Xoay quanh cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung

Chính quyền TT Trump giáng đòn chí mạng vào nền kinh tế Trung Quốc

Trong thời gian gần đây, Tổng thống Trump đã đưa ra các biện pháp trừng phạt đối với các công ty trong lĩnh vực công nghệ của Trung Quốc như: Huawei, Tencent, Tiktok… Cú đòn lên Huawei khiến hãng này không thể tiếp tục sản xuất smartphone cao cấp. Tiếp sau đó, TT Trump ra các lệnh trừng phạt đối với các quan chức cấp cao của Trung Cộng, trong sự việc liên quan đến Hồng Kông và Tân Cương, đã gây ra làn sóng chấn động lớn cho giới chính trị. 

Việc đẩy các công ty Trung Quốc ra khỏi thị trường tài chính Hoa Kỳ làm ảnh hưởng đến dòng tiền của những công ty này. Bước tiếp theo là đưa ra các biện pháp trừng phạt đối với các tổ chức tài chính có quan hệ với các quan chức Trung Cộng và Hồng Kông, những người đã bị xử phạt vì vi phạm nhân quyền. 

Các biện pháp trừng phạt đó có thể loại bỏ những ngân hàng này ra khỏi hệ thống thanh toán toàn cầu sử dụng USD, còn được gọi là SWIFT. Do không thể thực hiện các giao dịch dựa trên đồng USD được nữa, đây sẽ là bản án tử đối với những ngân hàng này. 

Về mặt lý thuyết, Hoa Kỳ có thể áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp như vậy đối với những ngân hàng và tổ chức tài chính của Trung Quốc có liên quan đến vi phạm nhân quyền. Những lệnh trừng phạt đối với nền kinh tế Trung Quốc sẽ là một đòn chí mạng.

Bắc Kinh chắc chắn không muốn kết cục như vậy. Trên thực tế, có nhiều tin đồn xuất hiện sau khi giới lãnh đạo Trung Cộng gặp nhau để thảo luận và quyết định các công việc quan trọng tại khu nghỉ dưỡng Bắc Đới Hà. Có 1 tin đồn rằng giới lãnh đạo đã quyết định cứng rắn trên 3 lĩnh vực, và mềm mỏng đối với 3 lĩnh vực khác. Họ cần phải cứng rắn với người dân Trung Quốc, về tuyên truyền, và đối với Hồng Kông, nhưng phải mềm mỏng với Hoa Kỳ, với phương Tây, và với những hành động mà đảng này thực hiện.

Nếu tin đồn là sự thật, điều đó sẽ giải thích tại sao Trung Cộng tăng cường mua các sản phẩm nông nghiệp của Hoa Kỳ, họ làm vậy để ‘vuốt ve’ Tổng thống Trump rằng  Trung Cộng sẽ thực hiện thỏa thuận thương mại một cách nghiêm túc, và những kỳ vọng của tổng thống được cho là sắp đạt được.

Chiến lược ‘‘thả con săn sắt, bắt con cá rô” của Trung Cộng

Trong một cuộc phỏng vấn của Fox News, ông Kudlow cho biết Trung Quốc đã mua nhiều sản phẩm nông nghiệp nhất từ trước đến giờ. Năm 2017 là năm cao điểm về nhập cảng của Trung Quốc, các sản phẩm nông nghiệp của Hoa Kỳ chiếm 20% tổng lượng nông sản nhập cảng của nước này. Năm nay, con số đó tăng vọt lên 40-45%.

Tuy nhiên, ngay cả khi Trung Cộng có thể mua đủ lượng đậu nành, ngô hoặc thịt lợn theo các cam kết về nông nghiệp, thì họ cũng không mua đủ dầu và khí đốt như trong các cam kết về năng lượng. Các đơn đặt hàng máy bay cũng sẽ giảm do nhu cầu đi lại sụt giảm.

Tổng thống Trump và đại sứ Lighthizer hài lòng về tiến độ cho đến hiện tại; đó là lý do tổng thống đã tweet rằng thỏa thuận thương mại vẫn tiếp tục. 

