Trung Quốc thắt chặt kiểm soát xuất cảng kim loại đất hiếm trong bối cảnh căng thẳng với phương Tây
Trung Quốc là nhà cung cấp đất hiếm độc quyền trên thế giới.
Hôm thứ Ba (07/11), Trung Quốc đã yêu cầu các thương nhân báo cáo thông tin xuất cảng đất hiếm theo thời gian thực, một phần trong nỗ lực mới nhất của nước này nhằm kiểm soát chuỗi cung ứng các khoáng sản quan trọng trong bối cảnh căng thẳng với phương Tây.
Theo một tuyên bố được công bố trên trang web của Bộ Thương mại Trung Quốc, các nhà xuất cảng khoáng sản đất hiếm được yêu cầu tiết lộ ngay lập tức các chi tiết như điểm đến, số lượng, thông số vận chuyển, và các thông tin giao dịch khác. Các hạn chế mới sẽ có hiệu lực từ ngày 31/10 và kéo dài trong hai năm.
Các quy định mới là nỗ lực mới nhất của Bắc Kinh nhằm thắt chặt kiểm soát đối với đất hiếm, một nhóm gồm 17 nguyên tố được sử dụng trong nhiều vật dụng, từ công nghệ thương mại như xe điện đến thiết bị quân sự. Trung Quốc, nhà cung cấp đất hiếm độc quyền trên thế giới, đã yêu cầu các nhà xuất cảng phải có giấy phép để được vận chuyển nguyên liệu quan trọng này.
Quy định báo cáo theo thời gian thực về đất hiếm kể trên là một phần trong quyết định của Bộ Thương mại Trung Quốc nhằm sửa đổi các quy định xuất nhập cảng đối với hàng hóa số lượng lớn đã được công bố hai năm trước.
Nhưng khoáng sản đất hiếm là sản phẩm duy nhất được thêm vào danh sách xuất cảng. Các mặt hàng khác có tên trong tài liệu hôm thứ Ba đều nằm trong danh sách nhập cảng, bao gồm dầu thô, quặng sắt, tinh quặng đồng, và phân kali.
Sự độc quyền của Trung Quốc
Hiện chưa rõ quy định báo cáo mới của Trung Quốc sẽ được thực hiện như thế nào và quy định này sẽ ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu ra sao.
Trung Quốc hiện đang thống trị chuỗi cung ứng đất hiếm toàn cầu. Theo dữ liệu do Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS) tổng hợp, vào năm 2022, Trung Quốc chiếm 70% hoạt động bảo vệ khai thác đất hiếm trên toàn cầu, tăng từ mức 59% vào năm 2021.
Theo một nghiên cứu năm 2019 của công ty tư vấn Adamas Intelligence, ở cấp độ chế biến, Trung Quốc sở hữu 85% năng lực toàn cầu trong việc chế biến khoáng sản khai thác thành vật liệu có thể sử dụng được cho các nhà sản xuất.
Hoa Kỳ nhập cảng hầu hết đất hiếm từ Trung Quốc, mặc dù sự phụ thuộc đó đã giảm bớt trong những năm gần đây. Dữ liệu của USGS cho thấy, từ năm 2018 đến năm 2021, Trung Quốc phụ trách cung cấp 74% đất hiếm nhập cảng vào Hoa Kỳ, giảm từ mức 80% trong giai đoạn 2014-2017.
Trong khi đó, gần như toàn bộ (98%) nguồn cung đất hiếm của Liên minh Âu Châu có nguồn gốc từ Trung Quốc, khiến các nhà lãnh đạo hàng đầu của khối 27 quốc gia này phải suy nghĩ lại về sự phụ thuộc của họ trong bối cảnh căng thẳng với Bắc Kinh về thương mại và sự ủng hộ của nhà cầm quyền này dành cho Nga khi Nga đang xâm lược Ukraine. Ủy ban Âu Châu đã trình bày kế hoạch đa dạng hóa chuỗi cung ứng vào đầu năm nay.
Hồi chuông cảnh tỉnh
Ngày càng có nhiều lo ngại rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) sẽ tận dụng vị thế độc quyền về đất hiếm và các vật liệu quan trọng khác của mình để làm đòn bẩy thương lượng, đặc biệt là trong các cuộc cạnh tranh thương mại với Hoa Kỳ. Trung Quốc đã chỉ định đất hiếm là nguyên liệu chiến lược kể từ năm 1990.
Thật vậy, chính quyền Trung Quốc đã tạm thời ngăn chặn việc xuất cảng đất hiếm sang Nhật Bản vào năm 2010 khi căng thẳng giữa hai cường quốc Á Châu này leo thang liên quan đến các hòn đảo tranh chấp sau vụ bắt giữ thuyền trưởng một tàu Trung Quốc.
Năm 2019, cơ quan kế hoạch nhà nước đầy quyền lực của Trung Quốc đã đe dọa hạn chế bán đất hiếm cho Hoa Kỳ sau khi Tổng thống Hoa Kỳ đương thời Donald Trump đưa Huawei, một đại công ty viễn thông Trung Quốc có liên kết chặt chẽ với quân đội của ĐCSTQ, vào danh sách đen.
Trong bối cảnh căng thẳng giữa Trung Quốc cộng sản và Hoa Kỳ đang âm ỉ, giờ đây lại có thêm đánh giá mới về sự thống trị của Bắc Kinh trong các vật liệu quan trọng.
Hồi tháng Bảy, Bộ Thương mại Trung Quốc đã công bố kế hoạch hạn chế xuất cảng hai kim loại hiếm để sản xuất chất bán dẫn — gallium và germanium — rõ ràng nhằm để trả đũa Hoa Kỳ và các quốc gia phương Tây khác về các nỗ lực của họ nhằm hạn chế khả năng tiếp cận của Trung Quốc đối với các vi mạch bán dẫn tân tiến.
Theo Liên minh Nguyên liệu thô Quan trọng (CRM Alliance), Trung Quốc chiếm 80% sản lượng gallium trên thế giới và 60% sản lượng germanium trên thế giới.
Mặc dù các biện pháp kiểm soát xuất cảng của Bắc Kinh có thể không gây ra sự gián đoạn ngay lập tức trong chuỗi cung ứng của Hoa Kỳ, nhưng các chuyên gia khuyên rằng các biện pháp này nên đóng vai trò như một hồi chuông cảnh tỉnh đối với phương Tây, cảnh báo rằng Bắc Kinh đang tìm cách đạt được đòn bẩy trong cuộc cạnh tranh thương mại với Hoa Thịnh Đốn.
Thông báo hôm thứ Ba từ Bộ thương mại Trung Quốc diễn ra trước cuộc gặp giữa Bộ trưởng Ngân khố Hoa Kỳ Janet Yellen và người đồng cấp Trung Quốc Hà Lập Phong (He Lifeng) tại San Francisco trong tuần này (06-12/11). Vẫn chưa chắc chắn liệu các biện pháp kiểm soát xuất cảng của Trung Quốc có được thảo luận trong cuộc đàm phán kéo dài hai ngày của họ hay không, đây là một trong những vấn đề gây tranh cãi trong mối bang giao song phương.
Mối bang giao giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã căng thẳng vì nhiều vấn đề khác nhau, bao gồm cả các hoạt động gây hấn quân sự của ĐCSTQ ở Eo biển Đài Loan và Biển Đông, cũng như các biện pháp kiểm soát xuất cảng và hạn chế đầu tư của Hoa Kỳ đối với các công nghệ tân tiến nhằm chống lại quá trình hiện đại hóa quân sự của chính quyền này.
Vân Du biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
