Vì sao Trung Cộng sợ Hoa Kỳ rút quân khỏi Afghanistan?
Việc Hoa Kỳ rút quân khỏi Afghanistan đã thay đổi phương thức bố trí của quân đội Hoa Kỳ ở trên toàn cầu, dẫn đến sự chú ý của nhiều quốc gia, nhưng phản ứng mạnh mẽ nhất không ai khác chính là Trung Cộng. Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị vào đầu tháng 7 đã có một bài tuyên bố lên án sự rút lui vô trách nhiệm của Hoa Thịnh Đốn. Các chuyên gia chỉ ra rằng trong lời mà Vương Nghị nói đã tiết lộ nhiều thông tin mà Trung Cộng không muốn tiết lộ, bao gồm cả việc Bắc Kinh thực sự là người hưởng lợi nhiều nhất trong cuộc chiến chống khủng bố của Hoa Kỳ ở Afghanistan.
Ông Daniel L. Davis – một nghiên cứu viên cấp cao về các ưu tiên quốc phòng và từng là trung tá trong Lục quân Hoa Kỳ, đã bốn lần được điều động đến các chiến khu – vào ngày 30/7 đã xuất bản một bài báo trên tờ The Hill, cho biết cựu Tổng thống Hoa Kỳ George W. Bush là người chỉ trích gần đây nhất về việc Tổng thống Biden rút quân khỏi Afghanistan, nói rằng “hậu quả sẽ khủng khiếp đến mức khó tin”.
Vào năm 2001, Tổng thống Bush đã đưa quân đến Afghanistan sau vụ khủng bố 11/9 nhằm hạ bệ chính phủ do Taliban kiểm soát và tấn công lực lượng khủng bố Al-Qaeda, đẩy Hoa Kỳ vào cuộc chiến chống khủng bố dài nhất. Ông Davis tin rằng không có gì ngạc nhiên khi cựu TT Bush phản đối việc Hoa Kỳ rút quân khỏi Afghanistan, nhưng điều khiến người ta bất ngờ là lại có những lời chỉ trích đến từ một quốc gia láng giềng của Afghanistan, đó là Trung Quốc.
Trung Cộng đã cảnh báo rằng Hoa Thịnh Đốn phải chịu trách nhiệm về việc vội vàng kết thúc cuộc chiến kéo dài 20 năm ở Afghanistan. Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị sớm đã lên án vào hồi đầu tháng 7 rằng: “Với tư cách là người khởi xướng vấn đề Afghanistan, Hoa Kỳ nên có phương pháp tiếp cận có trách nhiệm để bảo đảm tình hình sẽ chuyển biến suôn sẻ, chứ không thể đùn đẩy trách nhiệm rồi bỏ đi”.
Ông Davis cho biết, Vương Nghị đã tiết lộ rất nhiều thông tin trong câu nói cuối cùng của mình. Ông ta vô tình tiết lộ rằng Trung Cộng đã luôn là bên hưởng lợi trong cuộc chiến lâu dài của Hoa Kỳ ở Afghanistan. Trung Quốc có đường biên giới dài 47 dặm với Afghanistan, Bắc Kinh lo ngại rằng sau khi Hoa Kỳ rút quân, những kẻ khủng bố có thể vượt qua biên giới và mở rộng tầm hoạt động sang phía Trung Quốc.
Cơ quan ngôn luận của Trung Cộng – tờ Thời báo Hoàn cầu gần đây đã thừa nhận một cách hiếm thấy rằng, “Trung Quốc không thể đơn phương lấp đầy khoảng trống về mặt an ninh ở Afghanistan mà NATO để lại sau khi rút lui”. Mạng lưới các nhà phân tích Afghanistan (AAN) đã kết luận trong một báo cáo rằng, “mối lo lắng lớn nhất” của Bắc Kinh là khu vực bao gồm 5 nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ và Afghanistan gộp lại.
Báo cáo AAN cho biết, Trung Cộng tin rằng khu vực này là “vị trí bình phong để thâm nhập vào Tân Cương và phát động các hoạt động ly khai chống lại Trung Quốc”.
Lãnh đạo Trung Cộng Tập Cận Bình và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã cho biết trong một cuộc họp video vào cuối tháng 6 rằng, họ bày tỏ lo ngại về việc Hoa Kỳ và NATO gần đây đã rút quân nhanh chóng, cũng như tình hình an ninh sẽ nghiêm trọng và phức tạp hơn ở Afghanistan.
Trong 20 năm qua, Trung Cộng đã luôn sử dụng các lực lượng quân đội của quốc tế để duy trì tình hình an ninh ổn định và tiến hành một số lượng lớn các thương vụ béo bở. Giờ đây, Trung Cộng sẽ sớm phải chịu trách nhiệm về an ninh biên giới và an ninh cho các hoạt động của nó ở Afghanistan. Vậy nên Trung Cộng đã bắt đầu cố gắng tạo mối quan hệ tốt đẹp với cả hai phe đang xảy ra tranh chấp ở Afghanistan.