Trung Cộng một mặt tăng cường mua các sản phẩm nông nghiệp của Hoa Kỳ, mặt khác, họ tiếp tục ăn cắp các tài sản trí tuệ của Hoa Kỳ. Và gần đây nhất, họ đang cố gắng gây bất lợi cho ông Trump trong việc tái tranh cử tổng thống năm 2020.

Trung Cộng đang thực hiện một chiến lược được mô tả trong thành ngữ “thả con săn sắt, bắt con cá rô”. Họ muốn sử dụng thỏa thuận thương mại để xoa dịu TT Trump vừa đủ để ông không tiến hành thêm các biện pháp phá hủy chế độ Cộng sản một cách thực sự. Trong khi đó, họ cố gắng hết sức không để ông Trump tái đắc cử. Họ chờ đến khi ông Biden trở thành tổng thống, sau đó sẽ thỏa thuận lại hoặc hủy bỏ thỏa thuận thương mại.

Liệu Trung Cộng có tuân thủ luật chơi?

Trong cuộc chiến thương mại Hoa Kỳ-Trung Quốc, chính quyền TT Trump đang yêu cầu thay đổi về mặt cấu trúc. Nghĩa là Trung Cộng phải thay đổi cách mà nó điều hành nền kinh tế, thay đổi cách mà nó kiểm soát, và về cơ bản là thay đổi cách đảng Cộng sản nắm quyền.

Một nền kinh tế thị trường thực sự đòi hỏi những phẩm chất nhất định tương xứng với hệ thống chính trị. Những quyền quan trọng nhất là quyền cá nhân, quyền sở hữu tư nhân, nhà nước pháp quyền mạnh mẽ, và một chính phủ trong khuôn khổ luật pháp. Những phẩm chất này về cơ bản mâu thuẫn với cách thức cai trị của đảng Cộng sản. Trong xã hội cộng sản, không tồn tại khái niệm về quyền cá nhân và tài sản tư nhân. Mọi thứ và mọi người hoặc thuộc về đảng, hoặc chịu sự kiểm soát của đảng, hoặc cả hai. Không có pháp quyền độc lập. Đảng đứng trên luật pháp.

Ở Trung Quốc có tồn tại các doanh nghiệp nhà nước, nhưng ngay cả các công ty tư nhân cũng bị đảng kiểm soát chặt chẽ. Họ cần có quan hệ tốt với giới tinh hoa trong đảng để có được những hợp đồng tốt và sự bảo kê.

Trung Cộng đã tài trợ cho các doanh nghiệp quốc doanh và nắm quyền chỉ đạo trong nhiều năm. Chi phí triển khai mạng 5G của Huawei thấp hơn 40% so với công ty Châu Âu, vì các khoản tài trợ như vậy. Đó là một trong những lý do chính khiến các công ty Trung Quốc vượt qua các đối thủ cạnh tranh trên toàn cầu.

Thành công của Huawei là kết quả của chính sách công nghiệp do Trung Cộng chỉ huy. Đó là biểu hiện quyền lực tối thượng của đảng. Đó là cách Trung Cộng hình dung, dưới sự lãnh đạo của nó, Trung Quốc sẽ đạt được tầm nhìn “Sản xuất tại Trung Quốc năm 2025”, và cuối cùng là thay thế Hoa Kỳ để trở thành bá chủ thế giới về kinh tế và công nghệ. Đó là cách đảng điều hành và cách thức hoạt động của Trung Cộng.

Dưới thời của Tập Cận Bình, đảng đang thắt chặt kiểm soát đối với nền kinh tế và người dân Trung Quốc. Nó đang đảo ngược quá trình tư nhân hóa bằng cách đưa bộ máy của đảng vào trong các công ty tư nhân; đồng thời bằng cách phát triển các công nghệ trí tuệ nhân tạo và giám sát tự động, sự kìm kẹp của nó đối với người dân Trung Quốc ngày càng siết chặt hơn bao giờ hết.

