Dạy thanh thiếu niên về sức mạnh của sự kỷ luật
Trí tuệ đến từ cuốn sách ‘The Slight Edge’ (Việc Nhỏ Nhưng Hữu Ích) của tác giả Jeff Olson
Một trong những món quà đáng giá nhất mà cha mẹ tặng cho tôi không phải là một chiếc xe đạp, một chú chó, một khẩu súng ngắn BB, hay một chiếc xe hơi, mà là một thói quen đơn giản vào mỗi sáng. Cha mẹ cho tôi học dương cầm. Điều đó có nghĩa là [tôi] phải tập luyện đều đặn các ngày trong tuần, trong một khoảng thời gian nhất định. Mỗi buổi sáng, tôi sẽ đi xuống tầng hầm, nơi chiếc đàn dương cầm đứng màu nâu rất được yêu thích của chúng tôi đang chờ đợi, và luyện tập. Mỗi tuần một lần, tôi sẽ học cùng một giáo viên giỏi, người đặt ra những kỳ vọng cao (mà đôi khi tôi không đáp ứng được, do lỗi của chính mình).
Thường thì tôi không muốn tập luyện. Thậm chí thường xuyên hơn là, tôi còn không muốn bước vào buổi học, nhất là khi tôi lười biếng trong quá trình tập luyện. Tuy nhiên, hoạt động này là bắt buộc. Tôi không có sự lựa chọn. Tôi đã duy trì việc đó suốt sáu năm. Tôi không phải là một học trò xuất sắc, nhưng sau sáu năm đó, tôi đã kinh ngạc về việc mình tiến bộ đến thế nào và những gì tôi đạt được nhờ thói quen nhỏ nhưng kiên trì luyện tập mỗi ngày, giống như một giọt nước nhỏ đều đặn đã bào mòn một tảng đá.
Nói tóm lại, cha mẹ tôi đã dạy cho tôi sức mạnh của tính kỷ luật, và bài học đó đã cho thấy sức ảnh hưởng vô cùng lớn [của tính kỷ luật] trong cuộc sống của tôi, ở nhiều lĩnh vực hơn là những gì tôi có thể liệt kê ở đây. Tôi hy vọng có thể truyền lại sự thông thái tương tự cho các con mình, ngay cả đôi khi các con không thích tôi vì điều đó.
Thói quen nhỏ xây dựng kỹ năng lớn
Câu hỏi về sự kỷ luật nhỏ hàng ngày này là chủ đề trong cuốn sách “The Slight Edge” (Việc Nhỏ Nhưng Hữu Ích) của tác giả Jeff Olson. Trong đó, ông nhắc nhở chúng ta rằng đừng bỏ qua những điều đơn giản, bởi vì ẩn giấu trong các hoạt động đơn giản hàng ngày của chúng ta là những hạt giống của sự thành công to lớn hoặc thất bại thảm hại. Sự tinh tế trong ý tưởng của ông Olson nằm ở sự đơn giản. Mặc dù các luận điểm trong cuốn sách này là lẽ tự nhiên thường tình, nhưng một khi bạn nhận thức được tầm quan trọng của chúng, thì chúng có khả năng thay đổi cách bạn nghĩ về mọi khía cạnh trong cuộc sống, và nhờ đó, [thay đổi] cả kết quả [của sự việc].
Tác giả Olson lập luận rằng nguyên liệu thô mà chúng ta có thể rèn giũa để đạt được thành tựu trong bất cứ lĩnh vực nào của cuộc sống, là những đức tính hoặc thói quen nhỏ mà chúng ta thực hiện mỗi ngày, điều mà ông gọi là “những rèn luyện đơn giản hàng ngày.” Chúng ta đã biết cách để thành công nếu kết hợp kiến thức này cùng sự hiểu biết về sức mạnh của tính kỷ luật. “Các hoạt động đơn giản nhưng hữu ích, được lặp đi lặp lại một cách nhất quán theo thời gian” là định nghĩa về “the slight edge”, một thuật ngữ bắt nguồn từ nhan đề của cuốn sách. Ông Olson trình bày ý tưởng này theo công thức, “các hoạt động lặp đi lặp lại hàng ngày một cách nhất quán + thời gian = những kết quả không thể chinh phục được.”
Bí quyết, như tác giả Olson đã chỉ ra, là các yếu tố tạo nên thành công, trên thực tế lại rất đơn giản, rất nhỏ bé, rất khiêm tốn, mà chúng ta thường dễ bỏ qua chúng. Theo lời của ông Olson, chúng “dễ làm” nhưng cũng “dễ bị bỏ qua.” Những ví dụ mà ông đưa ra bao gồm việc “lấy một vài đô la từ tiền lương, gửi vào khoản tiết kiệm, và cứ để đó. Hoặc tập thể dục vài phút mỗi ngày — và không từ bỏ việc này. Hay đọc 10 trang sách truyền cảm hứng, có tính giáo dục, làm thay đổi cuộc sống hàng ngày. Hoặc dành chút thời gian để nói với ai đó rằng bạn trân quý họ nhiều đến nhường nào, và làm điều đó một cách kiên trì hàng ngày, hàng tháng và hàng năm.”
Những điều đó thật dễ làm. Nhưng cũng dễ bỏ qua. Và ngoài việc dễ dàng từ bỏ những kỷ luật đơn giản thường nhật như vậy, chúng ta còn phải đối diện với thách thức về những hiệu quả không dễ thấy của chúng. Tất nhiên, không phải là các thói quen nhỏ như tiết kiệm 50 USD mỗi tháng hay tập thể dục 10 phút mỗi ngày không có tác dụng rõ rệt — mà là kết quả không thể nhìn thấy ngay lập tức. Trong nền văn hóa đề cao sự nhanh chóng, hiệu quả, và có kết quả tức thì này, chúng ta thường bỏ cuộc khi sự tiến bộ như ta kỳ vọng không thể hiện ra ngay lập tức. Sức khỏe và sự giảm cân không đến từ việc ăn thực phẩm lành mạnh trong một ngày, một tuần, một tháng, hoặc thậm chí đôi khi là vài tháng. Nhưng sau một năm hoặc hơn nữa, các bữa ăn lành mạnh đều đặn sẽ ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của bạn — nếu bạn làm được đến mức đó.
Như tác giả Olson đã cho thấy, vấn đề là hầu hết chúng ta đều bỏ cuộc trong khoảng thời gian giữa lúc chúng ta bắt đầu một thói quen tốt và lúc nhìn thấy kết quả từ nó. Đó là lý do tại sao chúng ta phải hiểu nguyên tắc của triết lý “the slight edge” (việc nhỏ nhưng hữu ích). Mỗi ngày, những gì chúng ta làm đều quan trọng. Mỗi ngày, chúng ta đều có khả năng tạo ra một tương lai tốt đẹp hơn (và cả hiện tại, cho vấn đề đó).
Hiệu ứng quả cầu tuyết
Một sự thật sâu sắc khác mà cuốn sách của ông Olson truyền tải là những việc làm nhỏ có tác dụng theo cả hai hướng, có lợi và có hại cho bạn. Các sai lầm nhỏ tưởng chừng không đáng kể hoặc những sai sót trong phán đoán cứ lặp đi lặp lại trong một khoảng thời gian có thể sẽ dẫn đến những thất bại to lớn. Ông Olson nói về những việc làm nhỏ nhưng hữu ích như sau, “ngay bây giờ, nó đã có tác dụng rồi, hoặc có lợi cho bạn hoặc là chống lại bạn.” Sự khác nhau giữa quỹ đạo đi lên hay đi xuống của đời người đôi khi chỉ cách nhau một khoảng cách mỏng như tơ nhện.
