BÀI VIẾT CHUYÊN SÂU: Bắc Kinh đang sử dụng hành lang kinh tế để đồng hóa nền kinh tế Pakistan
Theo một chuyên gia đối ngoại, hành lang kinh tế Trung Quốc-Pakistan mang tính chất chiến lược chứ không phải là kinh tế.
Theo một bộ Biên bản Ghi nhớ (MOU) thương mại song phương mới trị giá 10 tỷ USD, Trung Quốc đã nhận được lô hàng nông sản đầu tiên từ Pakistan trong tuần từ 18-24/12. Hai quốc gia, có liên kết với nhau về mặt cơ sở hạ tầng thông qua Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC) của Bắc Kinh — dự án hàng đầu của Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) — cũng đã bắt đầu hoạt động trong năm nay dọc theo tuyến vận tải đường bộ quốc tế đầu tiên giữa hai nước.
Với việc Pakistan suy thoái kinh tế và đang quay cuồng với khoản nợ rất lớn trị giá khoảng 100 tỷ USD, có một phần ba trong số đó là nợ Trung Quốc, thì các MOU mới liên quan đến xuất cảng với Trung Quốc trong lĩnh vực nông nghiệp, dệt may, thực phẩm, và phụ tùng xe hơi có nghĩa là một “cam kết mạnh mẽ” đối với tăng trưởng kinh tế của đất nước, tờ báo quốc gia The Dawn của Pakistan đưa tin hồi tuần trước.
Càng bổ trợ cho niềm hy vọng này là tuyến vận tải đường bộ quốc tế đầu tiên (TIR) giữa thành phố nội địa Kashgar của Tân Cương và thủ đô Islamabad của Pakistan, tuyến đường mà hai quốc gia đồng minh này bắt đầu đưa vào vận hành kể từ cuối tháng Tám. Hệ thống TIR (Transports Internationaux Routiers) là một hệ thống vận chuyển hải quan quốc tế.
Tuy nhiên, CPEC không chỉ là một dự án kinh tế, một nhà phân tích địa chính trị đặc biệt chuyên về Pakistan đã nói với The Epoch Times trong một cuộc phỏng vấn độc quyền. Bắc Kinh đang đồng hóa nền kinh tế của Islamabad vào nền kinh tế Trung Quốc.
Theo Aparna Pande, nhà nghiên cứu tại Viện Hudson và là tác giả của nhiều cuốn sách: “Hành lang Kinh tế Trung Quốc-Pakistan (CPEC) là một sáng kiến BRI hàng đầu, mang tính chất chiến lược, chứ không phải là kinh tế. Các công ty của Trung Quốc không kiếm tiền ở Pakistan; họ đang tích hợp nền kinh tế Pakistan với nền kinh tế Trung Quốc và qua đó tiếp cận các tài sản địa ốc có giá trị cao tại khu vực Nam Á gần Trung Á và vùng Vịnh.”
Luận án tiến sĩ của bà Pande về chính sách đối ngoại của Pakistan đã được xuất bản với tiêu đề “Giải thích Chính sách Ngoại giao của Pakistan: Thoát khỏi Ấn Độ” (Explaining Pakistan’s Foreign Policy: Escaping India, Routledge, 2011).
Pakistan, một quốc gia có vị trí địa lý chiến lược, được tách ra khỏi thuộc địa của Anh là Ấn Độ vào năm 1947. Nước này cắt ngang lưu vực sông Indus trù phú và màu mỡ, và trong số các đường biên giới quốc tế đang tranh chấp của mình, Pakistan nắm giữ một số tuyến đường thương mại cổ xưa nhất kết nối Nam Á với một bên là Trung Đông và một bên là Trung Quốc. Giá trị chiến lược của Pakistan tăng lên cùng với việc quân sự hóa ngày càng tăng trong khu vực. Pakistan chính thức gia nhập BRI của Trung Quốc vào năm 2013, và đầu tư vào Pakistan đã tăng lên 65 tỷ USD trong năm 2022.
Tuy nhiên, bất chấp những hứa hẹn lớn lao của CPEC, vì nhiều lý do khác nhau, tình hình kinh tế của Pakistan đã chỉ trở nên tồi tệ hơn trong thập niên qua. Năm nay, tình hình trở nên đáng báo động khi lạm phát đã tăng lên 29.4% trong tháng Sáu — với giá thực phẩm tăng 40% và chi phí vận chuyển tăng 20% so với năm trước, theo báo cáo của Viện Lowy, một tổ chức nghiên cứu của Úc, nơi dự báo rằng tỷ lệ nghèo của Pakistan sẽ lên tới mức báo động 37.2%.
Theo báo cáo, nhiều người Pakistan, những người phải “chật vật để chi trả giá điện cao cũng như giá nhiên liệu cao khiến người dân không thể di chuyển trên các đường cao tốc do CPEC xây dựng,” đang không thể mua được năng lượng bổ sung do các dự án CPEC sản xuất.
Giữa nghịch cảnh kinh tế như vậy, sự phụ thuộc của Pakistan vào Trung Quốc đang ngày một tăng lên. Trong Diễn đàn Hợp tác Quốc tế Vành đai và Con đường lần thứ ba được tổ chức tại Bắc Kinh hồi tháng Mười, Thủ tướng Pakistan Anwaar-ul-Haq Kakar đã nói, Islamabad “sẽ luôn sát cánh cùng Trung Quốc” và tin tưởng Trung Quốc “một cách mù quáng.”
Bà Pande nói: “Khi Thủ tướng Pakistan nói rằng Pakistan sẽ tin tưởng Trung Quốc một cách mù quáng, điều đó phản ánh quan điểm phổ biến trong các bộ phận lớn của xã hội Pakistan rằng Trung Quốc là ‘đồng minh trong mọi tình huống’ mà vẫn và sẽ luôn sát cánh bên Pakistan.”
