Nga thu hồi quyền kiểm soát dự án khí đốt Sakhalin, tăng rủi ro cho phương Tây
TOKYO/LONDON — Tổng thống Vladimir Putin đã tăng rủi ro trong một cuộc chiến kinh tế với phương Tây và các đồng minh bằng một sắc lệnh nắm toàn quyền kiểm soát dự án dầu khí Sakhalin-2 ở vùng viễn đông của Nga, một hành động có thể khiến Shell và các nhà đầu tư Nhật Bản bị loại.
Được ký hôm thứ Năm (30/06), sắc lệnh nói trên tạo ra một công ty mới để tiếp quản tất cả các quyền và nghĩa vụ của Sakhalin Energy Investment Co., trong đó Shell và hai công ty thương mại Nhật Bản Mitsui và Mitsubishi chỉ nắm giữ dưới 50% [cổ phần công ty].
Được ban hành sau các biện pháp trừng phạt mà phương Tây đã áp đặt lên Moscow vì cuộc xâm lược Ukraine, sắc lệnh dài năm trang này cho thấy Điện Kremlin giờ sẽ quyết định liệu các đối tác ngoại quốc có thể ở lại hay không.
Tập đoàn quốc doanh Gazprom đã có hơn 50% cổ phần trong Sakhalin-2, công ty chiếm khoảng 4% sản lượng khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của thế giới.
Hành động này có nguy cơ gây xáo trộn một thị trường LNG vốn đã thắt chặt, mặc dù Moscow cho biết không có lý do gì để việc giao hàng từ Sakhalin-2 bị dừng lại. Nhật Bản nhập cảng 10% LNG từ Nga mỗi năm, chủ yếu theo hợp đồng dài hạn từ Sakhalin-2. Hành động này cũng làm tăng rủi ro mà các công ty phương Tây vẫn đang ở Nga phải đối mặt.
Bà Lucy Cullen, nhà phân tích chính của công ty tư vấn Wood Mackenzie, cho biết: “Sắc lệnh của Nga trưng thu một cách hiệu quả các cổ phần ngoại quốc trong Công ty Đầu tư Năng lượng Sakhalin, đánh dấu sự leo thang hơn nữa trong căng thẳng đang diễn ra.”
Nhiều công ty phương Tây đã khăn gói chuyển đi, trong khi những công ty khác nói rằng họ sẽ dừng kinh doanh, nhưng hành động của ông Putin làm phức tạp thêm một quy trình vốn đã phức tạp cho những công ty đang tìm kiếm lối thoát. Moscow đã chuẩn bị một đạo luật, dự kiến sẽ sớm được thông qua, cho phép nhà nước này thu giữ tài sản của các công ty phương Tây quyết định rời đi.
Shell, công ty đã xóa sổ giá trị tài sản ở Nga của mình, cách đây vài tháng đã nói rõ rằng họ có ý định từ bỏ Sakhalin-2 và đang đàm phán với những người mua tiềm năng. Hôm thứ Sáu (01/07), họ cho biết họ đang đánh giá sắc lệnh của Nga.
Sakhalin-2, trong đó Shell nắm giữ ít hơn 27.5% cổ phần, là một trong những dự án LNG lớn nhất thế giới với sản lượng 12 triệu tấn. Sản phẩm của dự án này chủ yếu đến Nhật Bản, Nam Hàn, Trung Quốc, Ấn Độ, và các nước Á Châu khác.
Chuẩn bị
Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Nga không thấy có lý do gì để ngừng cung cấp LNG từ Sakhalin-2 và cho biết tương lai của các dự án hoặc các khoản đầu tư khác sẽ được xác định theo từng trường hợp.
“Không thể có một quy tắc chung ở đây,” ông nói.
Nhật Bản, quốc gia phụ thuộc nhiều vào năng lượng nhập cảng, cho biết họ sẽ không từ bỏ lợi ích của mình ở Sakhalin-2, trong đó Mitsui của Nhật Bản sở hữu 12.5% cổ phần và Mitsubishi nắm giữ 10%.
Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida hôm thứ Sáu cho biết quyết định của Nga sẽ không ngăn chặn ngay lập tức việc nhập cảng LNG từ dự án phát triển này, trong khi Bộ trưởng Công nghiệp Nhật Bản Koichi Hagiuda cho biết chính phủ không coi sắc lệnh này là một lệnh trưng thu.
Ông Hagiuda nói với các phóng viên: “Sắc lệnh này không có nghĩa là việc nhập cảng LNG của Nhật Bản sẽ trở nên bất khả thi ngay lập tức, nhưng cần phải thực hiện tất cả các biện pháp có thể để chuẩn bị cho các trường hợp bất trắc.”
Ông Hagiuda cho biết Nhật Bản có 2-3 tuần dự trữ LNG do các công ty tiện ích và nhà cung cấp khí đốt thành phố nắm giữ và ông đã yêu cầu các đối tác năng lượng Mỹ và Úc cung cấp nguồn cung thay thế.
Theo sắc lệnh nói trên, Gazprom giữ cổ phần của mình còn các công ty khác thì phải xin chính phủ Nga để có được cổ phần của công ty mới trong vòng một tháng. Chính phủ sẽ quyết định có chấp thuận bất kỳ yêu cầu nào hay không.
Gazprom, Sakhalin Energy, và Bộ Năng lượng Nga đã không phúc đáp yêu cầu bình luận.
Một phát ngôn viên của Mitsubishi cho biết công ty đang thảo luận với các đối tác ở Sakhalin và chính phủ Nhật Bản về cách phản ứng với sắc lệnh. Mitsui không bình luận ngay lập tức.
Cổ phiếu của Mitsui & Co. và Mitsubishi Corp. đã giảm hơn 5% vào thứ Sáu. Cổ phiếu của Shell tăng cao hơn.
Hôm thứ Tư (29/06), Giám đốc điều hành Shell, ông Ben van Beurden, cho biết công ty đang “đạt được tiến triển tốt” trong kế hoạch rút khỏi liên doanh Sakhalin Energy mà không nêu thêm chi tiết.
Ông Saul Kavonic, người đứng đầu bộ phận Nghiên cứu Tài nguyên và Năng lượng tại Credit Suisse, cho biết việc sản xuất LNG của Nga từ các dự án như Sakhalin-2 có thể bị ảnh hưởng do chuyên môn và các bộ phận từ ngoại quốc không có sẵn.
Ông nói: “Điều này sẽ thắt chặt thị trường LNG rất nhiều trong thập niên này.”
Do Yuka Obayashi, Emily Chow, và Ron Bousso của Reuters thực hiện