Tác giả Olson kêu gọi chúng ta hãy lưu tâm đến những thói quen nhỏ này — rất nhiều trong số đó chúng ta hiếm khi nhận thấy — đang vun đắp hoặc hủy hoại chúng ta, ngay lúc này. “Hầu hết chúng ta đều sống với một chân đặt vững vàng trong quá khứ và chân kia rụt rè hướng về tương lai — không bao giờ sống trong hiện tại … Cuốn sách “The Slight Edge” (Việc Nhỏ Nhưng Hữu ích) hoàn toàn tập trung vào việc sống trong hiện tại.” Dường như chúng ta hiếm khi nào xem trọng khoảnh khắc hiện tại như chúng ta nên làm, và, chúng ta cũng đánh giá thấp sức mạnh của nó. “Rốt cuộc thì,” chúng ta nghĩ, “mua thứ này đâu làm mình phá sản” hoặc “cái bánh donut này, ngay bây giờ cũng đâu khiến mình thừa cân.” Chúng ta đã làm trầm trọng thêm vấn đề bằng cách trì hoãn những hành động tốt cho tương lai. “Tôi sẽ bắt đầu vào ngày mai…” Nhưng sự thật là, những quyết định có vẻ nhỏ nhặt của một người ở thời điểm hiện tại, cộng dồn theo thời gian, sẽ tạo nên sự thành công hay thất bại trong bất kỳ lãnh vực nào của cuộc sống.
Thông điệp của tác giả Olson phù hợp với tất cả mọi người, nhưng điều đặc biệt quan trọng đối với thanh thiếu niên và trẻ nhỏ là phải học, vì nó sẽ dẫn dắt các em bước tới con đường thành công và thịnh vượng trong rất nhiều lĩnh vực của cuộc đời, cũng giống như trải nghiệm học dương cầm đã giúp tôi theo vô số cách: học thuật, viết lách, và thậm chí cả việc tu dưỡng đạo đức (ít nhất thì, tôi hy vọng là vậy).
Do thiếu kinh nghiệm sống, nhiều thanh thiếu niên có thể chưa hiểu được lợi ích đáng kinh ngạc của việc duy trì sự kỷ luật một cách nhất quán, bởi vì nó cần có thời gian để thấy được [kết quả]. Suy cho cùng thì, dù có lợi thế với nhiều năm kinh nghiệm hơn nhưng rất nhiều người trưởng thành cũng xem nhẹ sự kết hợp tuyệt vời giữa thời gian và các thói quen nhỏ, kiên trì này.
Ngược lại, thanh thiếu niên cũng đang ở vị thế được hưởng lợi nhiều nhất từ các nguyên tắc “việc nhỏ nhưng hữu ích” này. Giống như con gái của tác giả Olson viết trong một chương sách rằng, “Tôi rất thích thảo luận về triết lý “việc nhỏ nhưng hữu ích” với thế hệ tương lai … bởi vì nguồn tài nguyên dồi dào nhất của họ là thời gian … vì họ vẫn còn rất nhiều năm tháng ở phía trước, họ có một cơ hội độc nhất vô nhị để biến các việc nhỏ hữu ích thành thành quả trong cuộc sống của mình.”
Mặc dù tôi có thể không đồng tình với sự nông cạn trong chương viết về hạnh phúc của tác giả Olson, nhưng tựu chung thì cuốn sách này là một hướng dẫn rất dễ để đọc hiểu và áp dụng các nguyên tắc đơn giản, những hoạt động lặp lại hàng ngày nhằm cải thiện bất kỳ khía cạnh nào trong cuộc sống của bạn. Đó là lời nhắc nhở tuyệt vời dành cho người lớn, và cũng đặc biệt quan trọng cho sự mở mang tầm mắt đối với những độc giả nhỏ tuổi hơn.
Cuốn sách “The Slight Edge: Turning Simple Disciplines into Massive Success & Happiness”
