‘Sự chuyển đổi lịch sử’ sang xe điện gặp phải rào cản: Người mua dường như không có nhu cầu
Giám đốc tài chính của Mercedes Harald Wilhelm nhận xét: Thị trường xe điện là ‘một không gian khá gay gắt.’
Trong lúc chính phủ Tổng thống Biden say sưa ca ngợi “sự chuyển đổi lịch sử sang xe điện” của Mỹ trong thập niên tới và các nhà sản xuất xe hơi cam kết rằng họ đang cải tiến dây chuyền sản xuất của mình để hướng tới một tương lai sử dụng điện, thì có một nhóm vẫn luôn bị loại khỏi cuộc trò chuyện cho đến nay — những người tiêu dùng.
Giờ thì người tiêu dùng đang thể hiện tiếng nói của họ.
Với những chiếc xe điện chạy bằng pin (EV) đậu yên ế ẩm trong các đại lý, các nhà sản xuất xe hơi đang giảm giá trong nỗ lực tuyệt vọng để có doanh số, và phải gánh chịu khoản lỗ hàng tỷ bạc trong quá trình này.
“Đó luôn là chiến lược ‘cứ lắp ráp đi rồi người mua sẽ đến,’” ông Vince Sheehy, một nhà môi giới xe hơi ở Hoa Thịnh Đốn cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Business Insider. “Nhưng mà họ lại không đến.”
Trong báo cáo thu nhập công bố hôm 26/10, Ford thông báo rằng bộ phận xe điện của hãng đã lỗ 1.33 tỷ USD trong quý này, ngoài mức lỗ 1.08 tỷ USD của quý trước. Trước thực tế này, Ford cho biết họ sẽ ngừng sản xuất dòng xe điện Mustang Mach-E và cắt giảm khoản đầu tư 12 tỷ USD đã định sẵn cho sản xuất xe điện mới, bao gồm cả việc trì hoãn khai trương một nhà máy pin ở Kentucky.
Tương tự, GM đã công bố lợi nhuận giảm 1.5 tỷ USD trong quý này, một phần do thua lỗ về xe điện. Giám đốc điều hành GM Mary Barra, người trước đây từng tuyên bố rằng tương lai của công ty bà sẽ hoàn toàn dựa vào điện, đã thông báo rằng GM sẽ giảm mục tiêu sản xuất 500,000 xe điện trong 12 tháng tới, đồng thời cho biết quá trình chuyển đổi sang xe điện sẽ “hơi gập ghềnh.”
Hôm 17/10, GM cho biết họ sẽ trì hoãn việc sản xuất xe tải chạy hoàn toàn bằng điện tại nhà máy ở Michigan cho đến cuối năm 2025.
Mặc dù vậy, nhiều nhà phân tích xe hơi vẫn tiếp tục dự đoán rằng ngày tháng của xe hơi động cơ đốt trong (ICE) đã không còn nhiều, và một tương lai điện là điều không thể tránh khỏi.
JATO, một công ty phân tích xe hơi, tuyên bố rằng “trong khi nhu cầu của người tiêu dùng đối với xe hơi ICE vẫn sẽ duy trì trong thời gian ngắn, hoạt động sản xuất sẽ dần bị ngừng lại do [các nhà sản xuất xe hơi] đẩy nhanh kế hoạch điện khí hóa của họ.”
Một vụ đánh cược tồi tệ cho các nhà sản xuất xe hơi?
Tuy nhiên, ngay cả với áp lực từ chính phủ và sự chắc chắn của các nhà phân tích rằng xe điện là tương lai, các nhà sản xuất xe hơi có thể bắt đầu tự hỏi liệu họ có đang tiến hành một canh bạc nguy hiểm không khi lao vào một thị trường có thể không có đủ nhu cầu hoặc một thị trường mà họ không thể cạnh tranh với những mẫu xe điện rẻ hơn sản xuất tại Trung Quốc.
