nghị lực. Ở Trung Quốc cổ đại, người ta xem ngọc như một phương tiện giao tiếp với thần linh và là hiện thân của đức hạnh, như trung thực, thuần khiết, ngay thẳng, và nhân từ.

Trong văn hóa truyền thống Trung Hoa, người ta dùng ngọc thạch để mô tả những nam nhân có tính cách cao thượng. Ngọc vững vàng và điềm tĩnh, sáng long lanh qua lớp bụi trần. Sự tinh khiết và trong trẻo của ngọc có thể được hiển lộ thông qua chạm khắc và đánh bóng.

Món trang sức bằng ngọc bích trong hôn nhân

Vòng ngọc đeo tay là loại trang sức đơn giản và tinh khiết nhất – không đính kim cương và thiết kế chói lóa. Tuy nhiên, sự đơn giản như vậy lại đòi hỏi nguyên liệu thô phải có chất lượng tốt. Trong ngành công nghiệp ngọc thạch, vòng ngọc là vật phẩm có giá trị cao nhất, xếp trên tất cả các loại khác. Khi những người thợ thủ công nhìn thấy một miếng ngọc mới, trước tiên họ sẽ kiểm tra các vết nứt và màu sắc của nó. Nhờ đó họ có thể quyết định kích thước của vòng ngọc. Cuối cùng, họ sẽ sử dụng phần còn lại của miếng ngọc làm các thứ trang sức khác. Khối ngọc nặng 10 kg có thể làm được hàng chục mặt dây chuyền nhưng chưa đủ làm thành hai chiếc vòng ngọc. Do đó, những chiếc vòng ngọc là những món đồ rất quý hiếm.

Vòng ngọc là món quà và vật lưu niệm quý giá ở Trung Quốc thời xưa. Những câu thơ từ cổ thi Trung Quốc cho thấy rằng những chiếc vòng ngọc tượng trưng cho tình yêu vĩnh cửu và hẹn ước: “Làm sao chịu đựng nỗi chia lìa? Vòng ngọc ôm tròn cổ tay ta.” Vòng ngọc là vật gia truyền và của hồi môn phổ biến trong gia đình. Các bà mẹ tặng những chiếc vòng ngọc cho con gái hoặc con dâu để cầu may mắn và phước lành. Mặc dù phong tục này đã dần mai một theo thời gian, nhưng vòng ngọc vẫn là một món quà rất có giá trị.

Chất lượng của ngọc là hiện thân cho đức hạnh của con người

Ngày nay, mặc dù vòng ngọc hiếm khi được sử dụng như một biểu tượng của tình yêu, nhưng chúng vẫn là món trang sức phổ biến của phụ nữ vì chất liệu mượt mà và sáng bóng. Người ta tin rằng một người đeo trang sức bằng ngọc là người nhẹ nhàng và thanh tao. Theo người Trung Hoa, Hòa Điền và Phỉ Thúy là hai trong số những loại ngọc thạch được đánh giá cao nhất.

Ngọc Hòa Điền mềm nhưng đặc và chắc. Trong đó ngọc “mỡ cừu” là loại có giá trị nhất. Ngọc này được tìm thấy trong các mỏ đá nhỏ bị xói mòn bởi các dòng sông chảy từ núi trong hàng ngàn năm. Ngọc Hòa Điền nổi tiếng do sự tinh khiết, vẻ đẹp, và độ bền chống lại sự ăn mòn. Phụ nữ đeo trang sức bằng ngọc mỡ cừu được cho là dịu dàng và bền bỉ giống như ngọc.

Ngọc Phỉ Thúy (thuộc nhóm Jadeite – ngọc cẩm thạch), là vua của các loại ngọc, có vẻ đẹp của cả ngọc và kim cương. Loài chim cùng tên gọi có bộ lông màu đỏ rực rỡ hoặc màu xanh lục bảo. Ngọc Phỉ Thúy khác nhau về độ dày, cường độ, độ đồng đều, và màu sắc. Màu sắc của nó gồm có trắng, xanh lá cây, đỏ, tím, cam, vàng, nâu, và đen, đại diện cho vẻ đẹp và cá tính đa dạng.

Ngọc Phỉ Thúy màu xanh lá cây trong suốt và tinh khiết, hay còn gọi là xanh hoàng đế, là loại ngọc quý giá nhất. Nó tượng trưng cho năng lượng, sự chính trực, và hy vọng. Từ Hy Thái hậu và đệ nhất phu nhân của Trung Hoa Dân Quốc Tống Mỹ Linh đều sở hữu những chiếc vòng ngọc có giá trị này.

Cách lựa chọn ngọc của một người có thể là dấu hiệu về tính cách của người đó. Như người xưa thường nói, ngọc vừa mềm mại vừa rắn chắn, vừa tinh tế lại vừa bắt mắt. Vì không thể điều chỉnh kích thước khi đã làm thành chiếc vòng, nên thường thì không phải khách hàng chọn vòng ngọc, mà thay vào đó, chính chiếc vòng ngọc chọn chủ nhân của nó.

Người Trung Quốc tin rằng các trang sức bằng ngọc càng trở nên sáng bóng hơn khi đeo, và nó có thể làm tịnh người đeo. Miếng đá thần này có thể rửa sạch bụi trần trong tâm hồn và đem lại sự an tĩnh. Sự thuần khiết và đơn giản của ngọc không phai nhạt theo thời gian; ngọc đem lại phúc lành cho chủ nhân nhờ sự ấm áp và dịu dàng của nó.