Sự rút lui của Hoa Kỳ sẽ phân phối lại các nguồn lực để tập trung vào Trung Cộng
Mỹ đã tiêu tốn rất nhiều nhân lực và tài lực cho cuộc chiến ở Afghanistan trong 20 năm qua. Theo một báo cáo về chi phí chiến tranh ở Afghanistan từ năm 2001 đến năm 2021 được phát hành bởi “Dự án chi phí chiến tranh” của Đại học Brown, Hoa Kỳ đã chi 2.261 nghìn tỷ USD cho cuộc chiến, kể cả các hoạt động quân sự ở Afghanistan và Pakistan. Đây mới là con số không bao gồm quỹ chăm sóc suốt đời cho các cựu chiến binh trong chiến tranh ở Afghanistan, cũng như không bao gồm lãi suất trong tương lai đối với các khoản vay dùng để tài trợ cho chiến tranh.
Trưởng nhóm nghiên cứu của dự án án, bà Neta Crawford, cho biết trong một thông cáo báo chí rằng, cái giá của cuộc chiến ở Afghanistan là sự leo thang sang Pakistan, tổn thất sinh mạng của các binh lính và những người không tham chiến, cũng như phát sinh yêu cầu cần phải chăm sóc các cựu chiến binh.
“Dự án chi phí chiến tranh” còn ước tính rằng cuộc chiến đã khiến 241,000 người tử vong, trong đó có hơn 2,400 lính Mỹ. Những con số này không bao gồm những ca tử vong do bệnh tật gây ra, cũng như không bao gồm những ca tử vong do không được tiếp cận với thực phẩm, nước uống, cơ sở hạ tầng và/hoặc những hậu quả gián tiếp khác do chiến tranh để lại. Ngoài ra còn có hơn 20,000 lính Mỹ đã bị thương.
Bà Crawford nói rằng những đánh giá này được đưa ra nhằm giúp người dân Mỹ hiểu rõ hơn về quy mô và hậu quả của cuộc chiến. Nhóm của bà đang tiếp tục hoàn thiện một đánh giá toàn diện hơn, nó sẽ bao gồm những người bị thương, những người bị mất tứ chi và những tổn thương tâm lý to lớn mà hàng thập kỷ chiến tranh đã gây ra cho những người tham chiến, những người không tham chiến, cùng gia đình của họ.
Người đứng đầu Ngũ Giác Đài Lloyd Austin đã thẳng thắn nói vào tháng Ba năm nay rằng, trong khi Hoa Kỳ tập trung vào cuộc chiến chống khủng bố ở Trung Đông thì Trung Cộng đang đẩy mạnh tốc độ hiện đại hóa quân đội, do đó lợi thế quân sự của Hoa Kỳ đã bị suy yếu, nhưng Hoa Kỳ vẫn đang giữ được lợi thế này. Hoa Kỳ dự định sẽ tăng cường lợi thế này trong tương lai.
Trong một cuộc phỏng vấn với chương trình “This Week” của kênh truyền thông ABC vào tháng 4 năm nay, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Blinken nhấn mạnh rằng quyết định rút quân của Hoa Kỳ là đã trải qua sự cân nhắc rất kỹ lưỡng. Ông cho biết, việc rút lui là do các vấn đề quan trọng khác trong chương trình nghị sự của Hoa Kỳ, bao gồm cả việc đối phó với Trung Cộng.
Bốn lý do khiến Trung Cộng lo lắng về sự rút lui của Hoa Kỳ
Nhiều chuyên gia đã phân tích lý do tại sao Bắc Kinh không vui khi thấy Hoa Kỳ rút quân, có 4 lý do chính như sau:
1. Lo lắng rằng Hoa Kỳ sẽ đầu tư thêm nguồn lực quân sự vào khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương
Ông Tridivesh Singh Maini, học giả thỉnh giảng của tổ chức nghiên cứu độc lập “Định hướng Tương lai Quốc tế” (FDI) ở Úc, đã đăng trên trang web FDI vào ngày 13/7 rằng, lý do đầu tiên khiến Trung Cộng lo lắng là sau khi Hoa Kỳ rút quân, các lực lượng quân đội của Hoa Kỳ đã trải qua nhiều trận chiến ở Afghanistan có thể sẽ được triển khai đến khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương.
