Ông Trump cho biết từng từ chối thỏa thuận đổi ‘Thương nhân Tử thần’ lấy cựu Thủy quân lục chiến Paul Whelan
Cựu Tổng thống Donald Trump cho biết trước đó ông đã từ chối thỏa thuận trao đổi tù nhân với Nga, và cho biết thêm rằng ông không thể đổi cựu Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ Paul Whelan hồi hương để thả tay buôn vũ khí người Nga đã bị kết án Viktor Bout, kẻ đã “sát hại vô số người.”
“Tôi đã từ chối một thỏa thuận với Nga về việc trao đổi người được mệnh danh là Thương nhân Tử thần (Merchant of Death) để đổi lấy ông Paul Whelan. Tôi sẽ không thực hiện thỏa thuận lấy một trăm người để đổi lấy một người đã sát hại vô số người bằng các thỏa thuận vũ khí của ông ta,” ông Trump viết trên nền tảng Truth Social của mình hôm 11/12.
Ông Bout, 55 tuổi, người đã bị kết án 25 năm tù vào năm 2012 vì âm mưu bán vũ khí trị giá hàng triệu USD cho một nhóm khủng bố Colombia chuyên sát hại người Mỹ, đã được trả tự do hôm 08/12 để đổi lấy việc phóng thích ngôi sao bóng rổ của Hiệp hội Bóng rổ Quốc gia Nữ (WNBA) Brittney Griner, 32 tuổi.
Cô Griner đã bị tòa án Nga kết án 9 năm tù hồi tháng Tám, sau khi nhận tội mang theo các sản phẩm cần sa khi hạ cánh xuống phi trường Sheremetyevo của Moscow hồi tháng Hai.
Mặc dù từ chối vụ trao đổi này, ông Trump cho biết ông vẫn sẽ bảo đảm việc phóng thích ông Whelan. Ông Whelan bị bắt tại Moscow hồi tháng 12/2018, trước khi bị tòa án Nga tuyên án 16 năm tù với tội danh làm gián điệp hồi tháng 06/2015.
“Tuy nhiên, tôi cũng có thể đưa ông Paul ra ngoài, giống như tôi đã làm với số lượng kỷ lục những con tin khác,” ông Trump nói thêm.
Tổng thống (TT) Joe Biden đã mô tả các cuộc đàm phán với Moscow về việc bảo đảm trả tự do cho cô Griner là “các cuộc đàm phán khó khăn và căng thẳng.”
Chính phủ Tổng thống Biden
Hôm Chủ Nhật (11/12), ông Trump cũng chỉ trích chính phủ TT Biden về thỏa thuận trao đổi tù nhân với Moscow.
“Thỏa thuận để đổi lấy cô Griner thật điên rồ và tồi tệ. Thậm chí việc tham gia vào vụ này chắc chắn sẽ không xảy ra dưới thời Chính phủ tôi, nhưng nếu điều đó xảy ra, tôi sẽ giúp cô ấy thoát ra, một cách nhanh chóng!” ông Trump viết.
Bài đăng trên mạng xã hội Truth Social của ông Trump hôm Chủ Nhật (11/12) không phải là lần đầu tiên cựu tổng thống nhận xét về vụ trao đổi tù nhân này.
“Chính phủ Trump đã giúp phóng thích 58 con tin từ các quốc gia thù địch khác nhau mà không phải trả bất kỳ khoản tiền nào, hay từ bỏ bất cứ điều gì,” ông Trump viết trên Truth Social hồi tuần trước (05-11/12). “Đó là điều chưa từng xảy ra trước đây ở bất kỳ chính phủ nào khác, cả về số lượng người lẫn mức tiền chuộc.”
“Việc người Mỹ căm ghét việc đổi cầu thủ bóng rổ lấy ‘Thương nhân Tử thần’, đặc biệt là khi cựu Thủy quân lục chiến thậm chí còn không được đề cập, là một thảm họa một phía, và là CHIẾN THẮNG LỚN CHO PHÍA NGA,” ông tiếp tục. “Nếu tôi thực hiện thỏa thuận đó, Đảng Dân Chủ sẽ hô vang, NGA, NGA, NGA!”
Trong một cuộc phỏng vấn với CNN qua điện thoại từ một lãnh địa lưu đày của Nga hôm 08/12, ông Whelan cho biết ông “rất thất vọng vì họ đã không làm được nhiều hơn để bảo đảm cho tôi được phóng thích, đặc biệt là khi sắp đến kỳ hạn bốn năm tôi bị bắt giữ.”
