Đằng sau cuộc khủng hoảng điện năng của Trung Quốc?
Trung Quốc đang rơi vào tình trạng khủng hoảng điện năng do nguồn cung than thiếu hụt kết hợp với nhu cầu điện mạnh mẽ từ các nhà sản xuất, công nghiệp, và hộ gia đình đã đẩy giá than lên mức cao kỷ lục và gây ra tình trạng hạn chế sử dụng điện rộng rãi.
Hệ thống định giá điện được kiểm soát chặt chẽ của Trung Quốc ngăn không cho các nhà máy phát điện chuyển chi phí than tăng vọt cho người tiêu dùng, khiến họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chịu lỗ hoặc giảm sản lượng.
Vấn đề cung cấp điện ở Trung Quốc đã diễn ra bao lâu?
Trung Quốc thường gặp khó khăn trong việc cân bằng cung và cầu, trong đó các nhà quy hoạch trung ương thường đánh giá thấp tăng trưởng nhu cầu, khiến nhiều tỉnh có nguy cơ bị cắt điện trong mùa tiêu thụ cao điểm mùa hè và mùa đông.
Năm nay, một cơn bão hoàn hảo của các yếu tố – bao gồm một số gián đoạn nguồn cung cấp than và nhu cầu tăng cao từ các ngành công nghiệp và hộ gia đình – đã gây ra tình trạng thiếu điện trên khắp cả nước. Tuy nhiên, hệ thống định giá cứng nhắc của Trung Quốc này được coi là thủ phạm chính.
Tại sao hệ thống định giá của Trung Quốc bị đổ lỗi?
Một trong những cuộc khủng hoảng cung cấp điện tồi tệ nhất của Trung Quốc diễn ra vào mùa đông 2010–2011, khi những trận bão tuyết dữ dội làm gián đoạn nguồn cung cấp than và làm hỏng cơ sở hạ tầng truyền tải điện.
Tuy nhiên, các nhà máy điện – lo ngại về lợi nhuận của họ – đã khiến tình trạng thiếu hụt trở nên trầm trọng hơn bằng cách làm cạn kiệt các kho dự trữ để kéo dài đàm phán giá với các nhà cung cấp than.
Mặc dù Trung Quốc kể từ đó đã cho phép thuế suất điện biến động nếu chi phí than đạt đến một mức nhất định, các nhà phát điện đang gặp khó khăn vẫn không được tự do tăng giá kịp thời để tránh thua lỗ.
Một số nhà hoạch định chính sách đã cảnh báo vào năm 2019 rằng Trung Quốc cần xây dựng thêm các nhà máy nhiệt điện than để đối phó với rủi ro thiếu điện trong giai đoạn 2021–2025, nhưng công suất phát điện hiện tại vẫn chưa được sử dụng nhiều, cho thấy nhiều nhà máy thiếu động lực kinh tế để hoạt động hết công suất để tăng sản lượng.
Điều gì đã xảy ra với các kế hoạch hạn chế sử dụng điện công nghiệp của Trung Quốc?
Tình trạng thiếu hụt gần đây xảy ra bất chấp những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm hạn chế việc sử dụng điện công nghiệp nặng.
Chính phủ các tỉnh ở Nội Mông và Quảng Đông đều đã ra lệnh cho các ngành công nghiệp—bao gồm cả các lò luyện nhôm sử dụng nhiều năng lượng—giảm sử dụng điện.
Tuy nhiên, có thông tin cho biết rằng 10 tỉnh và khu vực—bao gồm cả các nhà sản xuất than lớn như Nội Mông—vẫn không đạt được các mục tiêu hiệu quả năng lượng hiện có trong nửa đầu năm, phần lớn là do sự phục hồi sau phong tỏa mà các nhà phân tích cho rằng phụ thuộc vào ngành công nghiệp nặng vốn sử dụng nhiều năng lượng.
Nhưng bất chấp những hạn chế, tổng sản lượng điện của Trung Quốc tính đến tháng 08/2021 vẫn cao hơn 10.1% so với cùng kỳ năm 2020 và nhiều hơn gần 15% so với cùng thời điểm vào năm 2019 khi các ngành tiện ích trên khắp đất nước tăng cường năng lượng để đáp ứng nhu cầu công nghiệp đang tăng mạnh.
Các khu vực hiện đang bị giới hạn sử dụng điện năng như thế nào?
Việc phân bổ điện năng hiện đang diễn ra ở ít nhất 09 tỉnh và khu vực. Chính phủ địa phương ở các trung tâm sản xuất lớn như các tỉnh Chiết Giang, Giang Tô, và Quảng Đông đã yêu cầu các nhà máy hạn chế sử dụng điện hoặc hạn chế sản lượng.
Một số nhà cung cấp điện đã gửi thông báo tới các nơi tiêu thụ điện lớn để tạm dừng sản xuất trong thời gian cao điểm có thể từ 7 giờ sáng đến 11 giờ đêm, hoặc ngừng hoạt động hoàn toàn trong hai đến ba ngày một tuần.
Những nhà máy khác đã được thông báo sẽ đóng cửa cho đến khi có thông báo mới hoặc đến một ngày cụ thể, bao gồm các nhà máy chế biến đậu tương ở Thiên Tân, miền đông Trung Quốc đã đóng cửa từ hôm 22/09.
Những ngành nào đã bị ảnh hưởng bởi tình trạng thiếu điện?
Tác động đến các ngành công nghiệp rất rộng và bao gồm các lĩnh vực sử dụng nhiều điện năng như luyện nhôm, luyện thép, sản xuất xi măng, và sản xuất phân bón.
Ít nhất 15 công ty được liệt kê của Trung Quốc sản xuất nhiều loại vật liệu và hàng hóa —từ nhôm và hóa chất đến thuốc nhuộm và đồ nội thất—đã báo cáo rằng hoạt động sản xuất của họ đã bị gián đoạn do hạn chế quyền lực.
Người dùng dân cư cũng bị ảnh hưởng, với các hộ gia đình ở các vùng phía đông bắc Trung Quốc được yêu cầu hạn chế sử dụng máy nước nóng và lò vi sóng để tiết kiệm điện. Thang máy và đèn giao thông cũng bị ảnh hưởng ở một số khu vực phía đông bắc.
Phản ứng của Bắc Kinh đối với cuộc khủng hoảng điện năng
Hôm thứ Sáu (01/10), Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia cho biết họ sẽ làm việc để giải quyết tình trạng thiếu điện, nhưng không cung cấp bất kỳ chi tiết cụ thể nào về các bước sẽ thực hiện.
Một thách thức lớn trong ngắn hạn đối với Bắc Kinh là tranh chấp thương mại đang diễn ra với Úc, nước xuất cảng than lớn thứ hai trên thế giới, đã làm hạn chế đáng kể các chuyến tàu than sang Trung Quốc cũng như chính phủ địa phương tăng cường các tiêu chuẩn an toàn khiến sản lượng tại các mỏ than của Trung Quốc bị chậm lại sau hàng loạt vụ tai nạn.
Một quan chức cấp cao ở tỉnh Cát Lâm, đông bắc Trung Quốc kêu gọi các nhà chức trách cố gắng tìm kiếm thêm nguồn than từ Mông Cổ, Nga, và Indonesia để giải quyết tình trạng thiếu hụt nguồn cung.
Chánh Tín biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
