Các chuyên gia: Trung Quốc đã ‘lợi dụng’ WTO trong 20 năm
Các chuyên gia cho biết, Trung Quốc đã không tuân thủ các cam kết của mình về thương mại công bằng trong hai thập niên qua, và có rất ít ý định làm như vậy, mặc dù thế giới đang hướng tới quá trình chuyển đổi sang chủ nghĩa tư bản thị trường tự do.
“Trung Quốc chưa bao giờ thực sự tuân thủ các quy tắc của Tổ chức Thương mại Thế giới. Họ đã lợi dụng Tổ chức Thương mại Thế giới [WTO],” ông Clyde Prestowitz, chủ tịch và người sáng lập của Viện Chiến lược Kinh tế, nói với The Epoch Times ấn bản Hoa ngữ. Ông Prestowitz cũng là tác giả của cuốn sách có nhan đề “Thế giới đảo lộn: Hoa Kỳ, Trung Quốc, và cuộc đấu tranh giành quyền lãnh đạo toàn cầu.”
Ông nói, “Nếu quý vị chỉ cần nhìn vào những gì Trung Quốc đã làm trong giao dịch với Úc, thì thật đáng tiếc, họ thực sự đang ngăn chặn hàng hóa nhập cảng từ Úc. Tất nhiên, Trung Quốc đang viện dẫn một số lý do.”
Trong 18 tháng qua, Bắc Kinh đã hạn chế nhập cảng thịt bò, than, và nho của Úc như một phần của hành động cưỡng ép về kinh tế, bên cạnh thuế quan đối với rượu vang và lúa mạch của Úc. Vòng xoáy đi xuống trong các mối liên hệ ngoại giao cao cấp diễn ra ngay sau lời kêu gọi của Canberra cho một cuộc điều tra quốc tế về nguồn gốc của đại dịch toàn cầu.
Hôm 26/10, WHO đã đồng ý thành lập một hội đồng để đánh giá các mức thuế quá cao của Trung Quốc đối với rượu vang nhập cảng của Úc. Đây là lần thứ ba Úc tìm kiếm hành động của WTO đối với một sản phẩm nông nghiệp trong vòng chưa đầy một năm, theo Tổng công ty Phát thanh Truyền hình Úc.
“Úc là một trong số rất nhiều thành viên WTO đã trực tiếp nếm trải vấn đề này,” Đại sứ Úc George Mina cho biết khi ông diễn thuyết trong đợt đánh giá lần thứ tám về chính sách thương mại của Trung Quốc tại WTO ở Geneva hôm 20 và 22/10, nói rằng Trung Quốc “đang ngày càng thử thách các quy định và chuẩn mực thương mại toàn cầu.”
Các quy định của WTO không cho phép các quốc gia thành viên – bất kể họ lớn đến đâu – áp đặt các điều kiện như vậy đối với các quốc gia khác, ông Mina lưu ý.
Theo Politico, gần 50 phái đoàn đã lên tiếng chỉ trích cách làm của Trung Quốc trong hai thập niên vừa qua trong cuộc họp kín này.
Đại biện lâm thời David Bisbee của Hoa Kỳ nói rằng các chính sách công nghiệp của Trung Quốc “bóp méo sân chơi” đối với các hàng hóa và dịch vụ nhập cảng, bên cạnh những cáo buộc khác bao gồm đối xử ưu đãi với các doanh nghiệp quốc doanh, hạn chế dữ liệu, thực thi quyền sở hữu trí tuệ không đầy đủ, đánh cắp qua mạng, và lao động cưỡng bức.
Ông nói, “Ngày nay, những thách thức đó vẫn hiện hữu trước mắt chúng ta.”
Một nghiên cứu trước đây cũng cho thấy các hoạt động giao dịch không công bằng của Trung Quốc kể từ khi gia nhập WTO hồi năm 2001 đã làm tổn hại đến sự cải tiến công nghiệp ở các quốc gia phát triển, khiến các công ty, đặc biệt là ở Bắc Mỹ và Âu Châu, mất lợi thế cạnh tranh trong các ngành công nghiệp tiên tiến.
“Thuyết phục các chính phủ hữu hảo khuyến khích các công ty của họ rời khỏi Trung Quốc … trong khi cắt giảm xuất cảng của Trung Quốc, hành động này cũng sẽ gửi một thông điệp rõ ràng đến Trung Quốc – rằng Trung Quốc hoặc sẽ phải thay đổi – hoặc phải đơn thương độc mã,” nhà phân tích kinh tế Trung Quốc Antonio Graceffo nói với nói với The Epoch Times ấn bản Hoa ngữ.
Chủ nghĩa tư bản nhà nước
Các báo cáo (pdf) cho thấy các doanh nghiệp ngoại quốc vẫn không cảm thấy được chào đón ở Trung Quốc do các hạn chế về việc tham gia thị trường vẫn được áp dụng. Tuy nhiên, các công ty Trung Quốc có thể hoạt động với ít hạn chế hơn ở Hoa Kỳ và Âu Châu.
