Quân đội Trung Quốc xem phòng thí nghiệm Winnipeg ở Canada là một ‘cơ sở’ để xúc tiến nghiên cứu virus
Các hồ sơ chính phủ cho thấy, quân đội Trung Quốc coi phòng thí nghiệm an toàn sinh học hàng đầu của Canada, và một trong những nhà khoa học của nước này, người rốt cuộc cũng đã bị sa thải vì vi phạm an ninh, là những tài sản quan trọng để xúc tiến việc nghiên cứu virus của riêng họ.
Nhà khoa học người Canada Khâu Hương Quả (Qiu Xiangguo) từng làm việc tại Phòng thí nghiệm Vi trùng học Quốc gia (NML) ở Winnipeg. Bà đã giúp Trung Quốc xây dựng chương trình các mầm bệnh có thể gây tử vong của nước này tại Viện Virus học Vũ Hán (WIV) trước khi WIV đạt được một chứng nhận an toàn hàng đầu. Sau đó, bà Khâu đã làm việc để vận chuyển những loại virus nguy hiểm đến WIV ngay sau khi WIV được cấp chứng nhận an toàn.
Sự hợp tác của bà Khâu với Trung Quốc đã bắt đầu nhiều năm trước khi bà chuyển các chủng virus Ebola và Nipah đến WIV vào năm 2019 dưới sự cho phép của chính phủ.
Nỗ lực hợp tác của bà đã được ghi nhận khi một vị tướng hàng đầu Trung Quốc đề cử bà nhận giải thưởng hồi năm 2016. Vị tướng này đã ca ngợi việc bà sử dụng phòng thí nghiệm ở Winnipeg để đáp ứng các lợi ích của Bắc Kinh.
Thông tin này xuất hiện trong các tài liệu được tiết lộ gần đây của chính phủ Đảng Tự Do, trong đó bao gồm các cuộc điều tra an ninh tại NML liên quan đến bà Khâu và chồng bà, ông Thành Khắc Định (Cheng Keding).
Chính phủ đã không tuân theo bốn mệnh lệnh của Hạ viện về việc công bố các tài liệu này và kiện cựu Chủ tịch Hạ viện ra tòa để tránh tiết lộ các tài liệu. Hồi đầu tuần này, với sự ủng hộ của NDP, các nghị sĩ Đảng Tự Do cũng đã chặn một cuộc điều tra của ủy ban về vấn đề này.
Hồi năm 2019, bà Khâu và ông Thành đã bị loại khỏi NML trong bối cảnh các cuộc đánh giá an ninh. Đến năm 2021, hai người đã bị sa thải.
Mối quan hệ với chế độ Trung Quốc
Ủy ban đã ra quyết định với 50 phiếu thuận – 0 phiếu chống để cho phép các dự luật được tiến hành tại Hạ viện, mặc dù vẫn chưa rõ liệu toàn bộ Quốc hội có bày tỏ sự ủng hộ lưỡng đảng tương tự đối với các dự luật như ủy ban này hay không.
Các cuộc điều tra do Cơ quan Y tế Công cộng Canada (PHAC) (là cơ quan giám sát NML), và Cơ quan Tình báo An ninh Canada (CSIS) thực hiện đã phát hiện ra rằng bà Khâu và ông Thành có liên quan đến nhiều hành vi vi phạm an ninh địa phương, cũng như có các mối quan hệ sâu rộng và các sắp xếp công việc với các tổ chức của chế độ Trung Quốc.
Hồi tháng 08/2018, phòng thí nghiệm Winnipeg ban đầu đã cảnh báo CSIS về những rủi ro tiềm ẩn do bà Khâu và ông Thành gây ra. Cơ quan an ninh này đã phỏng vấn hai vợ chồng này nhiều lần và thu thập thông tin từ nhiều nguồn khác nhau về hoạt động của họ. CSIS cung cấp cho PHAC một bản đánh giá an ninh ban đầu về bà Khâu hồi tháng 04/2020, và sau đó là một bản đánh giá cập nhật. Mỗi bản đánh giá đều chứa nhiều tiết lộ đáng chú ý.
