Tòa án Tối cao New York: Luật kiểm soát súng ở New York là vi hiến
Một thẩm phán Tòa án Tối cao tiểu bang đã ra phán quyết rằng luật New York, vốn cho phép tịch thu súng từ những người không phạm tội, là vi hiến.
Luật cảnh báo này, còn gọi là luật Lệnh Bảo vệ Rủi ro Cực độ (Extreme Risk Protection Order law), cho phép các cá nhân — kể cả sĩ quan cảnh sát — kiến nghị một tòa án cho phép tịch thu súng từ một người mà họ tin rằng có thể gây ra mối đe dọa cho chính họ hoặc cho những người khác.
Nếu một thẩm phán chấp thuận, thì thẩm phán này có thể chỉ thị cơ quan chấp pháp tịch thu súng từ người bị nghi vấn.
Luật này, đã có hiệu lực từ năm 2019, đã dẫn đến việc ban hành hơn 1,900 lệnh tước súng.
Tuy nhiên, trong một phán quyết vào cuối tháng 12/2022, Thẩm phán Tòa án Tối cao tiểu bang Thomas Moran cho biết rằng luật này vi phạm Tu chính án thứ Hai và thứ Mười Bốn của Hiến Pháp Hoa Kỳ vì luật này không “bảo vệ đầy đủ các quyền của một công dân.”
Theo một bản cập nhật hồi tháng 07/2022, luật cảnh báo này quy định rằng các sĩ quan cảnh sát và các biện lý quận phải nộp đơn xin một lệnh bảo vệ rủi ro “khi nhận được thông tin đáng tin cậy rằng một cá nhân có khả năng thực hiện hành vi gây tổn hại nghiêm trọng cho chính bản thân người đó, hoặc cho những người khác.”
Luật này liên quan tới một quy chế riêng là Mental Hygiene Law (Luật về các Hoạt động Hỗ trợ và Duy trì sức khỏe Tâm thần) vốn định nghĩa khả năng dẫn đến tổn hại nghiêm trọng là “(1) nguy cơ gây tổn hại đáng kể về thể chất cho bản thân được biểu hiện bằng các mối đe dọa hoặc nỗ lực tự tử hoặc tổn hại nghiêm trọng đến cơ thể hoặc hành vi khác chứng tỏ rằng người đó gây nguy hiểm cho chính mình; hoặc (2) nguy cơ đáng kể gây tổn hại về thể chất cho người khác được biểu hiện bằng hành vi sát nhân hoặc hành vi bạo lực khác mà qua đó khiến những người khác lo sợ một cách hợp lý rằng họ sẽ bị tổn hại nghiêm trọng về thể chất.”
Mental Hygiene Law yêu cầu một người bị nhập viện một cách không tự nguyện và một bác sĩ đã xác định người đó có khả năng gây tổn hại nghiêm trọng. Một bác sĩ thứ hai phải xác nhận quyết định này nếu người đó bị giữ lại trong một cơ sở hơn 48 giờ. Ngược lại, luật cảnh báo này không yêu cầu sự can thiệp của nhân viên y tế.
“Tại sao theo Mental Hygiene Law những bị cáo được hưởng các biện pháp bảo vệ tốt hơn (chẳng hạn như trường hợp của họ được bác sĩ có trình độ học vấn và kinh nghiệm xem xét để đưa ra nhận định như vậy), còn theo [luật cảnh báo này] các vấn đề lại thực hiện theo kiểu ‘những người bình thường’ đưa ra một nhận định như vậy?” ông Moran nói. “Đây là những người có hoàn cảnh tương tự nhau (theo định nghĩa lập pháp) nhưng thực ra không được đối xử bình đẳng, cũng như không được hưởng các quyền về Hiến Pháp giống nhau nhằm bảo vệ tất cả công dân của tiểu bang New York.”
Theo phán quyết nói trên, những người không phải là nhân viên y tế như sĩ quan cảnh sát không được phép xác định xem một người có khả năng gây tổn hại nghiêm trọng hay không.
Ngoài ra, vị thẩm phán này cho biết, theo các tiêu chuẩn của Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ trong phán quyết năm 2022 bãi bỏ luật mang theo vũ khí giấu kín của New York, luật cảnh báo này không phù hợp với truyền thống quản lý súng của quốc gia.
Trong quyết định năm 2022 nói trên, khối đa số thẩm phán bỏ phiếu tán thành cho biết Hiến Pháp bảo vệ quyền mang súng của người dân và rằng chính phủ, đối với mỗi hạn chế về súng, phải “chứng minh rằng quy định này phù hợp với truyền thống lịch sử về quy định sử dụng súng của Quốc gia.”
“Tòa án này không phải là không lưu tâm đến những mối nguy hiểm mà súng có thể gây ra khi một người mắc bệnh tâm thần, có ý định phạm tội, hoặc có cả hai điều này sở hữu súng. Tuy nhiên, khi nhìn nhận một cách khách quan, mục tiêu [của luật này] là xóa bỏ việc chủ sở hữu súng có quyền sở hữu vũ khí hợp pháp, là điều mà Tòa án này không thể bỏ qua nếu không có các biện pháp bảo vệ Hiến Pháp thích hợp,” ông Moran nói thêm. “Mặc dù một số người có thể ủng hộ rằng ‘mục đích biện minh cho phương tiện’ để ủng hộ [luật này], nhưng những phương tiện đó vi phạm quyền căn bản theo Tuyên ngôn Nhân quyền của chúng ta nhằm đạt được mục đích của họ, thì luật này rõ ràng là không thể có giá trị.”
Một người hiểu biết về vụ kiện này cho biết phán quyết nói trên chỉ áp dụng cho một tình huống cụ thể chứ không dỡ bỏ luật này trên toàn tiểu bang.
Vụ kiện
Phán quyết nói trên được đưa ra trong một vụ kiện do cô C.N. đệ trình. [Trước đó] người bạn trai không còn thân mật của cô là anh G.W. đã đệ đơn xin tước súng của người phụ nữ này. Anh G.W. cho rằng cô C.N. đã đưa ra các tuyên bố cho thấy cô sẽ dùng súng để làm hại bản thân nếu cô có quyền sử dụng một khẩu súng.
Tuy nhiên, theo các tài liệu của tòa án, kiến nghị này cho biết không chính xác rằng những tuyên bố đó đã được đưa ra hồi năm 2022, nhưng trên thực tế những tuyên bố đó đã được đưa ra muộn nhất vào ngày 27/02/2021.
Tòa án đã chấp nhận kiến nghị này và ra lệnh tịch thu bất kỳ loại vũ khí nào từ cô C.N., ngoài ra còn cấm cô mua hoặc sở hữu bất kỳ loại súng nào. Hơn nữa, tòa án này đã đình chỉ giấy phép sử dụng súng lục của cô C.N. dựa trên lệnh bảo vệ rủi ro và những cáo buộc chống lại cô.
Ông Daniel Strollo, một luật sư đại diện cho cô C.N., cho biết trong một tuyên bố rằng ông “thấy rất vui” với phán quyết của thẩm phán Moran.
Ông Strollo nói với WHAM-TV rằng luật cảnh báo này đã thực hiện một “cơ chế rất nhanh chóng và dễ dàng để tước bỏ các quyền căn bản trong Tu chính án thứ Hai của người nào đó.”
Thanh Nguyên biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
