Vòi tắm hoa sen có thực sự sạch sẽ?
Sheramy Tsai
Mỗi ngày, chúng ta dành ra trung bình khoảng tám phút để tắm rửa. Đây là khoảng thời gian để hồi phục sự tươi trẻ, tẩy tế bào chết, và hít thở không khí ẩm. Có lẽ bạn chưa bao giờ nghĩ rằng những phút quý giá này có thể khiến bạn tiếp xúc với vi khuẩn và các vi sinh vật ngoài mong muốn, nhưng có thể đấy. Dưới đây là một số mẹo để giữ phòng tắm luôn sạch sẽ.
Thế giới ẩn dấu nơi đầu hoa sen
Đầu vòi hoa sen là môi trường sống gần như lý tưởng cho vi sinh vật. Độ ẩm, nhiệt độ ấm áp, thiếu ánh sáng – cùng với các dưỡng chất và sinh vật đọng lại – đã tạo điều kiện thuận lợi giúp vi khuẩn hình thành màng sinh học đàn hồi có thể chịu được các phương pháp khử trùng tiêu chuẩn và chống lại các cách điều trị bằng kháng sinh.
Một nghiên cứu của Đại học Colorado Boulder (UC Boulder) đã kiểm tra 45 vòi hoa sen trong chín thành phố của Hoa Kỳ, sử dụng các kỹ thuật phân tử tiên tiến để xác định sự hiện diện của vi khuẩn. Các nhà nghiên cứu kết luận rằng: “Vòi hoa sen có thể gây ra sự tiếp xúc đáng kể với các vi khuẩn trong hạt khí dung (aerosol*).”
Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra vi khuẩn Mycobacterium avium thuộc nhóm vi khuẩn mycobacterium không gây lao (NTM). Mật độ của Mycobacterium avium trong một số vòi sen cao gấp 100 lần trong vòi nước cung cấp thông thường. Mặc dù vi khuẩn này xuất hiện ở 20% số mẫu được kiểm tra, nhưng tỷ lệ được phát hiện là 78% với các phương pháp xét nghiệm tiên tiến hơn.
NTM chủ yếu nhắm vào những người có hệ miễn dịch yếu. Theo NTM Info & Research, tại Hoa Kỳ có tới 220,000 người bị bệnh phổi NTM; con số này tăng thêm 8.2% mỗi năm ở những người nhiều hơn 65 tuổi.
Trong cuộc trò chuyện với The Epoch Times, giáo sư vi trùng học hàng đầu tại Virginia Tech, Joseph O. Falkinham III, đã nói rằng những nhóm người dễ bị tổn thương nhất với bệnh NTM bao gồm:
- Hút thuốc
- Bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD)
- Tổn thương phổi do các hạt bụi
- Những người có hệ miễn dịch yếu, bao gồm cả bệnh nhân HIV (virus gây suy giảm miễn dịch)
- Phụ nữ cao, mảnh khảnh, lớn tuổi
Các triệu chứng liên quan đến nhiễm NTM có thể rất nặng. Ho mạn tính hoặc tái phát, đổ mồ hôi ban đêm, sụt cân, và mệt mỏi trường kỳ chỉ là một số dấu hiệu.
Vòi sen phóng thích những giọt nước, và hơi nước có thể đưa NTM vào không khí. Mặc dù thường tồn tại trong các môi trường như đất, nhưng tác động của những vi khuẩn này trở nên có hại hơn khi ở dạng khí dung (aerosol*) bắn ra từ vòi hoa sen.
Ông Norman Pace – tác giả nghiên cứu từ UC Boulder – đã làm sáng tỏ điều này trong một cuộc phỏng vấn năm 2009 trên Talk of the Nation; ông giải thích rằng những vi khuẩn này là mầm bệnh cơ hội. Chúng có mặt khắp nơi trong môi trường của chúng ta nhưng thường vô hại. Ông nói, vấn đề là ở cách những sinh vật này bắn ra từ vòi hoa sen. Vòi hoa sen tạo ra các hạt khí dung nhỏ hơn 20 micromet có thể đi vào phổi của chúng ta, mang theo vi khuẩn từ đầu vòi hoa sen.
Chlorine không ngăn chặn được vi khuẩn NTM. Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy những ngôi nhà ở Hoa Kỳ được kết nối với nguồn cung cấp nước thành phố có mức độ vi khuẩn mycobacteria cao hơn gấp đôi so với những ngôi nhà dùng nước giếng. Điều thú vị là nghiên cứu này đã nhấn mạnh sự khác biệt về chất liệu – những vi khuẩn này tỏ ra ưa thích rõ rệt các vòi sen bằng kim loại hơn so với các loại vòi bằng nhựa.
Từ vòi hoa sen đến bồn tắm – Câu hỏi hóc búa về phẩm chất nước
Nhiều người ưu tiên lọc nước uống nhưng lại ít quan tâm đến nước từ vòi sen. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy rằng một số hóa chất trong nước có thể xâm nhập vào máu nhanh hơn – qua đường hô hấp và thẩm thấu qua da khi tắm – hơn là uống trực tiếp.
Chlorine được sử dụng như một chất đáng tin cậy để lọc nước, tiêu diệt vi khuẩn có hại, và bảo đảm nước an toàn để tiêu dùng. Nhưng chlorine trong nguồn nước của gia đình cũng có những tác hại.
Khi đun nóng, chlorine có thể biến đổi và bay hơi thành dạng hít vào khi tắm. Sự tiếp xúc trực tiếp với phổi này có thể có những tác động khác với việc uống cùng một loại nước.
Chloramines – được tạo ra từ chlorine và amoniac – là chất khử trùng được dùng trong nhiều phương pháp xử lý nước ở thành phố. Chloramines tồn tại lâu hơn so với các loại chỉ chứa chlorine và giúp hạn chế các sản phẩm phụ có hại.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) thường xem các hóa chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) như vậy là an toàn. Họ tuyên bố rằng nước có chứa chloramines, theo tiêu chuẩn quy định lên tới 4 mg/L, phù hợp để uống, nấu ăn, tắm rửa và các mục đích sử dụng khác trong gia đình.
Tiến sĩ William Davis – một bác sĩ tim mạch và tác giả nổi tiếng – cho rằng các khuyến nghị của EPA có thể không có cơ sở nghiên cứu toàn diện.
Bác sĩ Davis chỉ ra rằng: “Chloramine, không giống như chlorine, có độ bền rất cao. Trong khi chlorine có thể được loại bỏ bằng cách đun sôi, thì chloramine vẫn tồn tại và cần tới bốn ngày để phân hủy.”
Ông cảnh báo rằng việc tiếp xúc với chloramine khi tắm có thể liên quan đến một số bệnh, từ bệnh ngoài da đến rối loạn tiêu hóa. Việc tiếp xúc nhiều lần cũng có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về hô hấp như kích ứng phổi và viêm phế quản, dẫn đến các triệu chứng như ho và khó thở.
Các nghiên cứu sơ bộ khác cho thấy tình trạng nặng hơn của các bệnh hô hấp như hen suyễn, tổn thương DNA tiềm ẩn trên các thử nghiệm trên động vật, và nguy cơ gia tăng liên quan đến việc tiếp xúc với VOC kéo dài.
Nấm mốc: Vị khách không được chào đón
Nấm mốc xuất hiện ở những nơi tích đọng nước, đặc biệt là trong phòng tắm vốn là nơi dùng nước nhiều nhất. Nấm mốc có thể phóng thích các bào tử vô cùng nhỏ vào không khí. Những đốm đen trên vữa của tường phòng tắm hoặc sự đổi màu vàng-xanh của rèm tắm có thể cho thấy sự hiện diện của nấm mốc.
Các bào tử nấm mốc khi hít phải có thể gây lo ngại cho sức khỏe, đặc biệt đối với người bị dị ứng, hen suyễn, hoặc suy giảm miễn dịch. Các triệu chứng có thể từ nghẹt mũi và kích ứng cổ họng đến phát ban trên da và các bệnh về phổi trầm trọng hơn.
Một số loại nấm mốc nhất định, chẳng hạn như nấm mốc đen, tạo ra độc tố nấm mốc có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. Tiếp xúc lâu dài có thể làm trầm trọng thêm các vấn đề về hô hấp, phá vỡ màng nhầy và gây độc thần kinh, dẫn đến mất trí nhớ hoặc suy giảm nhận thức.
Mục đích của Phòng thí nghiệm INHALE
Bên trong phòng thí nghiệm rộng 23.2m² tại Đại học Pittsburgh, chín vòi hoa sen hoạt động hàng ngày – đây là nơi thử nghiệm để tìm hiểu các vi khuẩn có trong vòi hoa sen. Câu hỏi trọng tâm: Các yếu tố thiết kế khác nhau ảnh hưởng đến sự tập trung mầm bệnh trong nước uống (ở cả nước tắm và các hạt khí dung mà vòi hoa sen tạo ra) của người bị suy giảm miễn dịch như thế nào?