Bản đánh giá cập nhật của CSIS tiết lộ rằng vào khoảng năm 2016, bà Khâu đã được đề cử cho một “giải thưởng hợp tác quốc tế.” Người đề cử giải thưởng này là một thiếu tướng trong Quân Giải phóng Nhân dân (PLA) và cũng là nhà virus học hàng đầu tại Học viện Khoa học Quân y kiêm giám đốc Viện Công nghệ sinh học Bắc Kinh. Hầu hết những cái tên trong các tài liệu này đều bị bôi đen, nhưng thông tin này rất có thể đề cập đến Thiếu tướng Trần Vy (Chen Wei), người cùng cộng tác với bà Khâu trong nghiên cứu về Ebola.
CSIS cho biết, việc đề cử của tướng PLA cho thấy rằng bà Khâu “đã sử dụng Phòng thí nghiệm An toàn sinh học Cấp 4 của Canada làm một cơ sở để giúp đỡ Trung Quốc cải thiện khả năng chống lại mầm bệnh có khả năng gây bệnh cao … và đã đạt được các kết quả xuất sắc.” Vào thời điểm đó, Trung Quốc không có phòng thí nghiệm an toàn sinh học cấp 4 (BSL-4).
Một trong những kết quả “xuất sắc” được đề cập bao gồm một chuyến thăm phòng thí nghiệm Winnipeg vào năm 2013 của một cá nhân và nhóm của ông đến từ Viện Vi trùng học của Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc.
Sau chuyến thăm này, bà Khâu “đã tham khảo ý kiến của các nhà lãnh đạo và chuyên gia của cả Trung Quốc và Canada về các vấn đề liên quan đến hợp tác, đồng thời cung cấp cho phía Trung Quốc trình tự di truyền của virus Ebola. Điều này đã mở ra một cơ hội thuận tiện cho Trung Quốc,” CSIS viết trong tài liệu tham khảo về việc đề cử giải thưởng.
Cơ quan an ninh này cũng viết rằng hồi năm 2012, bà Khâu đã bắt đầu thực hiện “nhiều dự án nghiên cứu” với cá nhân đến thăm từ Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc (CAS), lưu ý rằng thông tin của CSIS cho thấy CAS “hợp tác chặt chẽ với PLA để mua lại các công nghệ của phương Tây.”
Văn bản đề cử giải thưởng cũng cho biết bà Khâu “đã hợp tác kịp thời với các chuyên gia từ AMMS,” bao gồm cả giám đốc Viện Nghiên cứu của AMMS. CSIS lưu ý Học viện Khoa học Quân y (AMMS) là cơ quan nghiên cứu “cao nhất” trong quân đội Trung Quốc, với các nhiệm vụ bao gồm phát triển các công nghệ sinh học quân sự, chống khủng bố sinh học, cũng như phòng ngừa và kiểm soát các căn bệnh nghiêm trọng.
Các cộng tác viên bổ sung trong đề cử giải thưởng này gồm có các cá nhân từ Công nghệ sinh học CanSino. Chính phủ Canada đã ký hợp đồng với CanSino ngay từ đầu trong đại dịch COVID-19 để mua một loại vaccine nhưng thỏa thuận đã thất bại do Bắc Kinh chặn các chuyến hàng.
The Epoch Times từng đưa tin rằng vaccine của CanSino đã sử dụng loại công nghệ được phát triển trong một bài nghiên cứu năm 2016 do bà Khâu và Thiếu tướng Trần Vy là đồng tác giả.
‘Có chức vụ nào đó ở đó’
Trong một cuộc thẩm vấn thẩm tra an ninh hồi tháng 06/2020, bà Khâu nói với CSIS rằng bà không biết bất kỳ ai tham gia nghiên cứu quân sự hoặc có liên hệ với quân đội Trung Quốc, hay bất kỳ viện nghiên cứu quân sự nào. Khi người thẩm vấn nhắc đến tên vị thiếu tướng (có thể là bà Trần Vy), bà thừa nhận rằng bà đã tiến hành nghiên cứu về Ebola với vị thiếu tướng này tại Viện Công nghệ sinh học Bắc Kinh (BIB). Bà Khâu cho biết, bà ấy “có lẽ có chức vụ nào đó ở đó, hay đại loại vậy.”
Điều này xảy ra bất chấp việc CSIS phát hiện ra rằng lý lịch của bà Khâu dành cho độc giả Trung Quốc cho thấy vào tháng 04/2026, bà đã trở thành giáo sư thỉnh giảng tại BIB thuộc Học viện Khoa học Quân y. Đây là một trong số những mối quan hệ chính thức khác của bà với các tổ chức Trung Quốc, bao gồm Viện Virus học Vũ Hán. Theo lý lịch của bà, vào tháng 10/2018, bà Khâu đã trở thành nhà khoa học nghiên cứu được mời đến tại WIV.
