Vị Tổng thống bí mật của Hoa Kỳ
DEBI DESILVER
Vào tháng 09/1919, trên đoàn xe lửa tên “Mayflower” đến California trong chuyến công du của tổng thống, đệ nhất phu nhân Edith Bolling Galt Wilson cảm thấy như mình đang bị vây hãm trong cảm xúc của mình. Bà trung thành với sứ mệnh mà tổng thống giao phó – đó là vận động người dân cho đề xướng “Liên đoàn các quốc gia” sau Đệ nhất Thế chiến. Mặt khác, sức khỏe của tổng thống đang suy giảm đáng kể và bà rất lo lắng cho sự an nguy của ông.
Tấm lòng tận tụy – một đặc điểm trong tính cách mạnh mẽ của bà Wilson được bộc lộ qua suốt những năm tháng chung sống cùng gia đình, gồm cả việc bà cẩn thận chăm sóc bà ngoại đau yếu mỗi ngày. Sức mạnh ấy lại trải qua thử thách lần nữa khi người chồng đầu tiên của bà, ông Norman Galt, đột ngột qua đời vào tháng 01/1908 ở tuổi 40, để lại toàn bộ công việc kinh doanh và nợ nần cho vợ. Gia tộc Galt là chủ hãng trang sức Galt & Bro. Họ được xem là một trong những gia đình giàu có và nổi tiếng bậc nhất ở Hoa Thịnh Đốn lúc bấy giờ.
Người góa phụ trẻ đột nhiên trở thành chủ doanh nghiệp, vào thời đại mà phụ nữ thậm chí còn không có quyền bầu cử. Bà phải đối diện với một quyết định quan trọng: Tiếp tục công việc kinh doanh một mình, tìm người cộng tác, hay đóng cửa doanh nghiệp – nơi từng phục vụ những vị khách nổi tiếng như tổng thống Abraham Lincoln, chính khách Jefferson Davis, và nhà phát minh Alexander Graham Bell.
Và như thường lệ, quả phụ Galt, đệ nhất phu nhân tương lai, chấp nhận nhìn thẳng vào nghịch cảnh trước mặt và quyết định cố gắng vượt qua khó khăn với một nhóm nhỏ bạn hữu tin cậy. Sau nhiều đêm thức trắng, bà quyết định tin tưởng vào nhân viên trong hãng, và giao quyền điều hành cho một nam nhân viên đã làm việc cho hai thế hệ gia tộc Galt.
Đem lại hòa bình cho thế giới
Tuy sức khỏe và khả năng chịu đựng của Tổng thống Wilson đã giảm sút rõ rệt trong nhiệm kỳ thứ hai, nhưng vị chính trị gia và cựu giáo sư 63 tuổi vẫn quyết định bắt đầu chuyến công du đến miền Tây. Ông tự giao cho mình vai trò cố gắng đàm phán hòa bình thế giới sau Thế Chiến. Ngài tổng thống và đệ nhất phu nhân, người luôn sát cánh bên ông, đã trải qua 6 tháng gian nan ở Paris để đàm phán “Hòa ước Versailles” đem lại chiến thắng cho Khối các nước đồng minh.
Ngài Tổng thống trông cậy rất nhiều vào người vợ thứ hai và tin tưởng bà trong hầu hết mọi khía cạnh công việc của ông – họ cùng nhau đọc các công văn từ khắp nơi trên thế giới gửi đến. Bà Wilson viết trong cuốn hồi ký của mình rằng, tổng thống làm rõ từng vấn đề cho bà và vạch ra các bước ông dự định thực hiện. Bà không chỉ là người bạn tâm giao của ông mà còn đảm nhận trách nhiệm giải mã những lá thư tuyệt mật giúp ông.
Ban đầu bà Wilson, cùng thư ký riêng của tổng thống, ông Joseph Tumulty, và bác sĩ Cary Grayson, đều không ủng hộ chuyến công du đi về phía Tây để vận động cho đề xướng “Liên đoàn các quốc gia” – vốn vấp phải sự phản đối từ Thượng viện. Tuy nhiên, ngay cả khi còn là Hiệu trưởng trường Đại học Princeton trước khi trở thành chính trị gia, ngài Wilson đã là một người vô cùng kiên định với ý kiến của bản thân. Khi tin rằng ý tưởng của mình là tốt nhất, ông sẽ thực hiện bằng bất cứ giá nào. Ở trường đại học, ông quan tâm đến sinh viên, cách quản trị, và các giá trị truyền thống. Ông không thích thỏa hiệp và sẵn sàng hy sinh thành quả nếu ý tưởng của ông không được tuân thủ đến từng chi tiết. Tất nhiên, ông sẽ không đồng ý hủy chuyến công du và buổi diễn thuyết; thay vào đó, ông cố gắng vượt qua sự phản đối của Thượng viện về kế hoạch hòa bình cho thế giới.
Đáp lại lời khuyên ngăn từ nội bộ về chuyến đi, Tổng thống Wilson cho biết nhiệm vụ của ông là phải đi và giải thích cho người dân hiểu về hậu quả của việc từ chối đề xướng hòa bình. Ông hy vọng có thể thuyết phục công chúng buộc Thượng viện chấp nhận kế hoạch của ông. Ông có niềm tin mạnh mẽ rằng đó là hy vọng duy nhất cho hòa bình thế giới và là cách duy nhất để tránh một thế chiến khác nổ ra. Phu nhân Wilson không có câu trả lời nào và cũng không ngăn cản được chồng mình. Với lòng tận tâm, ngưỡng mộ dành cho chồng, bà đã đồng hành cùng ông trong suốt chuyến đi này.
Bước ngoặt về sức khỏe của Tổng thống
Tổng thống Wilson bắt đầu cảm thấy đau đầu tột độ trong chuyến đi; ông thở khó khăn hơn và đôi lúc như bị nghẹt thở. Ông cố gắng chợp mắt trên chiếc ghế được kê thêm gối. Những người ủng hộ ông bắt đầu lo sợ viễn cảnh họ có thể mất tổng thống bất cứ lúc nào. Một buổi sáng sớm, ở gần thành phố Wichita thuộc tiểu bang Kansas, bác sĩ Grayson đã gọi cho đội ngũ của tổng thống và báo tạm dừng chuyến công du diễn thuyết. Bởi vì ngài tổng thống đột ngột khó thở, lên cơn co giật và bắt đầu nôn ói. Phu nhân Wilson biết rằng, họ đang đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng, và đêm đó cũng là đêm dài nhất và đau khổ nhất trong cuộc đời bà.
Ngày hôm sau, thư ký Tumulty thông báo với giới truyền thông rằng, Tổng thống Wilson bị một cơn đột quỵ thần kinh nặng. Các lệnh được ban bố khẩn cấp để sắp xếp đường rầy, và đoàn xe lửa Mayflower tăng tốc quay trở lại Hoa Thịnh Đốn.
Bác sĩ Grayson và phu nhân Wilson đã làm việc trong bầu không khí bí mật để tạo nên một lá chắn cho tổng thống. Bà biết rằng sau đêm nay cuộc sống sẽ không thể trở về như trước. Có điều gì đó tan vỡ trong bà, và bà quyết định từ giây phút đó trở đi sẽ không bao giờ tiết lộ bệnh tình của chồng mình cho công chúng biết. Bởi vì bà không muốn ông biết được tình trạng sức khỏe của bản thân như thế nào. Bà đã tự mình quyết định như nhiều lần trong quá khứ, bà sẽ là người tiếp tục gánh vác.
Bác sĩ nói rằng tổng thống cần có khoảng thời gian nghỉ ngơi dài để chữa trị bệnh, sau đó ông mới có thể tiếp tục lãnh đạo quốc gia. Bác sĩ Grayson quyết tâm giữ tổng thống ở lại Tòa Bạch Ốc, và đệ nhất phu nhân sẽ phụ trách hoàn toàn việc chăm sóc chồng mình. Bà bắt đầu sàng lọc những vị khách tới thăm và thư tín, tự mình trả lời các vấn đề khi bà không muốn làm phiền chồng đang nghỉ ngơi. Thậm chí, bà nói với một mật vụ của chính phủ Anh rằng, bà sẽ trực tiếp nhận những tin tức quan trọng thay tổng thống và không cho phép một cuộc gặp gỡ giữa hai người đàn ông.
Sáng sớm ngày 02/10/1919, chỉ vài tuần sau khi trở lại Tòa Bạch Ốc, Tổng thống Wilson bị đột quỵ. Các bác sĩ đổ về Tòa Bạch Ốc nhưng không một thông tin nào lọt ra ngoài. Giám đốc vận hành trong Tòa Bạch Ốc Ike Hoover nói rằng, đây là khởi đầu cho sự lừa dối người dân Mỹ. Ông đã ở bên ngoài phòng ngủ của tổng thống sau khi bác sĩ Grayson khám cho ngài ấy xong, và kêu lên: “Chúa ơi, Tổng thống bị liệt.” Bác sĩ đã biến Tòa Bạch Ốc thành bệnh viện và hạn chế các thông tin để bảo vệ tình trạng sức khỏe nghiêm trọng của Tổng thống.
Trong cuốn hồi ký của mình, phu nhân Wilson viết rằng chồng bà bị đột quỵ và liệt nửa người bên trái, một bên tay và chân của ông không thể cử động được. Tuy nhiên, “Tạ ơn Chúa,” bà nói “bộ não vẫn sáng suốt và không bị tổn thương.” Bà yêu cầu các bác sĩ phải thành thật với bà. Họ nói rằng, không có hy vọng hồi phục trừ phi tổng thống rời bỏ mọi công việc để điều trị. Đệ nhất phu nhân hỏi lại rằng, làm thế nào có thể giữ kín mọi vấn đề với tổng thống khi đó là phần tất yếu trong công việc của ông. Bà không biết làm cách nào mới có thể bảo vệ chồng mình.
‘Công việc quản trị’ của Phu nhân Wilson
Bác sĩ Francis X. Dercum, một chuyên gia về thần kinh hàng đầu đặt niềm tin vào bà Wilson, ông tin vào việc bà có thể giải quyết thử thách này. Ông gợi ý rằng mọi việc sẽ được chuyển đến để bà giải quyết. Bà sẽ quyết định tầm quan trọng của mỗi vấn đề – tham khảo ý kiến của những người đứng đầu từng bộ phận, và xem việc nào có thể được giải quyết mà không làm phiền tới tổng thống. Nhưng phu nhân Wilson hiểu được mức độ nghiêm trọng và nghĩ rằng tổng thống Wilson nên từ chức, để phó tổng thống Thomas R. Marshall đảm nhận trách nhiệm tổng thống. Nhưng bác sĩ không đồng ý, bởi vì việc từ chức sẽ có ảnh hưởng xấu đến đất nước và cả chồng bà. Bác sĩ Dercum nhắc nhở đệ nhất phu nhân rằng chồng bà hoàn toàn tin tưởng bà.
Bà biết rõ các vấn đề cộng đồng, cũng từng nghiên cứu về lịch sử và chính trị. Dưới sự thúc giục của bác sĩ, phu nhân Wilson bắt đầu điều mà bà gọi là “công việc quản trị” thay cho chồng mình. Bà tuyên bố rằng mình chưa từng tự ý đưa ra bất kỳ quyết định nào, dù những người chỉ trích luôn cáo buộc bà là người nắm quyền. Các cuộc gọi phản đối và tố tụng đổ dồn đến văn phòng của Phó tổng thống Marshall nhưng đều không được hồi đáp, vì ông và tổng thống chưa bao giờ làm việc chặt chẽ với nhau. Phó tổng thống Marshall tin rằng văn phòng của ông không có nhiều ý nghĩa về mặt chính trị. Ông viết trong cuốn tự truyện của mình rằng ông “không có tầm quan trọng đối với chính phủ ngoài nghĩa vụ phải trung thành với nó” và “chọn điều mà tôi nghĩ là tốt hơn: thừa nhận ảnh hưởng không đáng kể của văn phòng này”.
Phó tổng thống Marshall cũng viết rằng, thật không hề dễ dàng trong khoảng thời gian tổng thống Wilson lâm trọng bệnh. “Như một trò đùa vào mỗi buổi sáng, khi phó tổng thống chỉ có duy nhất nhiệm vụ rung chuông Tòa Bạch Ốc và hỏi xem tình trạng sức khỏe của tổng thống như thế nào… Tôi chưa bao giờ muốn vị trí của ông ấy.”
Và vì vậy, đệ nhất phu nhân Edith Bolling Galt Wilson vẫn tiếp tục “công việc quản trị” của mình. Bộ Văn khố của Tòa Bạch Ốc ghi lại rằng, sau khi tổng thống Wilson bị đột quỵ nặng, phu nhân đã chuẩn bị mọi vấn đề của chính phủ, điều hành Cơ quan Hành pháp trong suốt thời gian còn lại của nhiệm kỳ thứ hai của ngài Wilson. Mãi đến tháng 02/1967, quốc hội mới phê chuẩn Tu chính án thứ 25 để giải quyết tình trạng thương tật và việc kế nhiệm của tổng thống. Trong đó, mục 3 yêu cầu phó tổng thống đảm nhận quyền hạn của tổng thống.
Nếu quy định này được đưa ra trước năm 1967, nước Mỹ sẽ không bao giờ có một tổng thống bí mật.