Khối đa số Tối cao Pháp viện cho biết các tiểu bang không thể loại bỏ bất kỳ ứng cử viên liên bang nào khỏi lá phiếu
Có một sự chia rẽ 5 phiếu thuận – 4 phiếu chống về vấn đề này. Khối thiểu số các thẩm phán cho rằng ý kiến của khối đa số đã đi quá xa.
Khi Tối cao Pháp viện đồng thuận đảo ngược quyết định của Tòa án Tối cao Colorado ngăn chặn cựu Tổng thống (TT) Donald Trump tiếp cận lá phiếu, một khối đa số 5 phiếu thuận – 4 phiếu chống đồng thời phán quyết rằng các tiểu bang không có quyền thực thi lệnh cấm của Tu chính án thứ 14 đối với các ứng cử viên liên bang liên quan đến “cuộc nổi dậy hoặc nổi loạn.”
Nhưng bốn thẩm phán bất đồng quan điểm đã viết rằng họ tin rằng quyết định này đã đi quá xa, đồng thời chỉ trích các thẩm phán đồng sự của họ về vấn đề này. Tất cả chín thẩm phán đều đồng ý rằng Colorado không thể loại bỏ cựu tổng thống khỏi lá phiếu của tiểu bang này.
Chánh án John Roberts cũng như các Thẩm phán Brett Kavanaugh, Neil Gorsuch, Samuel Alito, và Clarence Thomas, do các tổng thống Đảng Cộng Hòa bổ nhiệm, đã khẳng định rằng các tiểu bang không thể loại bỏ một quan chức liên bang, và đặc biệt là tổng thống, khỏi các cuộc bỏ phiếu theo Tu chính án thứ 14. Họ viết rằng để làm được như vậy, trước tiên Quốc hội phải thông qua luật.
“Chúng tôi kết luận rằng các Tiểu bang có thể loại bỏ những người nắm giữ hoặc cố gắng nắm giữ chức vụ trong tiểu bang. Nhưng theo Hiến Pháp, các Tiểu bang không có thẩm quyền thực thi Mục 3 đối với các cơ quan liên bang, đặc biệt là chức Tổng thống,” khối đa số nói. “Không có điều gì trong Hiến Pháp trao cho các tiểu bang thẩm quyền thực thi Mục 3 đối với các quan chức và ứng cử viên liên bang.”
Nhưng bốn thẩm phán đã viết rằng họ không đồng tình với khẳng định đó, cho rằng điều đó quá rộng và không còn nhiều khoảng trống cho việc áp dụng Tu chính án thứ 14 trong tương lai.
Tòa án Tối cao Colorado đã trích dẫn phần tu chính án đó để giải thích cho việc loại cựu TT Trump ra khỏi cuộc bỏ phiếu hồi tháng 12/2023. Phần lớn các thẩm phán của tòa án này viết rằng ông đã tham gia vào một cuộc nổi dậy vì hành động của mình vào và trước ngày 06/01/2021, khi tòa nhà Quốc hội Hoa Kỳ bị xâm phạm.
Cựu tổng thống cũng bị cấm tham gia cuộc bỏ phiếu ở Maine và Illinois dựa trên Tu chính án thứ 14. Những quyết định đó đã bị tạm dừng thực thi để chờ phán quyết của Tối cao Pháp viện trong vụ kiện ở Colorado.
Những lá phiếu phản đối
Các thẩm phán Sonia Sotomayor, Elena Kagan, và Ketanji Brown Jackson — do các tổng thống Đảng Dân Chủ bổ nhiệm — đã viết rằng phán quyết của khối đa số sẽ khép lại “cơ hội đối với các biện pháp thực thi tiềm năng khác của liên bang” và rằng “chúng tôi không thể tham gia vào một bản ý kiến quyết định những vấn đề trọng yếu và khó khăn một cách không cần thiết.”
