PwC vướng vào vụ bê bối thổi phồng thu nhập 77 tỷ USD của Evergrande
PwC hiện là một trong ba công ty kế toán trong nhóm Big Four hoạt động tại Trung Quốc vướng vào các vụ bê bối tài chính.
Công ty PricewaterhouseCoopers (PwC), bên kiểm toán cho Evergrande, đã trở thành tâm điểm chú ý sau khi chứng nhận các báo cáo tài chính với tổng thu nhập bị thổi phồng lên tới 560 tỷ nhân dân tệ (77 tỷ USD) cho đại tập đoàn địa ốc đang gặp khó khăn này.
Hôm 19/03, Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc (CSRC) thông báo rằng Evergrande đã thổi phồng thu nhập thêm 214 tỷ nhân dân tệ (30 tỷ USD) vào năm 2019 và 350 tỷ nhân dân tệ (48.6 tỷ USD) vào năm 2020, sau đó tiến hành gọi vốn trên thị trường tài chính dựa trên dữ liệu giả mạo này.
Ủy ban Điều tiết Chứng khoán Trung Quốc cho biết, Evergrande cũng đã phóng đại lợi nhuận thêm tổng cộng 91.9 tỷ nhân dân tệ (12 tỷ USD), tương đương hơn ¾ thu nhập được báo cáo từ năm 2019 đến năm 2020 của tập đoàn. Con số này gấp khoảng 20 lần số lợi nhuận bị thổi phồng trong vụ bê bối của Enron năm 2001, sự việc mà cuối cùng dẫn đến việc thu hồi giấy phép của công ty kiểm toán Arthur Andersen.
PwC, công ty kiểm toán cho Evergrande, hiện giờ đã trở thành tâm điểm.
Ông Joshua Ronen, giáo sư kế toán tại Trường Kinh doanh Stern của Đại học New York, tin rằng thật “kỳ lạ” khi PwC đã không đưa ra cảnh báo lo ngại về khả năng hoạt động liên tục của Evergrande khi đối diện với khoản nợ to lớn của tập đoàn này.
Ông nói với The Epoch Times, “Tôi nghĩ rằng tiền mặt trong năm tới dự kiến sẽ không đủ để thanh toán tất cả các khoản nợ và nghĩa vụ, vì vậy điều này đòi hỏi phải có cảnh báo về khả năng hoạt động liên tục, nhưng hiển nhiên là, nếu không biết chính xác chuyện gì đã xảy ra, thì không thể nhận xét gì được.”
Ông Ronen từng giữ chức phó giám đốc nghiên cứu của Nhóm Nghiên cứu Mục tiêu Kế toán của Viện Kế toán Công chứng Hoa Kỳ (AICPA), và với vai trò này đã tham gia mật thiết vào việc định hình các mục tiêu của báo cáo tài chính, mà cuối cùng được đưa vào Khuôn khổ Khái niệm của Hội đồng Chuẩn mực Kế toán Tài chính (FASB). Ông cũng từng là chủ tịch của Viện Nghiên cứu Doanh nhân Harold Price và giám đốc Viện Nghiên cứu Kế toán Vincent C. Ross tại Trường Kinh doanh Stern.
“Cảnh báo về khả năng hoạt động liên tục” mà ông vừa đề cập đến là một tuyên bố do các kiểm toán viên đưa ra, bày tỏ sự nghi ngờ đáng kể về khả năng tiếp tục hoạt động của công ty trong tương lai gần (thường là 12 tháng tiếp theo kể từ ngày đưa ra tuyên bố).
Hồi tháng 10/2021, Hội đồng Báo cáo Tài chính và Kế toán (AFRC) ở Hồng Kông đã tiến hành một cuộc điều tra về báo cáo tài chính năm 2020 và báo cáo tài chính giữa niên độ năm 2021 của tập đoàn Evergrande, cũng như cuộc kiểm toán của PwC cho năm 2020.
Hội đồng này đã nêu trong bản tin của họ rằng PwC đã công bố một ý kiến chứng nhận hợp lệ trong báo cáo kiểm toán năm 2020 mà không đề cập đến bất kỳ sự bất ổn đáng kể nào trong hoạt động của Evergrande. Dựa trên chi tiết này, hội đồng đặt câu hỏi liệu các báo cáo của Evergrande có tuân thủ với các chuẩn mực báo cáo tài chính hiện hành hay không và liệu PwC có tuân thủ các chuẩn mực kiểm toán hay không.
Hôm 22/03, các nhà chức trách Trung Quốc đã cáo buộc tập đoàn Evergrande gian lận 78 tỷ USD và đang xem xét vai trò của PwC về vấn đề này.
Các chi nhánh Trung Quốc của Big Four thường xuyên xảy ra bê bối gian lận
Cùng với Deloitte, KPMG, và Ernst & Young (EY), PwC là một trong bốn công ty kiểm toán Big Four trên thế giới. Deloitte có trụ sở chính tại New York, Hoa Kỳ; PwC và EY có trụ sở tại London, Anh; và KPMG có trụ sở tại Amsterdam, Hà Lan.
