Tác động lớn của cuộc chiến giữa các nhà đầu tư GameStop
Các nhà đầu tư và nhà quan sát theo dõi chặt chẽ sự biến động giá đáng kinh ngạc và biến động bất thường giá cổ phiếu của công ty cho thuê trò chơi điện tử GameStop (GME). Hôm 11/01, cổ phiếu đóng cửa với giá dưới 20 USD/cổ phiếu. Hôm 28/01, nó đã giao dịch ở mức cao nhất 450 USD cho mỗi cổ phiếu trong phiên giao dịch và đóng cửa ở mức 193.60 USD.
Cổ phiếu hiện đang giao dịch quanh mức 350 USD/cổ phiếu sau giờ đóng của.
Trung tâm của sự biến động giá đáng kinh ngạc này là cuộc chiến căng thẳng giữa các nhà đầu tư bán lẻ và ít nhất một quỹ đầu cơ lớn—ngoài ra cũng có một số quỹ đầu cơ khác tham gia vào việc này ở các vai trò khác nhau. Melvin Capital đã thiết lập một vị thế bán khống rất lớn cổ phiếu GameStop, đặt cược rằng giá cổ phiếu của công ty này sẽ giảm.
Các nhà đầu tư bán lẻ đã phát hiện ra điều này và bắt đầu một đợt mua với tỷ lệ lớn hơn, đẩy giá GME lên khi Melvin’s bán khống, khiến quỹ có thể bị thua lỗ lớn vì đã đặt cược vào việc giá cổ phiếu của GameStop sẽ giảm.
Tình hình nhanh chóng trở thành một cuộc chiến mở giữa những nhà đầu tư là quỹ đầu cơ truyền thống và những nhà đầu tư nhỏ lẻ, thường trẻ tuổi hơn. Tuy nhiên, cuộc chiến này đã trở thành biểu tượng của một vấn đề lớn hơn, đó là cơ hội tham gia một cách tự do và đầy đủ vào thị trường tài chính của chúng ta thường nghiêng về phía những nhà đầu tư lớn trên Wall Street, cộng với sự khó chịu từ phía Chủ Lưu đối với các tay buôn cổ phiếu hàng ngày.
Các nhà quản lý bắt đầu xem xét kỹ tình hình và một công ty môi giới, Robinhood, được đám đông nhà đầu tư nhỏ lẻ sử dụng rất nhiều trong việc mua cổ phiếu GameStop, vào ngày 28/01 đã đình chỉ mọi hoạt động mua cổ phiếu GameStop. Nhà đầu tư lẻ không bị cấm bán, chỉ bị cấm mua. Điều đó khiến giá của GameStop giảm mạnh trong ngày và mặc dù đóng cửa ở mức khá cao, nhưng chúng vẫn thấp hơn nhiều so với mức cao nhất trong phiên giao dịch.
Theo một số nguồn tin, Robinhood cũng bắt đầu thanh lý tài sản nắm giữ của một số khách hàng mà không có sự đồng ý của họ. Hiện tại, điều này chưa hoàn toàn được rõ về việc có liên quan đến giải chấp vay ký quỹ, hoặc theo một số thỏa thuận trong “Điều khoản dịch vụ” hay không.
Tuy nhiên, điều rõ ràng là giá cổ phiếu GameStop xuống thấp hơn là sự cứu giúp ngay lập tức cho bất kỳ quỹ đầu cơ nào nắm giữ các vị thế bán khống cổ phiếu công ty, và cũng giúp nhóm các quỹ đầu cơ có thể thiết lập các vị thế bán khống của riêng họ trong thời gian ngắn gần đây tại mức giá cao hơn đáng kể. Chỉ có các nhà đầu tư nhỏ lẻ bị tổn hại lớn bởi những hành động này.
Một chuyên gia trên Twitter đã tuyên bố rằng “làm suy yếu niềm tin vào cơ chế định giá của thị trường để kiếm tiền nhanh chóng và làm hại những người khác không phải là việc làm đạo đức.” Ông ta đề cập đến hành động siết giá [short squeeze] của các nhà đầu tư nhỏ lẻ làm hại các quỹ đầu cơ. (short squeeze: nhà đầu tư mua một lượng lớn hơn số cổ phiếu đã bị bán khống làm cho giá lên cao trên mức cắt lỗ, làm các nhà đầu tư đã bán khống phải mua cắt lỗ làm cho giá tăng vọt bất thường – người dịch.)