“Mặc dù chúng tôi đồng ý rằng Colorado không thể thực thi Mục 3, nhưng chúng tôi phản đối nỗ lực của khối đa số trong việc sử dụng vụ kiện này để xác định các giới hạn trong việc liên bang thực thi điều khoản đó,” họ viết về điều khoản nổi dậy, nằm trong Mục 3 của Tu chính án thứ 14.
Họ nói thêm rằng “chúng tôi sẽ chỉ quyết định vấn đề trước mắt chúng tôi” và “chúng tôi chỉ đồng tình với phán quyết này.”
Trong một bản ý kiến riêng, Thẩm phán Amy Coney Barrett không đồng tình với phán quyết của khối đa số về khía cạnh đó của vụ án và cũng không đồng tình với ba thẩm phán bất đồng quan điểm. Thay vào đó, bà lập luận rằng vụ kiện về cuộc bỏ phiếu của ông Trump không yêu cầu các thẩm phán “giải quyết câu hỏi phức tạp liệu hệ thống lập pháp liên bang có phải là phương tiện duy nhất để thực thi Mục 3 hay không.”
“Vụ kiện này do cử tri Colorado đưa ra theo luật tiểu bang tại tòa án tiểu bang. Điều này không yêu cầu chúng ta phải giải quyết câu hỏi phức tạp về việc liệu hệ thống lập pháp liên bang có phải là phương tiện duy nhất để Mục 3 có thể được thực thi hay không,” Thẩm phán Barrett viết.
Sau đó, bà lập luận rằng “việc khối đa số lựa chọn một con đường khác khiến các Thẩm phán còn lại có quyền lựa chọn cách phản ứng” và rằng “Pháp viện đã giải quyết một vấn đề mang tính chính trị trong mùa bầu cử tổng thống đầy biến động.”
“Đặc biệt là trong hoàn cảnh này, các bài viết về Pháp viện nên xoa dịu chứ không nên góp thêm vào cơn thịnh nộ của cả nước,” bà tiếp tục
Cựu TT Trump là ứng viên dẫn đầu cho đề cử của Đảng Cộng Hòa để thách thức TT Joe Biden trong cuộc bầu cử tổng thống ngày 05/11. Đối thủ duy nhất còn lại của ông trong vòng giành đề cử của đảng mình là cựu Thống đốc South Carolina Nikki Haley.
Phán quyết này được đưa ra ngay trước ngày Siêu Thứ Ba (05/03), ngày mà hầu hết các tiểu bang đều tổ chức bầu cử đề cử theo đảng trong vòng bầu cử sơ bộ tổng thống Hoa Kỳ. Ngoài Thủ đô Hoa Thịnh Đốn, cựu tổng thống đã giành chiến thắng ở mọi tiểu bang trước đó, do đó giành được số lượng đại biểu đáng kể để bảo đảm được Đảng Cộng Hòa đề cử.
Đáng chú ý, Colorado và Maine dự kiến tổ chức bầu cử sơ bộ vào ngày Siêu Thứ Ba.
Sáu cử tri ở Colorado, những người đã thách thức tư cách của ông tại tòa án, mô tả ông là một mối đe dọa đối với nền dân chủ Mỹ và tìm cách buộc ông phải chịu trách nhiệm về vụ xâm phạm ngày 06/01/2021. Trong ba năm qua, cựu TT Trump thường xuyên lưu ý rằng ông đã nói với những người ủng hộ và những người sẽ biểu tình trước vụ vi phạm hãy biểu tình “một cách ôn hòa và yêu nước.”
Cựu tổng thống hoan nghênh phán quyết này, nói trong một lần xuất hiện ở Florida rằng: “Về cơ bản, quý vị không thể loại ai đó ra khỏi cuộc đua vì đối thủ muốn làm như vậy.”
“Họ đã làm việc lâu dài, họ làm việc chăm chỉ và thẳng thắn, họ làm việc rất nhanh chóng về một điều sẽ được nói đến trong 100 năm nữa và 200 năm sau nữa, vô cùng quan trọng,” ông nói hôm thứ Hai (04/03), đề cập đến các thẩm phán [Tối cao Pháp viện].