Các công ty Big Four đóng vai trò là bên kiểm toán tài chính cho nhiều công ty nổi tiếng quốc tế. Khoảng 99% dịch vụ kiểm toán cho các công ty thuộc chỉ số FTSE 100 và 96% dịch vụ kiểm toán cho các công ty thuộc chỉ số FTSE 250 là do Big Four thực hiện.
Tại Trung Quốc, các công ty Big Four này cũng chiếm phần lớn thị phần ngành kiểm toán. Ví dụ, trong số các cuộc kiểm toán các doanh nghiệp trung ương của ĐCSTQ, PwC đã kiểm toán 7 doanh nghiệp, Ernst & Young đã kiểm toán 11 doanh nghiệp, và KPMG cùng Deloitte đã lần lượt kiểm toán mỗi công ty 3 doanh nghiệp. Theo dữ liệu từ Bộ Tài chính Trung Quốc, Big Four đã ghi nhận doanh thu 20.6 tỷ nhân dân tệ (2.8 tỷ USD) tại Trung Quốc trong năm 2021.
Là các tổ chức kiểm toán cho các công ty lớn nhất thế giới, Big Four có nhiệm vụ bảo đảm tính xác thực của dữ liệu tài chính doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, các công ty do các chi nhánh Trung Quốc của Big Four kiểm toán đã thường xuyên vướng vào các vụ bê bối gian lận.
Hồi tháng 09/2022, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) đã cáo buộc chi nhánh tại Trung Quốc của Deloitte không tuân thủ các yêu cầu kiểm toán căn bản trong quá trình kiểm toán các tổ chức phát hành của Hoa Kỳ và các công ty con của các tổ chức này. Trong nhiều quy trình kiểm toán, nhân viên của Deloitte tại Trung Quốc đã yêu cầu khách hàng tự chọn mẫu để kiểm toán và chuẩn bị tài liệu kiểm toán, tạo ấn tượng rằng Deloitte Trung Quốc đã tiến hành việc kiểm tra cần thiết đối với báo cáo tài chính và kiểm soát nội bộ của các khách hàng.
Chủ tịch SEC Gary Gensler cho biết: “Chúng tôi nhận thấy rằng Deloitte-Trung Quốc đã thiếu các yêu cầu kiểm toán chuyên nghiệp một cách đáng tiếc trong quá trình kiểm toán nhiều bộ phận hoạt động tại Trung Quốc của các tổ chức phát hành Hoa Kỳ và các công ty Trung Quốc niêm yết trên các sàn giao dịch Hoa Kỳ.”
Hồi tháng 02/2021, nhiều cơ quan truyền thông Trung Quốc, bao gồm cả Tài Kinh (Caijing), đã đưa tin về việc một nhân viên của Deloitte lên mạng để tố cáo về những sai phạm trong kiểm toán của Deloitte. Văn bản tố cáo nêu rõ rằng trong quá trình kiểm toán Công ty Giáo dục Hồng Hoàng Lam (Red Yellow Blue, RYB) từ ngày 19/06 đến ngày 23/06/2017, thành viên đoàn kiểm toán, bà Trương Chiếu Mạt (Zhang Zhaomo), đã không phân bổ và rà soát việc kiểm tra tại chỗ các chứng từ. Sau đó, người tố cáo nhận thấy nhiều ngày tháng, khoản mục trong các bản báo cáo dự thảo trước đó không khớp với chứng từ thực tế.
Khi được người tố cáo hỏi về điều này, bà Trương trả lời: “Không cần phải cẩn thận như vậy. Chỉ cần điền ngẫu nhiên là được.”
Khi được người tố cáo hỏi lại, rằng phải làm sao nếu số tiền không khớp, bà Trương trả lời rằng chỉ cần đơn giản đánh dấu “Y” (có nghĩa là số tiền đã trùng khớp) là được, và cho biết nhiều ngày tháng và khoản tiền trong các báo cáo làm việc trước đây của bà đã được điền ngẫu nhiên và bịa đặt.
Với chứng nhận kiểm toán từ Deloitte, công ty RYB đã có thể niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán New York vào tháng Chín năm 2017.
Tuy nhiên, ít lâu sau, việc niêm yết của RYB đã mang lại tổn thất đáng kể cho các nhà đầu tư Hoa Kỳ. Vào tháng 11/2017, Pomerantz LLP, một công ty luật nổi tiếng ở Wall Street, đã kiện RYB tại một tòa án ở New York, cáo buộc công ty đã đưa ra những tuyên bố sai lệch và gây hiểu lầm đáng kể về kinh doanh, các hoạt động, và các chính sách tuân thủ của mình.
Chi nhánh KPMG tại Trung Quốc bị cáo buộc vi phạm chuẩn mực kiểm toán
Một công ty Big Four khác vướng vào một vụ bê bối gian lận ở Trung Quốc là KPMG.
