Xiaomi – nhà sản xuất điện thoại di động lớn thứ ba thế giới có liên quan đến mạng lưới quân sự Trung Cộng?

Phần 1: Những người đứng sau Xiaomi

Theo sắc lệnh được ban hành vào ngày 14/01/2020 của cựu Tổng thống (TT) Donald Trump, các nhà đầu tư Hoa Kỳ được yêu cầu thoái vốn cổ phần tại 9 công ty Trung Quốc thuộc  danh sách đen, bao gồm Xiaomi, trước ngày 11/11/2021.

Theo thông tin trên trang web CCASS (Trung tâm Thanh toán và Bù Trừ) Hồng Kông, tại ngày 09/02/2021, các công ty Hoa Kỳ nắm giữ cổ phần của Xiaomi gồm có: JP Morgan nắm giữ 2.468 tỷ cổ phiếu, chiếm 9.79%; Citibank nắm giữ 2.327 tỷ cổ phiếu, chiếm 9.23%; Goldman Sachs nắm giữ 722 triệu cổ phiếu, chiếm 2.86%; và Morgan Stanley nắm giữ 469.8 triệu cổ phiếu, chiếm 1.86%.

Tính toàn bộ thì các công ty Hoa Kỳ này nắm giữ 23.74% cổ phần của Xiaomi.

Theo Reuters, một quan chức quản lý cao cấp nói rằng sắc lệnh ngày 14/01/2020 là nhằm “bảo đảm rằng Hoa Kỳ nắm giữ một công cụ quan trọng để bảo vệ các nhà đầu tư Hoa Kỳ tránh khỏi việc tài trợ cho việc hiện đại hóa quân đội của Trung Cộng.”

Sắc lệnh này đã bị TT Joe Biden sửa đổi để lùi thời hạn 28/01 về việc dừng các khoản đầu tư mới.

Hôm 27/01, trong một tuyên bố được đăng trên trang web của Bộ Tài chính Hoa Kỳ, chính phủ TT Biden cho biết hầu hết các khoản đầu tư vào các công ty “có tên gần trùng khớp, nhưng không khớp chính xác, với tên của một công ty quân sự Trung Cộng” sẽ được cho phép cho đến ngày 27/05.

Vậy Xiaomi là thuộc sở hữu của ai, ai hậu thuẫn và tại sao lại nằm trong danh sách đen của cả Bộ Thương mại Hoa Kỳ và Ngũ Giác đài?

Xiaomi: Bị đưa vào danh sách đen và sự phủ nhận

Xiaomi, nhà sản xuất điện thoại di động lớn thứ ba thế giới và lớn thứ hai của Trung Quốc, đã phủ nhận các mối liên hệ với quân đội nước này sau khi bị chính phủ cựu Tổng thống (TT) Trump đưa vào danh sách đen. Sau khi xem xét kỹ lý lịch và các mối liên hệ của Nhà sáng lập và Giám đốc Điều hành là ông Lôi Quân (Lei Jun), đã cho thấy một mạng lưới liên kết đan xen khổng lồ và chặt chẽ của doanh nghiệp này với quân đội Trung Cộng.

Ngay sau ngày 14/01/2020, Xiaomi đã nhanh chóng đưa ra một tuyên bố, nói rằng “công ty xác nhận về việc không thuộc sở hữu, bị kiểm soát hoặc liên kết với quân đội Trung Cộng, và không phải là một ‘công ty quân sự Trung Quốc Cộng sản’ theo định nghĩa của NDAA.”

Xiaomi đã cố gắng phát triển vi mạch bán dẫn của riêng mình nhưng không thành công. Mặc dù vậy, tập đoàn này đã rất nhanh chóng mở rộng ra toàn cầu, với các thị trường chính ở Ấn Độ, Đông Nam Á và Âu Châu.

Đào sâu hơn: Những người đứng sau Xiaomi

Nhìn bề ngoài các hoạt động kinh doanh hoặc cơ cấu cổ đông của Xiaomi không thấy được các mối liên kết trực tiếp với quân đội của Trung Cộng. Tuy nhiên, khi điều tra đến yếu tố quan trọng hơn—những người sáng lập, kiểm soát và điều hành công ty này—lại dẫn đến một kết luận khác.

Người sáng lập Xiaomi, ông Lôi Quân là một thành viên điều hành cao cấp và cổ đông của công ty phần mềm Trung Quốc Kingsoft. Ông gia nhập công ty này vào tháng 01/1992 và trở thành tổng giám đốc khi chỉ mới 25 tuổi vào năm 1994. Năm 2007, dưới sự lãnh đạo của ông Lôi, Kingsoft đã trở thành một công ty được niêm yết tại Hồng Kông.

Ông Trương Khải Khanh (Zhang Kaiqing) đến từ Trung Quốc là người sáng lập Kingsoft.

Ông Trương Khải Khanh: Phớt lờ các hạn chế do phương Tây áp đặt và vận chuyển vi mạch bán dẫn sang Trung Quốc

Theo một câu chuyện đặc biệt được Tencent, một tập đoàn công nghệ đa quốc gia của Trung Quốc, đăng tải vào năm 2019, ông Trương Khải Khanh sinh ra ở Mauritius và chuyển đến Trung Quốc vào năm 1935. Sau khi tốt nghiệp Đại học Đồng Tế ở Thượng Hải, ông gia nhập Quân đoàn Hướng Nam của quân đội cộng sản ở Phúc Kiến, phụ trách về giáo dục và văn hóa tại Ủy ban Quản lý Quân sự Tuyền Châu và sau đó làm trưởng khoa giảng dạy tại Trường Y tế Tuyền Châu.

Năm 1972, mẹ ông Trương Khải Khanh qua đời tại Hồng Kông. Ông đến Hồng Kông với hy vọng được thừa kế một số tài sản của bà, nhưng cuối cùng lại chẳng nhận được gì. Sau đó, ông ở lại Hồng Kông và bước vào ngành kinh doanh vi mạch bán dẫn.

Trong thời gian đó, các nước phương Tây đang hạn chế xuất cảng công nghệ sang Trung Quốc theo thỏa thuận của Ủy ban Điều phối Xuất cảng sang các Quốc gia Cộng sản. Do đó, Trung Cộng không thể mua vi mạch bán dẫn trực tiếp từ phương Tây. Tuy nhiên, theo Sohu, ông Trương Khải Khanh đã sử dụng các mối liên hệ cá nhân để vận chuyển vi mạch bán dẫn từ nước ngoài vào Trung Quốc.

Sau đó, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Công nghiệp Quốc phòng (COSTIND) của Trung Cộng đã yêu cầu ông Trương Khải Khanh thành lập một công ty để họ có thể mua vi mạch bán dẫn từ ông ta trong tương lai.

Các vi mạch bán dẫn mua được thông qua ông Trương Khải Khanh đã được Trung Cộng dùng để chế tạo tàu ngầm, vệ tinh, và các ứng dụng khác.

COSTIND trực tiếp thuộc Quân ủy Trung ương Trung Cộng, nhưng chịu sự lãnh đạo kép của cả Quốc vụ viện và Quân ủy Trung ương. Ủy ban này quản lý nghiên cứu khoa học quốc phòng của Trung Cộng, sản xuất và giao thương các sản phẩm quân sự với nước ngoài thay mặt Quân ủy Trung ương.

Tháng 03/1998, thông qua một cuộc cải tổ tổ chức, COSTIND được tổ chức lại thành Bộ Tổng Trang bị Vũ trang và một COSTIND khác thuộc về nhánh chính phủ đã được thành lập.

Ông Trương Toàn Long: Nhân vật yêu thích của ông Hồ Cẩm Đào và ông Giang Trạch Dân

Năm 1978, sau khi cung cấp vi mạch bán dẫn cho Trung Cộng được vài năm, công ty Kingsoft mới được thành lập. Ba năm sau, vào năm 1981, con trai của ông Trương Khải Khanh là Trương Toàn Long (Zhang Xuanlong) đã tiếp nhận công ty này và chuyên kinh doanh vi mạch bán dẫn.

Năm 1984, ông Trương Toàn Long chuyển đến Trung Quan Thôn ở Bắc Kinh, ở đây  ông ta đã làm ăn thành công với các công ty lớn như Sitong (còn được biết đến là Stone vào năm 1984), Tập đoàn Sáng lập của Đại học Bắc Kinh, và Lenovo. Cuối cùng ông ta giành được cho bản thân danh hiệu “Bố già của Trung Quan Thôn.” Trung Quan Thôn là một trung tâm công nghệ ở quận Hải Điến, Bắc Kinh. Nhiều công ty công nghệ cao được đặt tại đó.

Ông Trương Toàn Long thành công đến mức được tháp tùng cả hai lãnh đạo Trung Cộng là Giang Trạch Dân và Hồ Cẩm Đào khi họ ra nước ngoài tham dự Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Á Châu-Thái Bình Dương (APEC) với tư cách là các thành viên của phái đoàn doanh nhân.

Ông Cầu Bách Quân: Giành giải thưởng do đích thân ông Giang Trạch Dân trao

Vào cuối những năm 1980, ông Trương Toàn Long quyết định xây dựng và bán nhu liệu của riêng mình. Ông mở văn phòng ở Thâm Quyến và tuyển dụng ông Cầu Bách Quân (Qiu Bojun) khi đó 24 tuổi, người đã phát triển WPS, một nhu liệu văn bản tiếng Trung tương tự như Microsoft.

Sau đó, Kingsoft được chuyển đến Bắc Kinh vào năm 1988 và được giao cho ông Cầu Bách Quân.

Ông Cầu Bách Quân tốt nghiệp Đại học Quốc gia về Khoa học Quốc phòng và Công nghệ của Quân đội Giải phóng Nhân dân (PLA). Năm 2001, ông đoạt giải nhì Giải thưởng Tiến bộ Khoa học và Công nghệ Quốc gia và được đích thân ông Giang Trạch Dân trao thưởng. Đây là vinh dự quốc gia cao nhất từng được trao cho ngành công nghiệp nhu liệu.