Các phòng thương mại ngoại quốc ở Trung Quốc đã kêu gọi Bắc Kinh chấm dứt sự bảo hộ không công bằng và thiên vị tài chính cho các doanh nghiệp quốc doanh của họ – vốn cũng là trọng tâm của cuộc chiến thương mại Trung-Mỹ.
“Trung Quốc có thể là một nền kinh tế theo định hướng thị trường, nhưng theo tôi, nó không phải là một nền kinh tế thị trường hoàn toàn,” ông Graceffo nói. “Chính phủ có rất nhiều quyền kiểm soát đối với nền kinh tế và đối với các công ty.”
Theo ông Graceffo, bằng một số biện pháp, các doanh nghiệp quốc doanh vẫn chiếm 40% nền kinh tế Trung Quốc, ngoại trừ các doanh nghiệp do nhà nước kiểm soát.
“Các công ty thuộc sở hữu nhà nước, do nhà nước kiểm soát hoặc được nhà nước ưu đãi được tiếp cận vốn. Họ có được các nguyên liệu thô từ Sáng kiến Vành đai và Con đường,” ông nói.
Các cách đối xử khác biệt cũng bao gồm các biện pháp bảo vệ của chính phủ đối với các tranh chấp pháp lý, các khoản vay ngân hàng, các khoản vay ưu đãi, và trợ cấp.
Ông nói, “Hoa Kỳ chẳng thể làm gì để khiến việc này công bằng. Theo tôi, nền kinh tế Trung Quốc phù hợp nhất với định nghĩa của chủ nghĩa phát xít, tức là chủ nghĩa tư bản nhà nước.”
Tiêu chuẩn kép
Ông Graceffo cho biết phương Tây đã ngầm công nhận tiêu chuẩn kép của Trung Quốc. “Hầu hết các nước phương Tây có hai bộ quy tắc, một bộ dành cho các công ty ngoại quốc và một bộ cho Trung Quốc.”
Ông nói, “Các công ty Trung Quốc được phép đầu tư vào hầu hết mọi lĩnh vực của nền kinh tế Hoa Kỳ, nhưng có một danh sách dài các lĩnh vực mà các công ty Hoa Kỳ không được phép đầu tư vào Trung Quốc.”
“Có một danh sách khác mà một công ty Hoa Kỳ có thể đầu tư, nhưng chỉ với một đối tác liên doanh 51%, và đồng ý chuyển giao công nghệ cho công ty Trung Quốc có thể là một điều kiện để hoạt động trong lĩnh vực đó.”
Ông Graceffo nói rằng đó là khi những lo ngại xuất hiện về chuyển giao công nghệ bắt buộc.
Một luật bảo mật dữ liệu mới có hiệu lực hôm 01/09, yêu cầu tất cả các công ty ở Trung Quốc phân loại dữ liệu mà họ xử lý thành nhiều loại và quản lý cách dữ liệu đó được lưu trữ và chuyển giao cho các bên khác. Dù cho Bắc Kinh đã bị cáo buộc đánh cắp dữ liệu nhạy cảm của ngoại quốc thông qua các phương thức bất hợp pháp, bao gồm đánh cắp và tấn công mạng.
Trong khi đó, các công ty Trung Quốc niêm yết trên các sàn giao dịch của Hoa Kỳ tuyên bố rằng theo luật pháp Trung Quốc, họ không được phép để một bên thứ ba kiểm toán, ông Graceffo cho hay. “Nếu một công ty Hoa Kỳ đưa ra tuyên bố thái quá như vậy ở Trung Quốc, họ sẽ bị đóng cửa ngay lập tức và chủ sở hữu có thể bị bỏ tù.”
“Hãy nhìn vào những điều nhỏ nhặt mà chúng ta coi là hiển nhiên,” ông nói.
“Trung Quốc thiết lập các viện Khổng Tử trên khắp thế giới. Thế giới có được phép thành lập Viện Abraham Lincoln hay Trung tâm Socrates ở Trung Quốc không? Tất nhiên là không, còn luật pháp về quyền sở hữu ngoại quốc đối với các trường học ở Trung Quốc thì ngày càng ngặt nghèo hơn.”
Trong một lệnh hồi cuối tháng Bảy có vẻ như nhằm giảm nhẹ khối lượng bài vở của học sinh, các nhà chức trách Trung Quốc đã quy định các cơ sở dạy thêm ngoài trường cung cấp dịch vụ giảng dạy ngoại quốc, hay tuyển dụng gia sư ở hải ngoại là bất hợp pháp.
Các cơ quan quản lý giáo dục ở Trung Quốc đã chấm dứt 286 liên hệ đối tác giữa các trường đại học Trung Quốc và ngoại quốc, chẳng hạn như Đại học New York, Viện Công nghệ Georgia và Đại học City London.
Ông Prestowitz cho biết, “Họ đã không đối đãi các quốc gia và công ty bên ngoài theo cách mà Tổ chức Thương mại Thế giới nên được đối đãi.”