Tác động đến mối bang giao với Hoa Kỳ
Tuy nhiên, sự gần gũi ngày càng tăng của Pakistan với Bắc Kinh đã không phục vụ được cho mối bang giao của nước này với Hoa Kỳ. Theo một bản tin của Foreign Policy, trong chuyến đi tới Hoa Kỳ vào tháng này của Tư lệnh quân đội Pakistan, Tướng Asif Munir, Hoa Thịnh Đốn đã yêu cầu Pakistan “kiềm chế Trung Quốc và duy trì hòa bình và thương mại với Ấn Độ.”
Theo bà Pande, Hoa Kỳ muốn có mối bang giao với quốc gia có 240 triệu dân theo đạo Hồi này. Mặc cho vũ khí hạt nhân và các nhóm khủng bố, Pakistan nằm ở khu vực địa lý quan trọng. Tuy nhiên, vẫn có những điều kiện.
Bà nói: “Hoa Kỳ không muốn quay trở lại thời kỳ hoàng kim của những năm 1980 hoặc thậm chí đầu những năm 2000.” Pakistan từng là một đối tác chiến lược quan trọng của Hoa Kỳ trong các hoạt động quân sự khác nhau ở nước láng giềng Afghanistan.
Theo bà Pande, tình hình rất phức tạp, bởi vì ngày nay mối liên kết kinh tế và quân sự mạnh mẽ của Pakistan với Trung Quốc cũng như mệnh lệnh chiến lược trọng yếu nhất của nước này quá mạnh khiến Pakistan khó có thể hạ cấp mối bang giao với Bắc Kinh.
Bà Pande nói, “Hoa Kỳ hiểu động lực đằng sau mối bang giao giữa Trung Quốc và Pakistan, và mặc dù Hoa Kỳ mong muốn một đồng minh cũ — Pakistan — đứng về phía mình trong cuộc cạnh tranh toàn cầu này, thì Hoa Kỳ cũng tin rằng làm như vậy sẽ có lợi cho Pakistan.” Luận án tiến sĩ của bà về chính sách ngoại giao của Pakistan đã được xuất bản với nhan đề “Giải thích Chính sách Ngoại giao của Pakistan: Thoát khỏi Ấn Độ” (Routledge, 2011).
Bà tin rằng thay vào đó, Pakistan muốn có thể cân bằng mối bang giao với cả Trung Quốc và Hoa Kỳ theo cách có được lợi ích từ cả hai bên.
Bà nói: “Sự cân bằng đó sẽ ngày càng khó khăn hơn khi Pakistan xây dựng những liên kết tình báo-quân sự và công nghệ chặt chẽ hơn với Trung Quốc, vì Hoa Kỳ không muốn chia sẻ công nghệ hoặc quân đội cao cấp với các quốc gia có mối quan hệ mật thiết với Trung Quốc.”
Pakistan cũng tỏ ra quan tâm đến việc có được nhiều khoản đầu tư kinh tế hơn từ phía Hoa Kỳ, nhưng bà Pande tin rằng để việc đầu tư đó thành hiện thực, thì Pakistan cần cung cấp một môi trường kinh tế thuận lợi, các chính sách quản lý ổn định và nhất quán, hứa hẹn tuân thủ hợp đồng, lợi tức đầu tư, và một môi trường chính trị an toàn và ổn định.
Bà nói: “Cho đến khi các điều kiện đó xảy ra, thì khả năng các quốc gia phương Tây đầu tư lớn sẽ là rất thấp.”
Địa chính trị lấy Ấn Độ làm trung tâm
Theo bà Pande, một yếu tố đóng vai trò rất quan trọng trong những liên kết ngày càng tăng giữa Trung Quốc và Pakistan là mong muốn của Bắc Kinh nhằm kiềm chế Ấn Độ ở sân sau của mình.
Bà nói, “Trung Quốc đã đầu tư rất nhiều vào mối bang giao với Pakistan, giống như họ đã làm với Bắc Hàn, bởi vì trong cả hai trường hợp, Trung Quốc đều muốn sử dụng quan hệ đối tác với quốc gia đó để chống lại quốc gia mà họ xem là đối thủ của mình. Trong trường hợp của Bắc Hàn, Trung Quốc đang nhắm mục tiêu vào Nhật Bản và trong trường hợp của Pakistan, mục tiêu là Ấn Độ.”
Khi đề cập đến Ấn Độ-Pakistan, nhà phân tích địa chính trị này cho rằng “trở ngại mang tính lịch sử” đã luôn là cơ quan tình báo quân sự Pakistan, cơ quan vốn xem việc cải thiện quan hệ với Ấn Độ là “đi ngược lại lợi ích của mình.”
Bà nói, “Các nhà lãnh đạo dân sự và doanh nghiệp của Pakistan, ít nhất là từ những năm 1990, đã muốn thúc đẩy thương mại với Ấn Độ. Pakistan trong lịch sử đã phớt lờ những đề nghị của Hoa Kỳ rằng Pakistan nên cải thiện quan hệ thương mại với Ấn Độ, nhưng có thể do cuộc khủng hoảng kinh tế kéo dài hiện nay của Pakistan, quân đội Pakistan có thể sẽ mở cửa thương mại một cách hạn chế với Ấn Độ.” Bà nói thêm rằng Hoa Kỳ đang khuyến khích cả Ấn Độ và Pakistan tăng cường thương mại song phương để họ có thể thoát khỏi sự phụ thuộc ngày càng tăng vào Trung Quốc.
Nhật Thăng biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