Khi Tổng thống Biden tuyên bố vào ngày 14/4 rằng Hoa Kỳ sẽ rút khỏi Afghanistan, ông nói rằng đã đến lúc kết thúc cuộc chiến dai dẳng nhất của Hoa Kỳ. Ông cũng đề cập rằng việc rút quân là để tập trung đối phó với những thách thức hiện tại, và chỉ đích danh mối đe dọa từ phía Trung Cộng. Ông nói: “Chúng ta phải tập trung vào những thử thách phía trước”.
2. Lo lắng rằng các thương vụ sinh lời ở Afghanistan có thể sẽ bị ảnh hưởng
Ông Maini nói rằng, một lý do quan trọng hơn là trong những năm gần đây, Bắc Kinh đã không ngừng tăng cường sự hiện diện kinh tế tại Afghanistan. Bắc Kinh giờ đang lo lắng rằng sau khi Hoa Kỳ rút quân sẽ mang đến ảnh hưởng cho tình hình an ninh, mang đến ảnh hưởng cho các khoản đầu tư tại địa phương và dự án “Một vành đai, một con đường”.
Afghanistan là quốc gia giàu dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, đồng, sắt, vàng và than đá, cũng như nhiều loại đá quý khác nhau như ngọc lục bảo và hồng ngọc. Vậy nên trong những năm gần đây, Trung Cộng đã nhắm mục tiêu đến năng lượng và tài nguyên thiên nhiên ở Afghanistan, Trung Cộng đã trở thành nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của Afghanistan. Các công ty Trung Quốc đã tham dự vào một số dự án liên quan đến tài nguyên thiên nhiên và cơ sở hạ tầng, chẳng hạn như khai thác đồng ở tỉnh Logar, xây dựng đường xá và thăm dò dầu khí ở khu vực phía bắc.
Afghanistan cũng đã bắt đầu xây dựng một tuyến đường cao tốc dài 50km ở dãy núi Pamir để kết nối với Trung Quốc thông qua hành lang Wakhan. Dự án này rất quan trọng vì đây là tuyến đường bộ đầu tiên từ Afghanistan đến Bắc Kinh, nó sẽ cho phép Trung Quốc xuất khẩu nguyên liệu thô từ những khu vực khai thác ở Afghanistan – những khu vực đến nay vẫn chưa được khai phá. Tuyến đường này cũng sẽ tạo điều kiện cho Trung Quốc có thể tiến hành đầu tư vào ngành khai thác khoáng sản.
3. Trung Cộng lo lắng về an ninh biên giới
Ông Maini cho biết, Bắc Kinh cũng lo ngại rằng việc Hoa Kỳ rút quân có thể sẽ tạo điều kiện cho các cuộc nổi dậy của người Hồi giáo lan rộng đến Tân Cương, và Afghanistan sẽ trở thành nơi trú ẩn an toàn cho phong trào đòi độc lập của Đông Turkestan.
Bài phân tích của ông chỉ ra rằng sau khi quân đội Hoa Kỳ rút lui, tình hình an ninh rối ren sẽ không chỉ là thách thức cho lợi ích kinh tế của Trung Cộng ở Afghanistan, mà còn có thể đe dọa đến an ninh biên giới của Trung Quốc.
Thời gian gần đây, Trung Cộng đã đưa ra một cành ô liu cho Taliban. Thời báo Hoàn cầu hồi đầu tháng này đã tuyên bố rằng, Trung Quốc không nên “từ chối thiện chí của Taliban”.
Tổng biên tập tờ “Thời báo Hoàn cầu” Hồ Tích Tiến đã nói vào ngày 9/7 rằng Taliban và Trung Quốc là bạn bè. Hôm 28/7 vừa qua, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã tiếp đón phái đoàn của Taliban.
4. Trung Cộng vui mừng khi thấy Hoa Kỳ tiêu tốn tài lực và nhân lực trong cuộc chiến ở Afghanistan
Tôn Vận, giám đốc Chương trình Trung Quốc tại Trung tâm Stimson (một tổ chức tư vấn của Mỹ), đã đăng một bài bình luận trên “War on the Rocks” (một nền tảng phân tích và bình luận về chính sách đối ngoại và các vấn đề an ninh quốc gia) và chỉ ra rằng: Trung Quốc muốn thấy Hoa Kỳ lâm vào cảnh khó khăn, đổ máu và mất mát trong “cuộc chiến dài nhất trong lịch sử Hoa Kỳ”, bởi vì cuộc chiến này làm suy yếu tài nguyên quốc gia và vị thế lãnh đạo về mặt đạo đức của Hoa Kỳ trong khu vực và trên thế giới. Trên thực tế, Trung Quốc luôn coi các cuộc chiến của Hoa Kỳ ở Afghanistan và Iraq là một cơ hội trời cho. Nó cung cấp một “cơ hội chiến lược” đáng giá nghìn vàng cho Trung Quốc , cho phép nước này phát triển sức mạnh của mình kể từ năm 2001 mà không kinh động gì đến Hoa Kỳ.
