Đầu tư vào Trung Quốc ngày càng trở nên rủi ro hơn đối với các công ty Mỹ và ngoại quốc
Các nhà đầu tư Mỹ và ngoại quốc ở Trung Quốc đang gặp nhiều rủi ro hơn và lợi nhuận thấp hơn.
Chi phí hoạt động cũng như rủi ro ở Trung Quốc ngày càng gia tăng đang vắt kiệt sức lực [các công ty]. Đồng thời, sự suy thoái chung của nền kinh tế Trung Quốc đang làm giảm đầu tư và ngăn cản người tiêu dùng tiêu tiền. Thời buổi kinh tế khó khăn đang làm thay đổi thói quen chi tiêu của người tiêu dùng Trung Quốc. Họ đang mua ít hơn. Khi tiêu tiền, họ ngày càng chọn các thương hiệu trong nước và đòi hỏi giá cả thấp hơn.
Sự kết hợp của các yếu tố kinh tế và xã hội đang làm giảm thị phần của các công ty nước ngoài. Do đó, các thương hiệu quốc tế phải đối mặt với chi phí cao hơn, rủi ro lớn hơn, và doanh thu bán hàng thấp hơn.
Nhiều phòng thương mại song phương báo cáo rằng nhiều công ty ngoại quốc ở Trung Quốc đang chuyển đến quốc gia khác, cân nhắc chuyển ra khỏi Trung Quốc, hoặc chuyển đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong tương lai sang các quốc gia khác.
Theo Phòng Thương mại Hoa Kỳ tại Trung Quốc, 25% các công ty Hoa Kỳ tại Thượng Hải cắt giảm đầu tư. Ngoài ra, 53% các công ty Hoa Kỳ trên toàn quốc có kế hoạch giảm đầu tư vào năm tới nếu các biện pháp hạn chế COVID-19 vẫn tiếp tục. Và 23% người trả lời một cuộc khảo sát của Phòng Thương mại Liên minh Âu Châu tại Trung Quốc cho biết họ đang cân nhắc chuyển các khoản đầu tư hiện tại hoặc các khoản đầu tư trong kế hoạch ra khỏi Trung Quốc.
Trong số các công ty nước ngoài đang chuyển ít nhất một số hoạt động và đầu tư trong tương lai ra khỏi Trung Quốc gồm có Samsung, LG Electronics, Adidas, Puma, Zoom, Sharp, Hasbro, Kia Motors, Hyundai Motor Group, Hyundai Mobis, Stanley Black & Decker, Dell, HP, Google Alphabet, Microsoft, Linkedin, GoPro, Intel, Sony, Nintendo, Under Armour, Steve Madden, và Old Navy. Apple, nhà tuyển dụng lao động khu vực tư nhân lớn nhất của quốc gia này, đang có kế hoạch chuyển hoạt động sản xuất sang các nước khác.
Nền kinh tế Trung Quốc đang chậm lại đồng nghĩa với tỷ lệ thất nghiệp cao hơn, ít việc làm hơn cho lớp lực lượng lao động mới nhất của quốc gia này, gồm 10 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học, và doanh số bán lẻ bị giảm.
Rủi ro chính trị gia tăng là một yếu tố khác làm nản chí các nhà đầu tư. Ngay cả trước khi xảy ra đợt phong tỏa gần đây nhất, Phòng Thương mại Hoa Kỳ đã báo cáo rằng hơn một phần ba thành viên của tổ chức này đã lên kế hoạch giảm đầu tư do những thay đổi trong chính sách của chính quyền [Trung Quốc], vốn đã trở nên độc hại đối với nhiều công ty.
Doanh số bán lẻ cũng đang bị ảnh hưởng bởi sự kiểm soát chính trị ngày càng tăng. Năm ngoái (2021), một ‘nữ hoàng phát trực tuyến’ (livestream) nổi tiếng đã bị mất diễn đàn của mình vì bị buộc tội trốn thuế. Năm nay, một ngôi sao bán lẻ trực tuyến nổi tiếng đã bị hạ bệ vì thể hiện món tráng miệng hình chiếc xe tăng trước lễ tưởng niệm ngày Lục Tứ (04/06) của vụ thảm sát ở Quảng trường Thiên An Môn. Trong tháng 4/2022, doanh số bán hàng đã giảm 11% so với cùng kỳ năm ngoái, và trong tháng 5/2022, doanh số đã giảm 6.7% so với năm trước. Đối với tình huống các công ty và cá nhân Trung Quốc rơi vào kiểm duyệt, thì các công ty Hoa Kỳ phải cẩn thận gấp đôi.