Giám đốc tài chính của Mercedes Harald Wilhelm đã tóm gọn quan điểm của nhiều công ty xe hơi phương Tây, nêu rõ trong cuộc gọi với các nhà phân tích trong ngành vào ngày 26/10 rằng thị trường xe điện là “một không gian khá gay gắt. Tôi khó mà hình dung rằng tình trạng hiện tại là hoàn toàn bền vững.”
Mercedes được cho là đang giảm giá gần như toàn bộ dòng xe điện của mình.
Nhà kinh tế học Stephen Moore cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Fox News rằng xe điện có thể là “thất bại lớn tiếp theo” của các nhà sản xuất xe hơi, so sánh EV với vụ đặt cược tai hại của Ford vào mẫu xe “Edsel” vào những năm 1950.
Ông Moore nói: “Người mua xe hơi không muốn chúng.”
Trong một cuộc thăm dò vào tháng Hai do Viện Chính sách Năng lượng tại Đại học Chicago thực hiện, chỉ 19% số người được hỏi cho biết họ “rất” hoặc “cực kỳ” có khả năng sẽ mua xe điện. Khoảng một nửa số người được hỏi cho biết họ sẽ không mua xe điện và người tiêu dùng thường nêu lên chi phí cao, phạm vi di chuyển hạn chế, và lo lắng về việc không thể sạc pin như là các mối quan tâm chính của họ.
Ông Akio Toyoda, Chủ tịch Toyota, công ty từ lâu đã có những hoài nghi về xe chạy hoàn toàn bằng điện, nói với những người tham dự Triển lãm Di chuyển Nhật Bản hôm 25/10 rằng “cuối cùng thì người ta cũng nhìn vào thực tế” về xe điện.
Toyota là công ty tiên phong trong công nghệ xe lai và cũng đang phát triển xe hơi chạy bằng hydro. Là một trong số ít các nhà sản xuất xe hơi có lập trường thận trọng, Toyota đã tuyên bố rằng, thay vì cố gắng ép xe điện ra thị trường, thì người tiêu dùng có thể quyết định loại xe mà họ muốn.
Giám đốc điều hành Honda Toshihiro Mibe đã thông báo hôm 25/10 rằng công ty của ông đang hủy bỏ dự án phát triển xe điện có giá dưới 30,000 USD với GM.
“Sau khi nghiên cứu vấn đề này trong một năm, chúng tôi quyết định rằng đây sẽ là một công việc kinh doanh khó khăn,” ông Mibe nói. “Vì vậy, hiện tại chúng tôi đang kết thúc việc phát triển một mẫu xe điện giá cả phải chăng.”
Cách đây vài tuần, Ford cho biết họ đang dự định giảm sản lượng xe bán tải chạy điện F-150 và sẽ đổi mới tập trung vào xe lai.
Trong khi đó, các công ty khởi nghiệp xe điện đang mất dần thị hiếu ở Wall Street, với các công ty từng rất được hoan nghênh như Rivian, Lordstown, Volta, và Lucid hiện chậm tiến độ hoặc không đạt được các mục tiêu tài chính.
Trung Quốc có lợi thế cạnh tranh
Nếu các nhà sản xuất xe hơi phương Tây thực sự đang đặt cược vào một tương lai xe cộ chạy hoàn toàn bằng điện thì họ đang gia nhập thị trường này với vô số bất lợi so với các nhà sản xuất xe hơi đang lên ở Trung Quốc. Theo các nhà phân tích của JATO, Trung Quốc đã sánh ngang với các nhà sản xuất xe hơi phương Tây về chất lượng xe điện và đang sản xuất loại xe này với chi phí thấp hơn nhiều.
Ông Felipe Munoz, nhà phân tích toàn cầu tại JATO Dynamics, cho biết: “Giá bán lẻ trung bình của một chiếc xe điện có sẵn ở Trung Quốc hiện thấp hơn một nửa so với giá ở cả châu Âu và Hoa Kỳ.” Và trong khi các nhà sản xuất xe hơi phương Tây tập trung vào phân khúc thị trường cao cấp, phục vụ cho người giàu, Trung Quốc lại tập trung vào sản xuất xe điện giá cả phải chăng, với 78% xe điện do Trung Quốc sản xuất có giá dưới 43,500 USD và ⅓ có giá dưới 21,700 USD.
Hơn nữa, trong khi người tiêu dùng Mỹ hiện phải trả cho chiếc xe điện rẻ nhất nhiều hơn 146% so với chiếc xe động cơ đốt trong rẻ nhất, thì ở Trung Quốc, giá chiếc xe điện rẻ nhất lại thấp hơn 8% so với chiếc xe động cơ đốt trong rẻ nhất. Do đó, Trung Quốc đang đạt được lợi ích về quy mô, với doanh số bán xe điện nội địa đạt 25 triệu chiếc.
Chiến lược giá của các hãng xe Trung Quốc cho phép họ không chỉ chiếm lĩnh thị trường nội địa mà còn chiếm ưu thế ở các nước đang phát triển. Theo phó chủ tịch JATO Samir Sawalhi, xe Trung Quốc hiện chiếm phần lớn xe điện được bán ở Israel, Nga, và Thái Lan, đồng thời hơn ¼ số xe điện được bán ở Brazil, Malaysia, Mexico, Philippines, Chile, và Indonesia.
Trung Quốc cũng đang xâm nhập vào các thị trường Saudi Arabia, Úc, và New Zealand.
Trong khi một số nhà phân tích nói rằng các nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc không phải chịu gánh nặng chi phí “tài sản cố định” của cơ sở hạ tầng sản xuất ICE, thì lợi nhuận từ xe đốt trong hiện đang là yếu tố giúp nhiều nhà sản xuất xe hơi tồn tại.
“Hoạt động kinh doanh ICE thực sự tài trợ cho hoạt động kinh doanh xe điện,” cựu Giám đốc điều hành Ford Mark Fields cho biết trong một cuộc phỏng vấn của CNBC trong tuần lễ bắt đầu từ ngày 22/10. “Quý vị phải giữ con ngỗng vàng đó tiếp tục đẻ trứng cho việc sản xuất những chiếc xe này.”
Trung Quốc không chỉ có chi phí nhân công thấp hơn đáng kể mà còn cung cấp năng lượng cho ngành công nghiệp của mình bằng các nhà máy than giá rẻ và đáng tin cậy. Có lẽ còn quan trọng hơn nữa, là nước này thống trị phần lớn chuỗi cung ứng nguyên liệu thô của pin xe điện.
Ví dụ, Trung Quốc kiểm soát 67% hoạt động tinh chế lithium, một trong những nguyên liệu cần thiết để sản xuất pin xe điện. Và Trung Quốc có thể cắt giảm nguồn cung cho các nhà sản xuất xe hơi phương Tây, thể hiện qua hành động gần đây nhằm hạn chế xuất cảng than chì.
Chính quyền Trung Quốc dường như cam kết sâu sắc trong việc phát triển ngành công nghiệp xe hơi quốc gia và xe điện đang chứng tỏ là điểm thâm nhập lý tưởng.
“Tiến bộ nhanh chóng mà Trung Quốc đạt được trong việc sản xuất xe điện có giá cạnh tranh, cạnh tranh với phần còn lại của thế giới về cả công nghệ và kiểu dáng là một phần trong tham vọng tăng trưởng kinh tế của nước này,” ông Munoz nói. “Với việc nền kinh tế Trung Quốc có dấu hiệu tăng trưởng chậm lại, ngành công nghiệp xe điện của nước này ngày càng trở nên quan trọng trong việc tài trợ cho nền kinh tế bằng việc làm xanh và đổi mới công nghệ.”