Trước khi đảm nhận vị trí này, bà Khâu đã thuyết trình về virus Ebola tại WIV vào tháng 03/2017. CSIS cho biết họ không biết PHAC đã chấp thuận một chuyến đi đến Vũ Hán. Vào mùa thu năm 2017, bà Khâu đã trở lại, lần này là để cung cấp chương trình đào tạo được PHAC ủy quyền.
CSIS báo cáo rằng trong giai đoạn này của năm 2017, lá đơn của bà Khâu xin tham gia Chương trình Ngàn Nhân tài (TTP) của chính quyền Trung Quốc đã được các quan chức cấp cao của WIV thảo luận. TTP là một chương trình tuyển dụng các chuyên gia gốc Hoa ở ngoại quốc nhằm nâng cao các năng lực quốc gia của Trung Quốc.
“Cuộc điều tra của cơ quan cho thấy rằng các lãnh đạo của viện [WIV] tin rằng việc bà KHÂU nộp đơn xin gia nhập TTP là ‘rất quan trọng đối với sự phát triển trong tương lai của viện [WIV] của chúng tôi,’” CSIS viết, trong một dấu hiệu khác về tầm quan trọng của bà Khâu và phòng thí nghiệm Winnipeg đối với chế độ cộng sản này.
Khi đó, Trung Quốc đang chuẩn bị mở phòng thí nghiệm BSL-4 đầu tiên của nước này tại Vũ Hán.
Thiếu hụt nhân sự được đào tạo chuyên sâu
Theo một bức điện ngoại giao của Hoa Kỳ lưu ý về sự phát triển của WIV, cơ sở này đã khai trương vào tháng 01/2018 nhưng lúc đầu đã phải đối mặt với những thách thức. Thông điệp từ Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Bắc Kinh gửi tới Bộ Ngoại giao cho biết năng suất của phòng thí nghiệm này bị hạn chế do “thiếu nhân lực được đào tạo chuyên sâu” để vận hành cơ sở BSL-4 một cách an toàn.
Công điện ngày 19/01/2018 cũng lưu ý rằng, cho đến nay, WIV đã được chính phủ cho phép nghiên cứu ba loại virus: Ebola, Nipah, và sốt xuất huyết Tân Cương.
“Tuy nhiên, bất chấp việc cho phép này, chính phủ Trung Quốc vẫn chưa cho phép WIV nhập cảng virus Ebola để nghiên cứu trong phòng thí nghiệm BSL-4,” bức điện cho biết và nói thêm rằng các nhà khoa học WIV “thất vọng” trước tình hình này.
Vài tháng sau, vào tháng 05/2018, bà Khâu đã bắt đầu quá trình vận chuyển 15 chủng virus Ebola và Nipah đến phòng thí nghiệm Vũ Hán.
“Cảm ơn bà rất nhiều vì đã cung cấp cho chúng tôi sự ủng hộ và giúp đỡ liên tục và hào phóng liên quan đến việc giới thiệu EBOV và NiV!” một nhân viên WIV không được tiết lộ đã viết thư điện tử cho bà Khâu vào tháng 06/2018. EBOV và NiV đề cập đến các virus Ebola và Nipah.
Vào ngày 18/10/2018, cuối cùng WIV cũng đã đưa ra một Thỏa thuận Chuyển giao Vật liệu. Hai tuần sau đó, vào ngày 02/11/2018, PHAC đã cho phép chuyển giao. Vào tháng 03/2019, các virus này đã được vận chuyển.
Khi PHAC cho phép chuyển giao, Phòng Quản lý An ninh Quốc gia của cơ quan này biết rằng bà Khâu đã bị cáo buộc chia sẻ dữ liệu khoa học mà không được phép và rằng bà được liệt kê là nhà phát minh theo một bằng sáng chế của Trung Quốc có chứa thông tin được tạo ra tại phòng thí nghiệm Winnipeg. Bộ phận an ninh này cũng đã hay biết về những cáo buộc vi phạm an ninh liên quan đến chồng của bà Khâu, ông Thành Khắc Định.
Thanh Nguyên biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