Ông Lôi Quân và ông Cầu Bách Quân: Anh em và đồng chí 30 năm

Năm 1992, ông Cầu Bách Quân đã tuyển dụng một trong những người hâm mộ lớn của mình, ông Lôi Quân khi đó 23 tuổi, trở thành nhân viên thứ sáu của Kingsoft.

Kể từ đó ông Cầu Bách Quân và ông Lôi Quân của Xiaomi đã thân thiết như “anh em” và “đồng chí.” Trong một bài báo có tựa đề “30 năm của Cầu Bách Quân và Lôi Quân” được ông Lôi Quân trích đăng trên tài khoản mạng xã hội Weibo có đoạn “30 năm cuộc đời tôi, 30 năm tình anh em, tất cả đều rất đỗi thân thương trong trái tim tôi. Người ta có thể có bao nhiêu 30 năm trong cuộc đời, và người ta có thể có được bao nhiêu đồng chí như vậy trong suốt cuộc đời?”

Năm 1998, Kingsoft đã có được khoản đầu tư 4.5 triệu USD từ Lenovo, và ông Lôi Quân 28 tuổi, được thăng chức làm Giám đốc Điều hành.

Ông Lôi Quân đã từ chức Giám đốc Điều hành của Kingsoft vào năm 2007 và sau đó được bổ nhiệm lại từ vị trí giám đốc điều hành thành vị trí không điều hành vào tháng 08/2008.

Ông Lôi Quân là Chủ tịch kiêm Giám đốc Điều hành của Xiaomi từ năm 2010.

Xiaomi và Kingsoft: Nền tảng quân sự đan xen

Năm 2011, khi Kingsoft Office Limited được thành lập, ông Lôi Quân trở thành giám đốc điều hành. Hiện nay, ông là chủ tịch danh dự của hội đồng quản trị.

Các dữ kiện trên cho thấy người sáng lập Xiaomi, ông Lôi Quân, có những mối liên hệ sâu sắc với Kingsoft, công ty có nền tảng quân sự vững chắc và được thành lập theo yêu cầu của COSTIND, Ủy ban Quân ủy Trung Cộng.

Ông Lôi Quân và GalaxySpace

Tuy nhiên, mối liên hệ của ông Lôi Quân với quân đội của Trung Cộng không chỉ dừng lại ở Kingsoft. Ông ta cũng là một nhà đầu tư vào GalaxySpace, công ty có sứ mệnh “sản xuất hàng loạt vệ tinh nhỏ hiệu suất cao, chi phí thấp” và tạo ra một “mạng truyền thông 5G toàn cầu.”

Điều thú vị là tên của ông Lôi Quân được liệt kê trong mục “giới thiệu về công ty”  phiên bản Trung Quốc của GalaxySpace, là một trong ba nhân vật quan trọng nhất, nhưng lại không xuất hiện trên mục “giới thiệu về công ty” phiên bản Anh ngữ. Người ta sẽ băn khoăn việc công ty này muốn che giấu điều gì với những độc giả nói tiếng Anh.

Hai nhân vật quan trọng khác trong mục “giới thiệu về công ty” tiếng Trung của GalaxySpace là Chủ tịch kiêm Nhà sáng lập Từ Minh (Xu Ming) và Chủ tịch Ủy ban Kỹ thuật Đặng Tông Toàn (Deng Zongquan), một viện sỹ từ Học viện Kỹ thuật Trung Quốc. 

Dự án Quốc phòng 973

Ông Đặng còn có các chức danh sau: Giám đốc Viện Hàng không Vũ trụ và Phòng thí nghiệm ngành Trọng điểm của Quốc phòng về Công nghệ Kiểm soát; và Khoa học gia trưởng của Dự án Quốc phòng 973, Trưởng Dự án Quốc gia “111.”

Vậy Đề án Quốc phòng 973 là gì?

Theo công cụ tìm kiếm Baidu của Trung Quốc, tên đầy đủ của Dự án Quốc phòng 973 là ‘Chương trình Nghiên cứu Cơ bản về An ninh Quốc gia, còn được gọi là Quân sự 973’. Các sáng kiến ​​của Dự án Quốc phòng 973 là những dự án chiến lược, cơ bản và hướng tới tương lai. Đây là những dự án nghiên cứu cấp quốc gia do Bộ Tổng Trang bị Vũ trang của Trung Cộng lựa chọn để phát triển thiết bị công nghệ trong tương lai.

Trên thực tế, hầu hết các dự án trong hạng mục này đều được bảo mật và không được tiết lộ cho công chúng. Tiền thân của Bộ Tổng Trang bị Vũ trang là COSTIND, cơ quan của Trung Cộng đứng sau Kingsoft.

(Vui lòng đón đọc trong số báo tiếp theo Phần 2/2: GalaxySpace – tham vọng trở thành SpaceX Trung Quốc)