Tổng thống Biden cố bắt chước chính sách công nghiệp xe hơi của Trung Quốc
Hoa Kỳ đang cố gắng sao chép chiến lược của Trung Quốc, với hàng trăm tỷ chi tiêu và trợ cấp liên bang được thực hiện cho việc tái thiết ngành công nghiệp xe hơi của Mỹ thông qua kế hoạch hóa tập trung.
Tòa Bạch Ốc thông báo hôm 17/04 rằng “là một phần trong mục tiêu của Tổng thống Biden là có 50% tổng doanh số bán xe mới là xe điện vào năm 2030, Tòa Bạch Ốc đang công bố các cam kết công và tư nhằm trợ giúp quá trình chuyển đổi lịch sử sang xe điện của Hoa Kỳ (EV) trong Thử thách Tăng tốc EV.”
“Nhờ sự lãnh đạo và các khoản đầu tư mang tính lịch sử của Tổng thống Biden, doanh số bán xe điện đã tăng gấp ba lần và số lượng cổng sạc công cộng đã tăng hơn 40% kể từ khi ông nhậm chức,” Tòa Bạch Ốc cho biết. “Hiện có hơn ba triệu xe điện trên đường và hơn 135,000 cổng sạc xe điện công cộng trên toàn quốc.”
Rõ ràng, mục tiêu định hướng lại các nhà sản xuất xe hơi phương Tây khỏi xe ICE và xe lai, nơi họ có lợi thế cạnh tranh về nhận diện thương hiệu, chuỗi cung ứng và chuyên môn kỹ thuật trong nhiều thập niên, hướng tới xe điện, nơi họ đang gặp bất lợi trước Trung Quốc, tất cả là dành cho mục tiêu giảm lượng khí thải CO2. Tuy nhiên, điều kỳ lạ là các quy định của EPA được thiết kế để buộc các nhà sản xuất xe hơi chuyển sang sản xuất xe điện chỉ đo lượng khí thải ở ống xả xe; họ không tính đến lượng khí thải từ việc khai thác mỏ lộ thiên, khai thác và tinh chế nguyên liệu thô, từ việc lắp ráp pin hoặc từ việc sạc chúng trên lưới điện khi xe điện chạy trên đường.
Nếu những yếu tố này được tính đến, xe điện thường không cung cấp giải pháp thay thế phát thải thấp hơn đáng kể cho xe ICE. Theo một nghiên cứu của Cổng thông tin Khí hậu của Viện Công nghệ Massachusetts, liệu xe điện có hoạt động tốt hơn đáng kể so với xe ICE hay xe lai trong suốt vòng đời hay không phụ thuộc rất lớn vào hỗn hợp năng lượng được sử dụng để sạc cho xe.
Nếu xe điện được vận hành ở một quốc gia như Na Uy, nơi sản xuất phần lớn điện từ thủy điện, thì xe điện sẽ tạo ra ít CO2 hơn trong suốt vòng đời của mình. Nếu xe điện được vận hành ở Trung Quốc hoặc các vùng của Hoa Kỳ, nơi sản xuất phần lớn điện từ than, lợi ích của việc giảm lượng khí thải CO2 sẽ biến mất.
Những người hoài nghi về chính sách công nghiệp xe hơi của Mỹ cũng chỉ ra rằng lưới điện của chúng ta khó có thể đáp ứng được lượng nhu cầu thêm vào của xe điện, đặt ra câu hỏi liệu người tiêu dùng có thể cung cấp năng lượng cho xe điện một cách đáng tin cậy hay không nếu loại xe này đạt được thị phần đáng kể.
Trong một cuộc phỏng vấn vào tháng Tư với The Epoch Times, ông John Moura, giám đốc đánh giá độ tin cậy của Tập đoàn Độ tin cậy Điện lực Bắc Mỹ (NERC), một cơ quan quản lý quốc gia, cho biết “một cổng sạc xe điện tương đương với khoảng 2.5 chiếc máy điều hòa không khí bình thường.”
Vân Du biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ the Epoch Times
