Những kiệt tác hội họa trên các trần nhà cao rộng ở châu Âu
Khi ở thành Rome, bạn hãy ngẩng đầu nhìn lên các tầng trời trong gian giữa của Nhà thờ Thánh Ignatius xứ Loyola và bạn sẽ trải nghiệm một điều bất ngờ ngọt ngào, khi thiên đường ở trên cao vời vợi hiện ra vô cùng chân thực, như bạn và tôi vậy.
Những người thợ không xây dựng mái vòm và trần nhà dạng vòm (vaulted ceiling) của gian giữa này; mà tu sĩ Dòng Tên là Andrea Pozzo (1642–1709) đã tạo công trình đó hoàn toàn bằng sơn màu và nghệ thuật vẽ phối cảnh toán học. Tranh vẽ trên trần nhà của họa sĩ Pozzo là một ví dụ điển hình của kỹ thuật vẽ tranh ảo “quadratura,” một phong cách biểu đạt nửa thực nửa hư ảo trong kiến trúc và điêu khắc trên các bức tường hoặc trần nhà.
Ở trên trần nhà, họa sĩ Pozzo đã khắc họa Đấng Christ và Đức Mẹ Đồng Trinh Mary đang nghênh đón Thánh Ignatius xứ Loyola, nhà sáng lập của Dòng Chúa Jesus (hay còn gọi là Dòng Tên), lên thiên đường. Thiên Chúa ban ánh sáng cho Đấng Christ, người lan tỏa những tia sáng này xuyên suốt bức tranh này. Một tia sáng rọi thẳng vào trái tim của Thánh Ignatius. Đấng Christ tỏa ra nhiều tia sáng hơn nữa đến các hình ảnh ẩn dụ của bốn lục địa — châu Âu, châu Á, châu Phi, và châu Mỹ — tôn vinh thành tựu của các nhà truyền giáo Dòng Tên ở những nơi đó.
Một số khung cảnh miêu tả cuộc đời của Thánh Ignatius cho đến thời điểm phong thánh của ông, chủ đề mà họa sĩ Andrea Pozzo đã mở rộng cho khắp ngôi nhà thờ này. Ông Pozzo khắc họa các nhân vật trong Cựu Ước chẳng hạn như Judith và Holofernes, David và Goliath, Jael và Sisera, cũng như Samson và người Philistine để bồi đắp thêm đức tin Công giáo La Mã trong thời kỳ Phản Cải cách Công giáo (Counter-Reformation).
Kiệt tác mỹ thuật ảo giác (Illusionistic) thuộc phong cách Baroque của họa sĩ Pozzo, cùng bộ sách gồm hai tập nổi tiếng về nghệ thuật phối cảnh của ông là “Perspectives of Painters and Architects” (Nghệ Thuật Phối Cảnh của Các Họa Sĩ và Kiến trúc Sư), đã ảnh hưởng đến nghệ thuật vẽ tranh trần nhà trong nhiều năm về sau.
Một truyền thống hướng đến chính nghĩa
Tác phẩm hội họa của họa sĩ Pozzo là một phần của truyền thống có tuổi đời hàng thế kỷ mà nhờ đó các nhà bảo trợ trên khắp châu Âu đã ủy thác cho các họa sĩ trang hoàng những tòa kiến trúc nổi tiếng với một loạt các chủ đề trang trí truyền cảm hứng về đức tin, lòng ái quốc, và chuẩn mực đạo đức, đồng thời ngợi ca những đấng trị vì, hoàng gia, và các nhân vật lịch sử vĩ đại của quốc gia. Các họa sĩ xem mỗi bề mặt của tòa kiến trúc, bao gồm cả trần nhà, như tấm vải canvas để truyền tải những lời ủy thác này.
Một cuộc triển lãm mới, “Looking Up: Studies for Ceilings, 1550–1800” (Ngước nhìn thiên đường: Các nghiên cứu về [tranh vẽ] trần nhà, 1550–1800), tại Phòng trưng bày Nghệ thuật Quốc gia ở Hoa Thịnh Đốn khám phá về truyền thống trang trí bằng tranh vẽ trên trần nhà. Có khoảng 30 bức họa của phòng trưng bày được triển lãm, có cả bản vẽ kiến trúc theo trường phái ảo giác (Illusionistic) cho mái vòm của Nhà thờ Thánh Ignatius xứ Loyola tại thành Rome của Andrea Pozzo. Tất cả các bức họa này cho thấy quá trình phát triển của truyền thống trang trí bằng tranh vẽ trần nhà: từ các khung kiến trúc đến các khung cảnh theo trường phái ảo giác và nổi bật của phong cách Baroque, đến các khung cảnh hình học và lý tưởng hóa theo phong cách tân cổ điển.
Các bức họa được trưng bày cho thấy cách các họa sĩ chuẩn bị những tác phẩm trên trần nhà nguy nga rất giống với cách họ thực hiện bất kỳ bức vẽ nào trên vải canvas. Đầu tiên, các họa sĩ vẽ các bản phác họa sơ bộ, và sau đó phát triển các sơ đồ kiến trúc và đôi khi thực hiện các nghiên cứu chi tiết về nhân vật. Chẳng hạn như, nghiên cứu bố cục tỉ mỉ của họa sĩ người Ý Livio Retti cho bức bích họa “The Triumph of Virtue and Divine Wisdom” (Chiến thắng của Đức hạnh và Trí tuệ của Thần) cho thấy sự nhân cách hóa Trí tuệ ngồi trên đỉnh cao, chủ trì giữa các Đức hạnh. Ở ngay bên dưới Trí tuệ, Đức hạnh đang chiến đấu và giẫm lên Trụy lạc. Bức tranh vẽ trên trần nhà hoàn chỉnh của họa sĩ Retti nằm ở trong tòa thị chính của một thành phố tên là Schwäbisch Hall, thuộc vùng đông bắc của Stuttgart, miền nam nước Đức. Bức tranh nhắc nhở những người ở trong đại sảnh hội đồng [thành phố] về nghĩa vụ công dân của họ.
Bản vẽ sơ bộ bằng phấn đen “St. Catherine of Siena on a Cloud” (Thánh Catherine xứ Siena đứng trên một đám mây) của họa sĩ người Ý Luigi Garzi miêu tả niềm vui sướng vô ngần của bà trong một khải tượng của Thánh Catherine xứ Alexandria, nơi bà nhìn thấy vị thánh này cùng Chúa Hài Đồng. Trong tác phẩm hoàn chỉnh của họa sĩ Garzi, nằm ở Nhà thờ Thánh Catherine tại Formiello, Naples, nước Ý, Thánh Catherine xứ Siena trìu mến ngước nhìn lên các tầng trời khi khải tượng triển hiện ở trên đầu của bà, tất cả là để nhắc nhở những người viếng thăm nhà thờ về đức tin của họ.
Các du khách thưởng lãm tranh cũng có thể ngắm nhìn các tầng trời của không gian phòng trưng bày để chiêm ngưỡng bức ảnh chụp của gian giữa đẹp tuyệt trần của Nhà thờ Thánh Ignatius xứ Loyola của họa sĩ Pozzo, đem đến một góc nhìn thoáng qua về bức tranh vẽ trần nhà kỳ vĩ nói trên và truyền thống có tuổi đời hàng thế kỷ này.
Thu Quý biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