Ông cho biết vấn đề chính không phải là về sự thay đổi. “Chúng ta không thể thay đổi [Trung Quốc]. Chúng ta có thể thay đổi chính mình.”
Không có ý định thay đổi
Tháng 12/2021 đánh dấu 20 năm kể từ khi Trung Quốc gia nhập WTO, tuy nhiên các nhà phân tích nhận thấy Trung Quốc không có khuynh hướng thay đổi.
Tại cuộc đánh giá của WTO ở Geneva, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào (Wang Wentao) đã phủ nhận những hành vi sai trái, đồng thời yêu cầu WTO khẳng định sự tham gia của họ trong tương lai – với tư cách là một nước đang phát triển. Trạng thái này cho phép Trung Quốc hưởng lợi từ ưu đãi thương mại đơn phương, một kế hoạch không yêu cầu sự có đi có lại từ các nước hưởng lợi.
Kể từ khi Trung Quốc trở thành thành viên thứ 143 của WTO vào ngày 11/12/2001, nước này vẫn giữ nguyên trạng thái tự tuyên bố là một “nước đang phát triển”.
Mặc dù WTO không định nghĩa “đã phát triển” hay “đang phát triển”, để các thành viên riêng lẻ tự quyết định, nhưng sự phân định này cho phép một quốc gia tự nhận là “đang phát triển” có các nghĩa vụ yếu hơn, bằng cách miễn trừ nhiều điều khoản. WTO cũng chấp thuận khung thời gian dài hơn để tuân thủ các quy định toàn cầu về thương mại điện tử, trợ cấp, nền kinh tế do nhà nước điều hành, v.v.
Hơn 3/4 thành viên WTO hiện coi mình là các nước đang phát triển và các nước đang chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường – trong đó có Trung Quốc.
“Cách nghĩ là nếu họ phải tuân thủ tất cả các quy định, họ sẽ không thể kiếm tiền hoặc phát triển nhanh chóng, vì vậy Hoa Kỳ và cộng đồng thế giới đã cho Trung Quốc một thời hạn rất tự do để đạt được tuân thủ 100% các quy định đó,” ông Graceffo nói.
Tuy nhiên, Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và là quốc gia thương mại hàng đầu, từ chối từ bỏ tuyên bố này như họ đã làm trong hai thập niên vừa qua.
Năm 2019, cả Hàn Quốc, nền kinh tế lớn thứ tư của Á Châu và Đài Loan, nền kinh tế lớn thứ bảy, đã quyết định không tìm kiếm sự đối đãi đặc biệt do vị thế kinh tế toàn cầu được nâng cao.
“Khi Trung Quốc gia nhập WTO, có lẽ họ chưa bao giờ có ý định tuân theo các quy định của WTO,” nhà kinh tế và tác giả Milton Ezrati nói với The Epoch Times ấn bản Hoa ngữ.
“Đó không phải là một phép màu do Trung Quốc làm ra,” ông Graceffo nói, mà là do các chính trị gia Hoa Kỳ thời ấy giúp Trung Quốc giao thương với thế giới.
Ông tin rằng Hoa Kỳ nên thúc đẩy giai đoạn hai của các cuộc đàm phán thương mại với Trung Quốc, giai đoạn này sẽ yêu cầu nước này thay đổi cách thức giao dịch và hoạt động.
“Đây là những vấn đề căn bản, mang tính hệ thống trong hệ thống kinh tế và chính trị Trung Quốc. Trung Quốc coi bất kỳ nỗ lực nào nhằm thay đổi các chính sách này đều là sự xâm phạm chủ quyền [của họ],” ông Graceffo cho biết.
Ông nói, “Và Trung Quốc sẽ không bao giờ tự nguyện làm điều đó.”
Trong khi đó, một vài trong số các hoạt động này được nhắm mục tiêu trong giai đoạn đầu của thỏa thuận hai giai đoạn được ký kết vào tháng 01/2020, ông Ezrati cho biết. Ông tin rằng Hoa Kỳ có ít lựa chọn ngoài việc áp đặt các mức thuế trừng phạt đối với hàng hóa xuất cảng của Trung Quốc, “và nói rõ rằng chúng sẽ được giữ nguyên hiệu lực khi và chỉ khi Bắc Kinh thay đổi các hoạt động của mình.”
“[Tuy nhiên] tôi hoài nghi liệu ông Biden có thể, như ông ấy nói rằng ông ấy muốn, thống nhất các đồng minh, trong hoặc ngoài WTO,” ông Ezrati nói.
“Một là, người Âu Châu dường như quyết tâm lấy lòng cả hai bên cùng một lúc. Hai là, WTO cho đến nay đã cho thấy mình không có khả năng kỷ luật Trung Quốc về hành vi phạm quy của họ.”
Cô Rita Li là phóng viên của The Epoch Times, tập trung vào các chủ đề liên quan đến Trung Quốc. Cô bắt đầu viết cho ấn bản Hoa ngữ vào năm 2018.
An Nhiên biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