Hồi tháng Ba năm nay (2024), Ủy ban Giám sát Kế toán Công ty Đại chúng Hoa Kỳ (PCAOB) đã áp một khoản phạt chung trị giá 150,000 USD đối với ba thành viên kiểm toán cấp cao (partner) của KPMG Trung Quốc vì vi phạm các tiêu chuẩn liên quan trong quy trình kiểm toán của họ đối với nhà cung cấp dịch vụ giáo dục Tarena International.
Một cuộc điều tra kiểm toán độc lập về Tarena đã phát hiện ra các vấn đề trong báo cáo tài chính năm 2017 của công ty này, bao gồm việc cố ý khai khống làm tăng doanh thu và tính sai phí các khoản phải thu.
PCAOB tuyên bố rằng các thành viên kiểm toán cấp cao Choi Chung Chuen và Ma Hong Chao đã không thu thập được bằng chứng kiểm toán đầy đủ, phù hợp để chứng minh doanh thu được báo cáo trong báo cáo tài chính năm 2017 của Tarena. Hai người đều dựa vào các biện pháp kiểm soát liên quan đến công nghệ thông tin của Tarena một cách không phù hợp, vốn có nhiều thiếu sót chưa được khắc phục.
Liên quan đến những sai phạm liên tiếp của các chi nhánh Trung Quốc của Big Four, ông Ronen tin rằng trụ sở chính của PwC tại Hoa Kỳ nên thực hiện giám sát chặt chẽ hơn đối với các chi nhánh Trung Quốc của mình.
“PwC ở Hoa Kỳ cần có một hệ thống chỉ huy và kiểm soát để có thể cảnh báo và có đủ khả năng kiểm soát chất lượng đối với hoạt động của các chi nhánh của họ tại Trung Quốc và Hồng Kông,” ông nói. “Rõ ràng là đã có một thất bại to lớn từ phía trụ sở chính của PwC tại Hoa Kỳ.”
Các chi nhánh tại Trung Quốc của Big Four tuân theo mệnh lệnh của đảng
Điều gây tổn hại lớn đến danh tiếng của Big Four là việc các chi nhánh tại Trung Quốc của họ quy phục Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) và, theo đó từ chối nộp chứng từ kiểm toán cho SEC.
Theo Đạo luật Sarbanes-Oxley do Quốc hội Hoa Kỳ thông qua năm 2002, bất kỳ công ty nào phát hành chứng khoán đại chúng ở Hoa Kỳ đều phải chịu sự kiểm tra của PCAOB.
Tuy nhiên, ĐCSTQ phớt lờ yêu cầu này và cản trở việc PCAOB thanh tra các công ty Trung Quốc, trong khi các chi nhánh tại Trung Quốc của Big Four thì từ chối nộp tài liệu kiểm toán của các công ty Trung Quốc cho SEC, với lý do lo ngại vi phạm luật pháp Trung Quốc.
Ông Ronen tin rằng việc ĐCSTQ cấm Big Four nộp tài liệu kiểm toán cho PCAOB có thể tạo điều kiện cho hành vi gian lận từ phía các công ty Trung Quốc và môi trường vi phạm cho Big Four.
“Nếu cơ quan giám sát các kiểm toán viên ở Hoa Kỳ, là PCAOB, xem được các tài liệu kiểm toán, thì tổ chức này có thể đã phát hiện hoặc không phát hiện ra những điểm yếu để có ý kiến. Vì vậy, tôi nghĩ việc SEC Hoa Kỳ không thể xem xét các tài liệu kiểm toán của các kiểm toán viên Trung Quốc không phải là một điều tốt.” ông nói. “Nếu PCAOB có thể xem xét tài liệu kiểm toán của các kiểm toán viên tại Trung Quốc, tôi nghĩ chất lượng kiểm toán tại Trung Quốc sẽ được cải thiện.”
Hồi tháng Hai năm 2015, SEC đã xử phạt các chi nhánh tại Trung Quốc của Big Four vì từ chối nộp “các tài liệu liên quan để điều tra các gian lận tiềm ẩn.”
Hồi năm 2020, Hoa Kỳ đã mạnh mẽ ban hành “Đạo luật về Trách nhiệm Pháp lý của các Công ty Ngoại quốc” (Holding Foreign Companies Accountable Act), quy định rằng nếu một công ty nằm trong danh sách hủy niêm yết đã được xác định trong ba năm liên tiếp, thì công ty đó sẽ chính thức bước vào quá trình hủy niêm yết sau năm thứ ba. Sau đó, SEC đã công bố một loạt cái tên trong danh sách các cổ phiếu Trung Quốc chuẩn bị hủy niêm yết và xác nhận hủy niêm yết, bao gồm Bilibili, ZTO Express, JD.com, Pinduoduo, Tencent Music, và Ctrip.
Nhật Thăng biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