Tuy nhiên, việc đổ lỗi về phía các nhà đầu tư nhỏ lẻ là hoàn toàn không chính xác.
Thị trường cung cấp một định giá cho giá trị lâu dài. Và bất kể tình huống nào trong ngắn hạn, sự suy giảm niềm tin thực sự vào cơ chế định giá của thị trường sẽ xảy ra khi có những hành động nhằm kiểm soát hoặc điều tiết thị trường. Hoặc đưa ra quyết định từ bên ngoài về việc ai được phép tham gia vào nó.
Tác động lớn hơn
Giờ đây, chúng ta có các tổ chức lớn—Robinhood, các công ty chứng khoán khác và các cơ quan quản lý của chính phủ—đang vào cuộc và về căn bản nói với các nhà đầu tư nhỏ lẻ rằng giá giao dịch trên thị trường là không chính xác. Về bản chất, họ đang nói với những nhà đầu tư nhỏ này rằng “Chúng tôi không nghĩ GameStop được giao dịch ở giá hiện tại. Chúng tôi nghĩ rằng quý vị đã sai. Và chúng tôi sẽ làm điều gì đó về nó.”
Các lực lượng quản lý bên ngoài thị trường tài chính, có lẽ dưới sự thúc đẩy của những lực lượng tham gia thị trường mà có mối quan hệ rộng lớn trong thị trường, hiện đang nói với các nhà đầu tư tham gia rằng sự can thiệp là cần thiết nếu một số giá cổ phiếu nhất định được bên ngoài cho là định giá quá cao hoặc “không chính xác”. Trên thực tế, đặt ra niềm tin rằng thị trường, và quan trọng hơn, các nhà đầu tư cá nhân, cần được kiểm soát ở một mức độ cơ bản nào đó.
Trên nguyên tắc giá trị cơ bản (bỏ qua việc ép giá lên), tôi không nghĩ GameStop xứng đáng được giao dịch ở bất kỳ đâu gần với mức giá mà nó đã thấy trong vài ngày qua—nhưng đó cũng chỉ là một ý kiến. Và các ý kiến không phải là một định giá chắc chắn đối với công ty, thậm chí những thứ như vậy cũng không thực sự tồn tại. Vấn đề này ở đây sẽ luôn mang tính chủ quan và chỉ được xác định tốt nhất trong môi trường thị trường tự do qua thời gian dài.
Phân tích vấn đề sâu hơn một chút, ai có thể nói rằng GME được định giá quá cao? Một khả năng, tuy xa vời, vẫn tồn tại rằng GME có thể đạt được mức định giá mới được xác định—có thể bằng cách chuyển sang nền tảng trực tuyến hoặc thay đổi cơ bản trong cách họ kinh doanh. Con đường thành công có thể là gì không quá quan trọng, mà là khả năng điều đó có thể xảy ra.
Đối với những người hoài nghi về khả năng như vậy, đã có những trường hợp thực tế xảy ra khi một công ty đã trên bờ vực phá sản và đã đạt được thành công đáng kinh ngạc. Mặc dù nó thường bị lãng quên, nhưng Apple đã có lúc tưởng như sắp phá sản và đã giao dịch với giá vài xu trong những ngày trước khi có iPhone.
Bong bóng chứng khoán và bong bóng thị trường là một phần của thị trường. Nó đã như vậy và sẽ luôn như vậy. Và luôn có một lý do cơ bản khiến bong bóng xảy ra ngay từ đầu, mặc dù lý do đó có thể không rõ ràng trong nhiều năm.
Đôi khi, có những tình huống rất rõ ràng, chẳng hạn như quá trình kiểm tra diễn ra trên vô số công ty mới phát triển trong một ngành đầy hứa hẹn mà người chiến thắng và kẻ thất bại tiềm năng vẫn chưa được xác định. Trong trường hợp này, một số công ty được định giá quá cao nhưng những công ty khác lại bị định giá thấp hơn đáng kể. Trong các tình huống khác, câu trả lời ít rõ ràng hơn nhiều.
Dù sao đi nữa, các vấn đề về giá trị và định giá luôn được giải quyết ở lúc cuối cùng. Và bong bóng là một phần của thị trường tài chính; nó thực chất không phải là một vấn đề trong tổng thể. Nhưng khi các lực lượng bên ngoài bắt đầu xác định đâu là bong bóng và sau đó cố gắng khắc phục điều đó từ một vị trí thuận lợi của nhà chức trách, thì sẽ có một vấn đề lớn.
Người ta không cần tìm đâu xa hơn là Cục Dự trữ Liên bang để biết sự thật của vấn đề này. Hãy xem xét số lần Fed tham gia vào thị trường—bơm thanh khoản quá dư thừa vào hệ thống tài chính của chúng ta và tạo ra một môi trường kiếm tiền dễ dàng. Nhiều thảm họa tài chính quốc gia lớn nhất của chúng ta bắt nguồn từ các chính sách tiền tệ được xây dựng kém hiệu quả từ Cục Dự trữ Liên bang.
Bộ trưởng Ngân khố mới được bổ nhiệm của chúng ta, bà Janet Yellen, đã thực hiện chính xác kiểu hành vi này khi bà ta làm chủ tịch Fed. Lãi suất thực (lãi suất được điều chỉnh trừ lạm phát) đều hầu như dưới zero trong suốt nhiệm kỳ của bà Yellen. Fed đã sai lầm hết lần này đến lần khác, một phần vì các cá nhân không thể không mắc sai lầm và một phần vì Fed bị chính trị hóa.
Một trong những công ty môi giới chính ở trung tâm của vụ thất bại GameStop, Robinhood đã đề cập trước đây, cũng không phải là “thánh” trong chuỗi sự kiện này. Mặc dù công ty không tính phí hoa hồng, nhưng công ty vẫn kiếm tiền thông qua dòng lệnh và ăn chênh lệch. Vào ngày 17/12/2020, SEC đã phạt Robinhood Financial 65 triệu USD vì “Gây hiểu lầm cho khách hàng về nguồn doanh thu và không đáp ứng nghĩa vụ thực hiện giao dịch ở giá tốt nhất.”
Nguồn doanh thu lớn nhất của Robinhood đến từ các khoản thu nhập mà công ty nhận được từ các công ty chứng khoán lớn, để đổi lại cho việc Robinhood “gửi đơn đặt hàng của khách hàng đến các công ty đó để thực hiện”—cái được gọi là “thanh toán cho dòng lệnh”. Ngoài ra, SEC nhận thấy rằng khách hàng của Robinhood đã được thực hiện lệnh mua bán cổ phiếu của họ ở “giá kém hơn giá của các nhà môi giới khác.”
Khi lớp bụi trên câu chuyện này lắng xuống, có thể sẽ rất thú vị khi khám phá xem các lực lượng bên ngoài Robinhood, bao gồm các công ty giải quyết đơn đặt hàng của Robinhood, có đóng vai trò nào trong việc ngừng mua cổ phiếu của GameStop hay không hoặc quyết định đó được đưa ra hoàn toàn trong công ty đó.
Tuy nhiên, có một vấn đề bao trùm lớn hơn trong câu chuyện thị trường chứng khoán này là bao gồm cả vấn đề bảo vệ những nhà đầu tư lớn bên trong và làm hại các nhà đầu tư nhỏ.
Điều gì sẽ xảy ra khi quý vị cho phép một nhóm nhỏ các cá nhân hoặc tổ chức—các nhân vật và cơ quan quản lý của chính phủ, một số quỹ đầu cơ nhất định và các nhà đầu tư ở Wall Street (có lẽ là thay mặt các cơ quan quản lý của chính phủ)—quyền xác định sự phù hợp của các quyết định được đưa ra trong phạm vi rộng khắp thị trường tài chính? Và nếu một số người chơi nhất định được tự do kiểm soát việc xác định điều gì tạo nên mức giá thích hợp cho một công ty, thì ảnh hưởng đó sẽ dừng lại ở đâu?
Tâm lý “Chúng tôi biết rõ hơn quý vị” này nhanh chóng dẫn đến con đường hướng tới ảnh hưởng lớn hơn của chính phủ trong việc xác định những công ty nào thành công và có lẽ quan trọng hơn là những ngành nào thành công.