Tiến sĩ Janet Stout – chuyên gia về vi sinh bệnh truyền nhiễm và là chủ tịch Phòng thí nghiệm mầm bệnh đặc biệt – làm sáng tỏ sứ mệnh của dự án: “Phòng thí nghiệm INHALE sẽ giúp chúng tôi hiểu rõ về vi khuẩn trong vòi hoa sen, cách vi khuẩn lây lan, và quan trọng nhất là cách kiểm soát chúng trong những điều kiện mô phỏng vòi hoa sen của chính bạn.”
Đưa ra quan điểm lâm sàng, Tiến sĩ Janet Lee – trưởng bộ phận y học chăm sóc phổi và chăm sóc quan trọng, đồng điều tra viên chính của nghiên cứu – nhận xét: “Kiến thức này sẽ giúp mỗi người lựa chọn vòi hoa sen tốt cho sức khỏe của họ.” Những hiểu biết sâu sắc của nghiên cứu hứa hẹn một vòi sen sạch hơn và một tương lai khỏe mạnh hơn cho người dùng.
Hãy ưu tiên sức khỏe trong thói quen tắm của bạn
Để luôn được sảng khoái mỗi khi tắm rửa hàng ngày, bạn hãy làm theo những nguyên tắc cần thiết sau:
Chăm sóc đầu vòi hoa sen
- Ngâm đầu vòi hoa sen qua đêm hàng tháng trong dung dịch nước và giấm trắng để giảm sự tích tụ vi khuẩn.
- Thay thế đầu hoa sen cũ vài năm một lần để giảm thiểu nguy cơ tích tụ mầm bệnh.
- Thay đầu sen phun sương mịn bằng loại có lỗ lớn hơn, tốt nhất là có đường kính lớn hơn 1 mm.
- Hãy chọn loại vòi hoa sen dễ tháo lắp và làm sạch, giảm bớt những ngóc ngách ẩn khuất vốn là nơi vi khuẩn có thể phát triển.
Khử trùng vòi hoa sen
Theo nhà vi trùng học Joseph O. Falkinham, III, phương pháp tốt nhất để làm sạch và khử trùng vòi sen gồm:
- Tháo đầu vòi hoa sen.
- Làm sạch bên trong tốt nhất có thể bằng tăm bông.
- Nhúng đầu vòi hoa sen vào xô nước xà bông rửa chén tỷ lệ 1:10 trong 10 phút (ông khuyên dùng DAWN).
- Tiếp theo là ngâm trong xô có thuốc tẩy (bleach) không pha loãng trong 30 phút.
- Lấy ra khỏi thuốc tẩy và rửa sạch đầu vòi hoa sen trước khi lắp lại.
Phẩm chất nước
- Hãy tính đến việc lắp đặt một bộ lọc nước được thiết kế cho vòi sen. Những bộ lọc này có thể làm giảm nồng độ các hóa chất độc hại và mầm bệnh.
- Nếu dùng nước từ nguồn nước thành phố, bạn hãy tự làm quen với các phương pháp lọc nước. Kiến thức này có thể hướng dẫn bạn chọn bộ lọc phù hợp.
- Định kỳ kiểm tra nước tắm, kể cả khi bạn dùng nước giếng hoặc nguồn nước thành phố.
- Hãy suy tính việc tắm nước lạnh để làm giảm sự bay hơi của VOC.
Nấm mốc
- Bảo đảm thông gió thích hợp trong phòng tắm để giảm thiểu sự phát triển của nấm mốc. Sử dụng quạt hút gió hoặc mở cửa sổ, đặc biệt là sau khi tắm nước nóng.
- Thường xuyên làm sạch gạch, đường vữa, và các bề mặt khác bằng dung dịch diệt nấm mốc.
- Kiểm tra và sửa chữa kịp thời mọi chỗ rò rỉ. Môi trường ẩm ướt liên tục là nam châm thu hút nấm mốc phát triển.
- Sau đó, dùng chổi cao su hoặc vải khô để lau vòi hoa sen và rèm tắm.
- Dùng tấm lót rèm tắm, loại có thể dễ dàng thay thế nếu có dấu hiệu ẩm mốc.
Cô Sheramy Tsai, Cử nhân Điều dưỡng, là một y tá dày dạn kinh nghiệm với sự nghiệp viết lách một thập niên. Là cựu sinh viên của Đại học Middlebury và Johns Hopkins, cô Sheramy kết hợp chuyên môn viết và điều dưỡng của mình để mang đến nội dung có sức ảnh hưởng. Sống ở Vermont, cô cân bằng giữa nghề nghiệp với cuộc sống và đang nuôi dạy ba đứa con nhỏ.
* Aerosol: khí dung hay ‘Sol khí’, là những vi hạt lơ lửng trong không khí ở dạng keo, có kích thước lớn hơn 0,2 micromet. Để so sánh, đường kính cọng tóc lớn khoảng 40 micromet.