Như vậy, việc Trung Cộng không thực hiện những thay đổi về thể chế điều hành kinh tế cũng như tôn trọng quyền tự do dân chủ là điều chắc chắn. Hãy nhìn cách mà Trung Cộng đối đãi về vấn đề Hồng Kông.

Nếu Trung Cộng không tuân thủ luật chơi, Hoa Kỳ có bị tổn thất?

Nguy hiểm thực sự xảy ra khi một mặt, Trung Cộng không có ý định tôn trọng toàn bộ thỏa thuận, nhưng mặt khác, nó khiến kinh tế Hoa Kỳ gắn bó hơn nữa với kinh tế Trung Quốc. Ví dụ, một trong những yêu cầu chính trong thỏa thuận thương mại giai đoạn một là Trung Quốc cần mở cửa thị trường tài chính. 

Nghĩa là Wall Street sẽ có thể kiếm được nhiều tiền hơn từ Trung Quốc; điều đó cũng có nghĩa là dòng vốn của Hoa Kỳ sẽ đổ vào Trung Quốc để duy trì sinh kế của nền kinh tế Trung Quốc và nuôi dưỡng bộ máy cầm quyền Trung Cộng – vì các lĩnh vực công nghiệp chính được kiểm soát bởi một số gia đình lãnh đạo Trung Cộng. Khi sự hợp nhất xảy ra, kinh tế Trung Quốc sẽ gắn bó với kinh tế Hoa Kỳ đến mức: sự đổ vỡ của nền kinh tế Trung Quốc sẽ gây nguy hiểm cho an ninh tài chính của những người dân Hoa Kỳ. 

Chúng ta đều biết rằng các quỹ hưu trí liên bang của Hoa Kỳ, các quỹ hưu trí giáo viên, và các quỹ đầu tư của các trường đại học đều có đầu tư vào các công ty Trung Quốc, mà nhiều công ty trong số đó đặt ra những lo ngại về an ninh quốc gia, vi phạm nhân quyền, và có nhiều hành vi lừa đảo. Quy mô của những khoản đầu tư này đang tăng lên nhanh chóng, sắp đạt ngưỡng một nghìn tỷ USD, và cao hơn. Khi đó, khả năng vận động hành lang của Trung Cộng trong chính phủ Hoa Kỳ sẽ mạnh đến mức bất cứ điều gì chống lại Trung Cộng đều không có cơ hội được thông qua.

Một yếu tố đáng lo ngại khác là Trung Cộng đang nhanh chóng bắt kịp năng lực về quân sự. Theo ông Michael Pillsbury, Cố vấn cấp cao của Bộ Quốc phòng, và là cố vấn chính về Trung Quốc của TT Trump, Trung Cộng đang từng bước vượt qua các hệ thống vũ khí của Hoa Kỳ. Ông Pillsbury cho biết, nếu Hoa Kỳ tham chiến với Trung Quốc trên Biển Đông, Hoa Kỳ có khả năng thắng trong những trận chiến ngắn dưới hai ngày. Nếu kéo dài hơn 2 ngày, Trung Cộng có thể thắng vì lợi thế hậu cần. Cựu giám đốc tình báo của hạm đội Thái Bình Dương, ông James Fanell, cũng nói với tôi rằng, cũng không chắc chắn về việc liệu Hoa Kỳ có thể bảo vệ Đài Loan nếu Trung Cộng xâm lược Đài Loan hay không.

Vì vậy, nếu Hoa Kỳ gắn bó với Trung Cộng về mặt kinh tế, và sức mạnh quân sự của nó vượt qua chúng ta, Hoa Kỳ sẽ không có biện pháp nào để kiềm chế Trung Cộng, chứ chưa nói gì đến việc bảo vệ thế giới.

Đây là một kịch bản chưa xảy ra. Hiện tại Hoa Kỳ có một khe cửa hẹp để thực sự chiến đấu và vươn lên dẫn đầu một lần nữa. Tuy nhiên, Trung Cộng đang sử dụng thỏa thuận thương mại để làm tê liệt chúng ta. Làm cho chúng ta có một hy vọng hão huyền nguy hiểm. Chúng ta cần nhận thức được điều đó.

Tác giả: Simone Gao