Robert Spalding, cựu giám đốc về chiến lược và an ninh quốc gia của chính quyền Trump và là nghiên cứu viên cấp cao tại Viện nghiên cứu Hudson của Mỹ, trong một cuộc phỏng vấn độc quyền với Breitbart News vào đầu năm 2019 đã nói rằng, mục tiêu của Trung Cộng chính là muốn khiến Hoa Kỳ phá sản.
“Trung Cộng sử dụng những lợi ích thu được từ thỏa thuận với Hoa Kỳ để giúp Iran, Triều Tiên và Nga cải thiện công nghệ và nền kinh tế của họ.” Ông nói, “Mục tiêu của Trung Cộng là làm cạn kiệt ngân khố của Hoa Kỳ, buộc Hoa Kỳ phải đầu tư vào các khoản chi tiêu quốc phòng ở Trung Đông, Châu Âu và Châu Á”.
Tiếp tục hiện diện quân sự ở Afghanistan không có lợi cho lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ
Ông Davis cho biết, “Mặc dù bảo vệ lợi ích của quốc gia mình là điều hợp lý, nhưng điều trớ trêu là, các hoạt động quân sự của Hoa Kỳ ở Afghanistan trong ít nhất 15 năm qua phần nhiều là phục vụ cho lợi ích của Trung Quốc, chứ không phải lợi ích của Hoa Kỳ. Mặc dù sự thay đổi này lẽ ra đã phải tiến hành từ lâu, nhưng từ bây giờ, tình hình sẽ được khắc phục”.
“Sự phát triển của Taliban và biểu hiện không ổn định của Lực lượng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Afghanistan (ANDSF) không thể chứng minh cho việc rút quân của Hoa Kỳ là sai lầm, mà là chứng minh cho việc mục tiêu của Mỹ ở Afghanistan đã không thể đạt được và nên sớm kết thúc”, Ông Davis nói. Ông cũng tuyên bố rằng việc Hoa Kỳ giúp Bắc Kinh duy trì an ninh biên giới và hiện diện liên tục quân đội của mình ở Afghanistan là hành động không phù hợp với lợi ích của Hoa Kỳ.
Ông giải thích thêm rằng cuộc tấn công khủng bố ngày 11/9 nhắm vào Hoa Kỳ không phải là vì Al-Qaeda ẩn náu ở Afghanistan, mà là vì Hoa Kỳ đã không nắm chắc cơ hội để tiêu diệt chúng trước đó.
Ông cho biết, báo cáo chính thức của Ủy ban 11/9 tiết lộ rằng ngay từ tháng 5/1999, chi nhánh CIA ở Afghanistan đã báo cáo với cấp trên của mình ở Washington rằng đã “xác định được vị trí của Bin Laden ở trong và xung quanh thành phố Kandahar”, hơn nữa “báo cáo rất chi tiết”. Tuy nhiên, các quan chức cấp cao của CIA và Lầu Năm Góc vì quá thận trọng mà đã từ chối cho phép tiến hành đột kích. Một nhân viên CIA có mặt tại hiện trường nói rằng, trong vòng 36 giờ họ đã có ba cơ hội để bắt giữ Bin Laden, nhưng lần nào cũng bị từ chối. Davis nói rằng nếu Hoa Kỳ hành động dựa theo tình báo của CIA vào năm 1999, thì vụ tấn công khủng bố hồi năm 2001 đã không xảy ra.
“Khả năng tình báo, giám sát và trinh sát của Hoa Kỳ đã được cải thiện rất nhiều trong vòng 20 năm qua, khả năng phát động tấn công trên phạm vi toàn cầu nhắm vào các hành vi đe dọa trực tiếp đến an ninh của Hoa Kỳ là không nước nào có thể so sánh. Các chỉ huy quân sự và dân sự của Hoa Kỳ sẽ không còn do dự trong việc tiêu diệt một mối đe dọa rõ ràng”.
Davis nói rằng Hoa Kỳ không cần phải đóng quân tại Afghanistan vào năm 1999 để ngăn chặn sự cố 11/9, cũng như Hoa Kỳ không cần phải đóng quân ở đó để bảo vệ Hoa Kỳ khỏi bất kỳ mối đe dọa nào trong tương lai. “Bất kể tình hình an ninh hiện tại ở Afghanistan là như thế nào, việc rút quân này lẽ ra đã phải thực hiện từ lâu, và nó hoàn toàn phù hợp với lợi ích quốc gia của Hoa Kỳ – bất kể Trung Quốc có nói gì đi nữa”.
Do Trương Đình, Lâm Nghiên thực hiện
Xuân Hoàng biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc trên Epoch Times Hoa ngữ
Xem thêm:
