Xem và xếp hạng lại phim ‘Người Đàn Bà Đẹp’: Hẳn là chúng ta đều có trách nhiệm

MARK JACKSON

Vì lường trước phản ứng dữ dội khi đánh giá lại bộ phim hài lãng mạn đình đám năm 1990, “Người Đàn Bà Đẹp” (tựa tiếng Anh: Pretty Woman), nên hãy để tôi mở đầu bằng cách nói rõ rằng bộ phim “Người Đàn Bà Đẹp” là một nguyên mẫu Lọ Lem đích thực. Nguyên mẫu này tạo được tiếng vang ngoài sức tưởng tượng với phụ nữ trên khắp thế giới – có hơn 700 phiên bản của câu chuyện Cô Bé Lọ Lem, trải khắp toàn cầu. Phiên bản đầu tiên của Cô Bé Lọ Lem đã có ở Trung Quốc từ thế kỷ thứ chín. Đây cũng là nguyên mẫu của câu chuyện Pygmalion.

Đó là lý do vì sao “Người Đàn Bà Đẹp” được xem là bộ phim hài lãng mạn sinh lợi cao thứ tư trong lịch sử điện ảnh. Tổng doanh thu phòng vé trên toàn thế giới của bộ phim là 463,406,268 USD. Để tôi nhắc lại – bốn trăm sáu mươi ba TRIỆU dollar. Bất kỳ bộ phim nào thu được lợi nhuận cao như vậy đều đáng để chúng ta bàn tán, bởi vì mức doanh số như vậy có nghĩa là, gần như tất cả mọi người trên hành tinh đã xem bộ phim đó và châm ngòi cho những cuộc tranh luận.

Bộ phim “Người Đàn Bà Đẹp” cũng nổi tiếng là mẫu mực cho tất cả các cảnh trang điểm. Có rất nhiều chương trình truyền hình dành riêng cho trang điểm. Mọi người đều yêu thích và cần làm đẹp. Không ai có thể cưỡng lại sức cuốn hút của việc trang điểm. Mọi người khó mà phản đối ý tưởng rằng thay đổi ngoại hình của chúng ta có thể thay đổi cuộc sống.

Vì vậy, vâng, quý cô trong phim là cô gái bán hoa – nhưng chúng ta vẫn có thể bàn luận về biểu tượng văn hóa này (bộ phim “Người Đàn Bà Đẹp”) và trao đổi về những bài học mà bộ phim này đem lại. Và quý vị đừng lo lắng; vì cuối cùng tôi sẽ giải thích vì sao “Người Đàn Bà Đẹp” – một bộ phim phải thừa nhận là rất vui nhộn — không phải là một ý tưởng hay.

Vài chi tiết ít được chú ý

“Người Đàn Bà Đẹp” là một bộ phim thành công bất ngờ với ba giải thưởng quan trọng vào năm 1990. Đây là một trong những bộ phim có kỳ tích chớp nhoáng thách thức các phiên bản làm lại hoặc mô phỏng, chọn đúng hai ngôi sao ở thời điểm hoàn hảo trong giai đoạn thăng hoa sự nghiệp của họ.

Đa số người ta không hề biết rằng phim “Người Đàn Bà Đẹp” đã được mở đầu tám năm trước đó, trong một bộ phim khác là “Viên Sĩ Quan và Một Quý Ông”. Đó là bộ phim kết thúc bằng cảnh sĩ quan–quý ông do tài tử Richard Gere thủ vai đến một nhà máy giấy trong bộ quân phục sĩ quan hải quân trắng muốt, khiến cô công nhân nghèo (Debra Winger) lập tức phải lòng, và hiện thực hóa giấc mơ kinh điển được bạch mã hoàng tử giải cứu của nữ giới. “Người Đàn Bà Đẹp” kết thúc với cảnh tài tử Richard Gere đến căn chung cư của cô công nhân nghèo trên chiếc limousine trắng bóng loáng và leo lên thứ tương tự như phiên bản Rapunzel thời hiện đại (thang thoát hiểm) để giải cứu nàng. 

Diễn biến câu chuyện

Vào một buổi tối u ám ở Los Angeles, trong câu chuyện cổ tích mang sắc thái Hollywood với một anh chàng vô gia cư trong dàn đồng ca Hy Lạp (“Chào mừng đến với Hollywood! Bạn có ước mơ gì nào?”), có hai người gặp nhau và thực hiện một “thỏa thuận kinh doanh”.

Cô nàng Vivian (diễn viên Julia Roberts thủ vai), một cô gái bán hoa mới vào nghề đang phải xoay sở để kiếm sống, theo dõi một người đàn ông trung niên đang ngồi trên một chiếc Lotus Esprit băng ngang qua. Người đàn ông này ăn vận chỉnh tề hào nhoáng, không biết điều khiển xe cần số, và đang lạc đường trong tuyệt vọng. Ông ấy là vị tỷ phú sở hữu tập đoàn Edward Lewis (diễn viên Gere thủ vai), là người rất dị ứng với các mối quan hệ sâu sắc.

Với mức giá (mặc cả một cách hấp dẫn) 3,000 USD, cô Vivian sẽ vui chơi trong căn penthouse của ông Edward trong sáu ngày. Căn phòng đầy đủ tiện nghi cao cấp này thuộc tầng cao nhất trên tòa nhà tại khách sạn danh tiếng Beverly Wilshire. Trong khoảng thời gian đó, ông Edward giám sát việc thu mua (và bán bớt các bộ phận) của một xưởng đóng tàu thuộc sở hữu của ông James Morse (diễn viên Ralph Bellamy thủ vai). Với tư cách là “nhân viên” của ông Edward, cô Vivian có nhiệm vụ tháp tùng ông Edward đến nhiều sự kiện khác nhau. Điều này sẽ nâng cao địa vị của ông khi xuất hiện với một cô nàng xinh đẹp lộng lẫy mà ai cũng phải ngước nhìn.

Nam quản lý khách sạn Mary Poppins với đôi mắt cú vọ và có thói săm soi, ông Barney Thompson (vai diễn đáng nhớ của diễn viên Hector Elizondo), nhận ra cô Vivian trông vẫn có phần còn “bụi bặm”; thậm chí ông không hề bị đánh lừa với thân phận “cô cháu gái”, như cô dùng để mô tả mối quan hệ của mình với ông Edward. Trên thực tế, đó là ý tưởng của ông Barney khi cô mô tả bản thân như vậy, ông Lewis là một thượng khách, và bởi vì “những điều diễn ra ở các khách sạn khác sẽ không diễn ra ở Beverly Wilshire.”

Các đối tác kinh doanh của ông Edward cũng không bị mưu mẹo này đánh lừa, đặc biệt là luật sư Stuckey của ông (do diễn viên Jason Alexander xứ “Seinfeld” thủ vai, đã đóng vai ác xuất sắc đến mức kể từ đó tôi đã ghét ông ta), và cả ông Morse thuộc tầng lớp thượng lưu và cháu trai ông, David (diễn viên Alex Hyde-White thủ vai). Họ thấy cô Vivian thật đáng yêu khi ăn vận như một nàng công chúa, thể hiện sự vô tư trong bữa tiệc tối thượng lưu, và cả việc ăn món ốc (escargot) khiến vỏ ốc sên trơn trượt khắp phòng ăn.

Những gì khởi đầu có thể là một thỏa thuận kinh doanh nhanh chóng lộ diện thành mối quan hệ tình cảm nồng nhiệt, không thể phủ nhận, và ông Edward cùng “Quý cô Vivian” (như cách ông Barney gọi tên cô) cảm thấy họ đang yêu nhau.

Những cảnh đầu tiên

Một phần lý do của tất cả những việc này là vì ông Edward, người thuộc giới thượng lưu, rõ ràng là chưa từng giao dịch với một cô gái bán hoa đường phố, và nhìn chung thì ông không biết cách cư xử với cô Vivian, khi đem cho cô rượu champagne và dâu tây. Cảnh tượng này có chút đáng yêu.

Ví dụ thứ hai về sự đáng yêu xuất hiện khi ông Edward, nhìn thấy cô Vivian đang giấu gì đó sau lưng cô, do nghi ngờ là ma túy nên ông định đuổi cô đi, và sau đó ông phát hiện cô đang cầm một hộp chỉ nha khoa nhỏ. “Răng tôi đã bị dính những hạt dâu tây đó … và, và – anh không nên bỏ bê răng lợi của mình!”

Một người mong manh về cảm xúc

Phần cốt lõi của bộ phim là hình ảnh đáng thương của cô nàng Vivian với đôi mắt ngấn lệ, có nguy cơ bị đuổi khỏi khách sạn, cầm xấp tiền ông Edward đưa để đi mua những bộ trang phục sang trọng. Cô cho người quản lý khách sạn Barney thấy rằng cô đã rất cố gắng để mua quần áo, nhưng những nữ nhân viên bán hàng cao cấp, hợm hĩnh, xấu tính đã làm cô xấu hổ và từ chối phục vụ.

Ai có thể kháng cự trước bối cảnh này? Không ai có thể cưỡng lại điều đó. Tất cả mọi người đều mềm lòng, kể cả người bình thường chỉ biết đến công việc như ông Barney, đã đến cứu giúp cô tức thì.

Theo sau ông Barney là ông Edward, người tài trợ cho cuộc mua sắm hàng triệu dollar trong mơ của phụ nữ. Ông dễ dàng rơi vào vai trò người bạn trai chu đáo giúp chọn trang phục với niềm vui lâng lâng.

Hãy hỏi bất kỳ người phụ nữ nào ở Tây bán cầu xem cô ấy nhớ gì về bộ phim “Người Đàn Bà Đẹp”, và có thể cô ấy sẽ liệt kê chiếc váy dạ tiệc màu đen, bộ trang phục polo chấm bi màu nâu và trắng, chiếc váy opera màu đỏ, và chiếc vòng cổ trị giá một phần tư triệu dollar. Và một chút ngẫu hứng mà nam diễn viên Gere đã nghĩ ra, để đóng chiếc hộp nhung màu xanh trên ngón tay của nữ diễn viên Roberts khi cô cố chạm vào chiếc vòng cổ, khiến nàng Roberts bật cười sảng khoái với tiếng cười trị giá một-phần-tư-triệu dollar.

Và, cuối cùng, qua lớp trang điểm, cô Vivian đã lộ diện để trở thành một nàng công chúa lộng lẫy, xinh đẹp (hoàn toàn hút hồn ông Edward), thế rồi ông Edward, theo đúng nghĩa trên bề mặt là trải thảm đỏ và đem đến cho cô những điều cao sang hơn trong cuộc sống: mang chiếc limo lên chiếc phi cơ riêng sang trọng G6, đến nhà hát opera, nơi các giác quan nghệ thuật của cô Vivian được thưởng thức vở “La Traviata” (nhân tiện giới thiệu vở diễn này là câu chuyện về một cô gái bán hoa phải lòng một người đàn ông giàu có). Toàn bộ khán giả xem phim đều biết – khi xem, một khán giả opera sành sõi như ông Edward quan sát nàng Vivian, một người mới nảy sinh sự say mê với opera, bị vở diễn cuốn hút và rơm rớm nước mắt – rằng ông ta là một người mê đắm cô gái này.

Những ngụ ý và hệ quả

Không chỉ là câu chuyện Cô Bé Lọ Lem hiện đại bị cắt ra do sự cải biên lớn, bộ phim “Người Đàn Bà Đẹp” còn góp phần vào sự suy thoái đạo đức của xã hội bằng cách tạo điều kiện và khích lệ những ảo tưởng về tình dục vốn là điều cấm kỵ của phụ nữ truyền thống (và cả trong thời đại ngày nay, kể cả các cô gái trẻ). Một số người sẽ lập luận rằng đó là sự tự do và là điều đúng đắn.

Chúng ta có thể nói rằng những phụ nữ yêu thích bộ phim “Người Đàn Bà Đẹp” cũng là những người phát cuồng vì bộ phim “Năm Mươi Sắc Thái”, bởi vì cả hai đều cho phép phụ nữ có những lối thoát được xã hội chấp thuận cho những mộng tưởng mà xã hội truyền thống cho là lệch lạc. Cả hai đều mô tả các phiên bản khiêu dâm ở mức độ nhẹ của sự lệch lạc, giảm đi sự thô tục của các lựa chọn thay thế trong thế giới thực.

Hãy suy ngẫm: Trong cả hai trường hợp, nam chính là một người rất hấp dẫn, đặc biệt giàu có, là một người khác thường, ăn mặc không chê vào đâu được. Có thể khẳng định rằng điều này thu hút khát khao được chăm sóc (trong số những thứ khác) của một số phụ nữ trong một môi trường an toàn. Trên thực tế, nếu ông Edward thích có một mối quan hệ ‘ăn bánh trả tiền’, thì ông ấy sẽ không bao giờ “sống thử” [với nàng Vivian] và bộ phim sẽ không thể áp đặt lên chúng ta sự ngây thơ giả tạo nào.

Sự lãng mạn hóa mại dâm này khiến bộ phim thực sự trông vui nhộn. Bây giờ chúng ta đã qua thời đó rồi; phụ nữ bán hoa hiện đã được hợp pháp hóa là “những lao động tình dục”. Phim “Người Đàn Bà Đẹp” biện bạch cho tình trạng nghiện ma túy, nô lệ, và lạm dụng thể xác không thể tránh khỏi – là những điều bình thường đối với các cô gái bán hoa thực thụ, qua đó về căn bản là giúp chính danh hóa về mặt đạo đức đối với nghề lâu đời nhất thế giới này và xóa bỏ sự hổ thẹn của các xã hội trước đó. Hổ thẹn vì điều gì? Nhận tiền để quan hệ tình dục với chồng của phụ nữ đã có gia đình. Một số người nói đây là sự tiến bộ.