Tuy nhiên, một rủi ro khác mà các công ty Hoa Kỳ phải đối mặt là các quy định hạn chế xuất nhập cảnh. Ba phần tư các công ty Hoa Kỳ đã báo cáo rằng họ gặp khó khăn trong việc đưa nhân viên vào và ra khỏi Trung Quốc. Từ đầu năm đến hết tháng Ba, hầu hết các chuyến bay quốc tế đã bị hủy bỏ, visa doanh nghiệp bị cắt giảm đáng kể, visa cho người phụ thuộc gần như đã bị loại bỏ, và có ba tuần cách ly đối với những người đến từ ngoại quốc.
Một số biện pháp hạn chế liên quan đến COVID này đã được dỡ bỏ. Tuy nhiên, các quy định về COVID thay đổi thường xuyên và không có cảnh báo. Người ta không bao giờ biết các quy định này có thể xuất hiện lại ở đâu và khi nào hoặc sẽ ở dưới dạng nào.
Đầu tư thường có tương quan với tăng trưởng xuất cảng, vốn đã giảm ở Trung Quốc trong vài năm qua. Và xu hướng giảm này được dự báo sẽ tiếp tục. Giờ đây, các ngân hàng đầu tư lớn đã hạ dự báo tăng trưởng của Trung Quốc cho năm nay. Moody’s đã giảm dự báo tăng trưởng Trung Quốc năm 2022 xuống 4.5%. Ngân hàng Thế giới giảm dự báo tăng trưởng GDP của Trung Quốc xuống 4.3%, trong khi Goldman Sachs giảm dự báo của mình về Trung Quốc xuống 4%.
Tình hình Đài Loan gây rủi ro đầu tư cho người Mỹ ở Trung Quốc. Người ta không bao giờ biết liệu chế độ Trung Quốc sẽ xâm lược Đài Loan khi nào và vào thời điểm nào, không thể dự đoán được tình hình sẽ như thế nào. Có khả năng Trung Quốc sẽ quốc hữu hóa các công ty Hoa Kỳ hoặc đuổi các nhà quản lý và nhân viên Mỹ. Hiện đã rất khó chuyển lợi nhuận kiếm được ở Trung Quốc ra ngoại quốc, nhưng nếu chiến tranh nổ ra, điều đó có thể trở nên bất khả thi.
Năm nay, chiến tranh Ukraine và cuộc đảo chính ở Miến Điện (thường được gọi là Myanmar) làm tăng thêm rủi ro. Chi phí nguyên vật liệu và năng lượng ngày càng tăng và làm tăng chi phí. Ngoài ra, có nhiều khả năng Hoa Kỳ sẽ đưa ra các biện pháp trừng phạt thứ cấp chống lại Trung Quốc vì đã hỗ trợ Nga hoặc hỗ trợ chế độ của Miến Điện.
Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ tăng lãi suất, sẽ làm tăng chi phí đi vay và gây thêm áp lực lên nền kinh tế Trung Quốc. Lãi suất cao hơn ở Hoa Kỳ đang thu hút đầu tư ra khỏi Trung Quốc. Phản ứng của nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình là thắt chặt kiểm soát dòng vốn chảy ra, điều này khiến các công ty ngoại quốc ở Trung Quốc gặp khó khăn trong việc mua nguyên liệu thô, chuyển lợi nhuận về trụ sở chính, hoặc thanh toán cho các nhà đầu tư Hoa Kỳ.
Rủi ro đối với các khoản đầu tư của Trung Quốc đang tăng lên trong khi lợi nhuận ngày càng giảm. Vì lý do này, nhiều công ty Hoa Kỳ và nước ngoài đang chuyển đầu tư trở lại Hoa Kỳ hoặc ra bên ngoài Trung Quốc. Dự kiến xu hướng này sẽ tiếp tục và có thể đẩy nhanh nếu chiến tranh nổ ra.
Tiến sĩ Antonio Graceffo đã có hơn 20 năm làm việc tại Á Châu. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh của Đại học Giao thông Thượng Hải Trung Quốc. Ông Antonio là giáo sư kinh tế và nhà phân tích kinh tế Trung Quốc, từng viết bài cho nhiều kênh truyền thông quốc tế. Một số cuốn sách về Trung Quốc của ông bao gồm “Beyond the Belt and Road: China’s Global Economic Expansion” (“Vượt Ra Ngoài Vành Đai và Con Đường: Sự Mở Rộng Kinh Tế Toàn Cầu của Trung Quốc”) và “A Short Course on the Chinese Economy” (“Một Khóa Học Ngắn Hạn về Kinh Tế Trung Quốc”).