“Tôi bị bắt vì một tội ác chưa từng xảy ra,” ông Whelan cho biết thêm. “Tôi không hiểu tại sao tôi vẫn ngồi đây.”
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc John Kirby cho biết Nga không sẵn lòng đưa ông Whelan vào một cuộc trao đổi tù nhân để đổi lấy ông Bout.
“Người Nga đối xử với ông Paul một cách khác biệt vì những cáo buộc gián điệp giả tạo này,” ông Kirby nói với Fox News hôm 11/12. “Ông ấy được người Nga xếp vào danh mục đặc biệt này.”
Sau khi cô Griner trở lại Hoa Kỳ hôm thứ Sáu (09/12), Tổng thống Nga Vladimir Putin gợi ý rằng quốc gia này có thể trao đổi tù nhân nhiều hơn với Hoa Kỳ.
“Vâng, bất cứ điều gì cũng có thể xảy ra,” ông Putin cho biết khi được hỏi liệu có thể thực hiện các cuộc trao đổi tù nhân khác hay không. “Các mối liên lạc vẫn tiếp tục. Trên thực tế, việc trao đổi liên lạc chưa bao giờ ngừng … Một thỏa hiệp đã đạt được, chúng tôi không từ chối tiếp tục thực hiện công việc này trong tương lai.”
Quốc hội
Việc hoán đổi cô Griner cho ông Bout đã thu hút cả những lời khen và lời chỉ trích trong Quốc hội, với cả hai phản ứng chủ yếu chia rẽ theo quan điểm đảng phái.
“Tổng thống Biden, Bộ trưởng [Antony] Blinken và nhiều chuyên gia an ninh quốc gia làm việc chăm chỉ cần được khen ngợi vì đã kiên định làm việc không ngừng nghỉ để đưa cô Brittney về nhà,” Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi (Dân Chủ-California) viết trong một tuyên bố.
Lãnh đạo Đa số Hạ viện Steny H. Hoyer (Dân Chủ-Maryland) đã ra một tuyên bố nói rằng, “Tôi khen ngợi Tổng thống Biden và các nhà đàm phán Hoa Kỳ đã hành động để bảo đảm rằng cô ấy có thể trở lại đất nước chúng ta một cách an toàn.”
Một số nhà lập pháp Đảng Cộng Hòa đã cảnh báo về những gì tương lai sẽ mang lại cho người Mỹ.
“Người Mỹ hoan nghênh việc thả cô Brittney Griner, nhưng điều đó không nên đánh đổi bằng việc trả tự do cho một trong những kẻ buôn bán vũ khí tồi tệ nhất thế giới và tạo tiền lệ nguy hiểm cho các kẻ thù của chúng ta: giam giữ người Mỹ và Đảng Dân Chủ sẽ đồng ý trả tự do cho những kẻ sát nhân tồi tệ nhất của quý vị,” Thượng nghị sĩ Tom Cotton (Cộng Hòa-Arkansas) cho biết trong một tuyên bố.
Thượng nghị sĩ Ted Cruz (Cộng Hòa-Texas) cho biết việc trao đổi tù nhân “rõ ràng là một yêu cầu tống tiền,” theo một tuyên bố.
“Ông Bout là một trong những người nguy hiểm nhất thế giới và là một tay buôn vũ khí âm mưu sát hại người Mỹ và hỗ trợ cho những kẻ khủng bố, và việc phóng thích ông ta khiến mọi người dân Mỹ trở nên kém an toàn hơn — cách ông ta được trả tự do cũng vậy, điều này sẽ khuyến khích những kẻ khủng bố và các chế độ bất hảo bắt thêm nhiều người Mỹ hơn để làm con tin,” ông Cruz viết.
Các nhà lập pháp Đảng Dân Chủ và Đảng Cộng Hòa từ Pennsylvania đang kêu gọi chính phủ TT Biden làm nhiều hơn nữa để bảo đảm trả tự do cho ông Marc Fogel, một giáo viên người Mỹ đang thụ án 14 năm tù ở Nga vì mang theo cần sa y tế.
“Ông Fogel mắc các bệnh nghiêm trọng và gia đình lo sợ rằng ông sẽ không thể sống sót sau bản án 14 năm trong trại lao động khổ sai. Chính phủ Tổng thống Biden và Quốc gia này không thể quên ông Marc,” Thượng nghị sĩ Bob Casey (Dân Chủ-Pennsylvania) cho biết trong một tuyên bố. “Giống như cô Griner và những người khác, ông Marc xứng đáng được gặp lại gia đình mình.”