Mặc dù bây giờ có vẻ quá xa vời, nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu chính phủ có cái nhìn mù quáng về đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) và nói một cách quả quyết: “Không, chúng tôi không đồng ý. Đợt IPO đó đang được định giá quá cao so với mức bình thường.”
Điều gì sẽ xảy ra nếu chính phủ không nghĩ rằng một công ty cụ thể—hoặc một ngành cụ thể—xứng đáng được tài trợ?
Trên thực tế, chính phủ bắt đầu quyết định nguồn vốn nên được phân bổ ở đâu và như thế nào. Trong nhiều khía cạnh, điều này đã được thực hiện. Không cần nhìn xa hơn hàng tỷ USD đã được chi cho cái tên “Biến đổi khí hậu.”
Nếu không nhanh chóng vạch ra ranh giới đỏ về sự can thiệp từ bên ngoài, chúng ta có thể thấy mình đang ở một thế giới mà chính phủ liên bang tin rằng họ nên thực hiện phân bổ vốn thay cho thị trường tài chính mở.
Ở một khía cạnh nào đó, thị trường đã từng là đấu trường cơ hội và tự do ngôn luận cuối cùng. Về mặt lý thuyết, không quan trọng bạn trông như thế nào hay bạn đến từ đâu. Tất cả chúng ta đều có thể đầu tư vào những công ty mà chúng ta cho là hấp dẫn và nếu chúng ta sai, thị trường sẽ nhanh chóng chỉ ra cho chúng ta lỗi của quyết định của mình.
Tuy nhiên, những sự kiện gần đây đã cho thấy niềm tin này có thể là vô căn cứ và cách thức mà hệ thống tài chính đang được vận hành nghiêng về phía một số nhà đầu tư nhất định, với cái giá của những người khác phải trả. Và đó là điều mà các nhà đầu tư nhỏ lẻ này hiện đang đấu tranh.
Vấn đề cơ bản hiện đang được tranh cãi là ai sẽ được tham gia vào vai trò trong việc xác định giá trị tài chính, khả năng tiếp cận và kết quả là gì—ai sẽ có được một ghế trong bàn tiệc. Có phải tất cả những người tham gia tạo nên thị trường? Hay chỉ có những nhà đầu tư cố thủ ở Wall Street và các cơ quan quản lý chính phủ muốn thực hiện sâu hơn vai trò của họ, kiểm soát nhiều hơn và định hình các kết quả mong muốn.
Nhà phân tích thị trường của Fox, ông Charles Payne, đã nhận xét rằng “thị trường chứng khoán không có bất ổn – chỉ có các quỹ đầu cơ tỷ đô đang ở trong tình trạng hỗn loạn”. Và ông ấy đúng 100%. Các quỹ đầu cơ đã bị bắt việt vị trong vụ lộn xộn này và bây giờ họ đang bị tổn thương tài chính, họ muốn thay đổi các quy tắc.
Thay vì đổ lỗi cho vô số nhà đầu tư nhỏ, chúng ta nên xem xét các chính sách quản trị rủi ro của các quỹ đầu cơ lớn. Các biện pháp kiểm soát rủi ro của họ—hoặc thiếu chúng—đã cho phép họ rơi vào tình huống này.
Và đừng nhầm lẫn, hoàn toàn bình thường khi các quỹ đầu cơ theo đuổi tận dụng các trạng thái yếu hoặc dễ gây lỗ của các quỹ đầu cơ khác. Họ chuyên về lĩnh vực này. Sử dụng các công cụ tài chính phái sinh và các công cụ tương tự, họ liên tục thử nghiệm các tình huống gây căng thẳng và vị thế nắm giữ của các công ty khác, thậm chí đẩy các công ty vào tình trạng phá sản kỹ thuật. Trò chơi này đã luôn được dùng.
Nhưng lần này, mọi chuyện đột nhiên khác vì chính các nhà đầu tư nhỏ lẻ—những người nhỏ bé—đã đẩy họ vào tình trạng đó.
Ông Jeff Carlson là người thường xuyên đóng góp cho The Epoch Times. Ông là CFA® và đã làm việc trong 20 năm với tư cách là nhà phân tích và quản lý danh mục đầu tư trên thị trường trái phiếu lợi suất cao.
Quan điểm được trình bày trong bài viết này là ý kiến của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.
Jeff Carlson
Minh Khanh biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