Chủ nghĩa đạo đức tương đối ở khắp mọi nơi

Những nhân vật nào khác mà quý vị có thể nghĩ đến đã tham gia vào các ngành nghề bất hợp pháp, những người làm cho tình trạng này trông vui nhộn? Thầy giáo trung học, [kiêm] phù thủy làm ma túy Walter White trong phim “Breaking Bad”; kẻ sát nhân hàng loạt “có nguyên tắc” Dexter Morgan trong phim “Dexter”; người mẹ sống vùng ngoại ô và doanh nhân cần sa Nancy Botwin trong phim “Weeds”; và phim ông trùm băng đảng vùng Sicily “The Soprano”, người đã đến gặp nhà trị liệu Tony Soprano. Đó là một chiếc tàu chất đầy những thứ thuộc chủ nghĩa tương đối về đạo đức trôi nổi chung quanh, giáng đòn nặng nề vào những phân định rạch ròi về thiện và ác trước đây. 

Nói một cách đơn giản, bộ phim “Người Đàn Bà Đẹp” và “Năm Mươi Sắc Thái” tạo điều kiện thuận lợi cho sự buông thả lệch lạc được xã hội chấp nhận, sống ảo tưởng một cách gián tiếp thông qua các nhân vật chính, mà không phải phơi bày tất cả các hiện trạng tồi tệ của hoạt động mua bán tình dục trong thế giới thực – và người đàn ông thực. Và nếu đó là điều xã hội muốn, Hollywood sẽ mang đến điều đó.

Nhưng cái nào có trước, con gà hay quả trứng? Mọi người có thể muốn ngăn chặn tất cả những lời chỉ trích, phủ nhận, và đạo đức giả tràn lan. Chắc chắn, chúng ta có thể khẳng định rằng Hollywood phải chịu trách nhiệm về tất cả những sự đồi bại của phương Tây, bởi vì khẳng định này chứa lượng lớn sự thật. Nhưng Hollywood cũng là ngành công nghiệp giải trí, thuần túy và đơn giản, và công việc kinh doanh của Mỹ quốc là kinh doanh, và kinh doanh là dựa trên cung và cầu, và giá như tất cả chúng ta dành nhiều thời gian hơn trong nhà thờ, chẳng hạn, thay vì chi 463 triệu USD khi xem “Người Đàn Bà Đẹp”, có thể chúng ta đã không trượt dài đến mức này trong vũng lầy đạo đức hiện nay. Có thể chúng ta cần cố gắng thừa nhận rằng tất cả mọi người đều góp phần vào tình trạng trụy lạc hiện tại của thế giới.

Thôi được rồi, bàn luận thế là đủ. Bộ phim “Người Đàn Bà Đẹp” vẫn là một trong những bộ phim hài lãng mạn thú vị nhất từng được sản xuất. Chỉ là, đôi khi vẫn cần xem lại điều gì đang thực sự xảy ra với những vấn đề này.

Một cách tích cực, lý do chúng ta hưởng ứng nguyên mẫu Cô Bé Lọ Lem là khi xã hội lành mạnh và sự phân cực giữa nam và nữ cân bằng ngang nhau (và không phải ở giữa một cuộc khủng hoảng nhân tính), thì nữ tính và nam tính sẽ rất giống như những bộ phim thời nay thể hiện. Theo truyền thống, nam nhân là một chiến binh mạnh mẽ sẵn sàng hy sinh tính mạng cho vợ mình, và đến lượt mình, người vợ gửi gắm cuộc đời mình trong sự bảo vệ của người chồng.

Bộ phim “Người Đàn Bà Đẹp” là câu chuyện về những cơ hội thứ hai và ơn huệ được nâng cấp từ cuộc sống sa đọa lên một cuộc sống giàu sang và xinh đẹp – cuối cùng là nhờ vào lòng trắc ẩn. Vì vậy, mặc dù bộ phim này cho phép phụ nữ nuông chiều bản thân theo những cách không có lợi cho nền văn hóa của chúng ta, nhưng bộ phim cũng nói lên rằng những người lỡ bước có thể làm lại cuộc đời của họ. Như lời hát của dàn đồng ca Hy Lạp, “Một số giấc mơ sẽ trở thành sự thật; một số thì không, nhưng hãy tiếp tục ước mơ’ – đây là Hollywood.”

‘Người Đàn Bà Đẹp’

Đạo diễn: Garry Marshall

Diễn viên: Richard Gere, Julia Roberts, Laura San Giacamo, Hector Elizondo, Jason Alexander, Ralph Bellamy, Alex Hyde-White

Thời lượng phim: 1 giờ, 59 phút

Phân loại theo đánh giá của MPAA: nhãn R (Restricted) – Thanh thiếu niên dưới 17 tuổi không được xem phim nếu không có sự đồng ý của người lớn

Ngày phát hành: 23/03/1990

Đánh giá: 3.5 trên 5 sao