CEO khai thác mỏ: Muốn phá vỡ sự phụ thuộc vào Trung Quốc và Nga, đòi hỏi phải từ bỏ chính trị
Tổng giám đốc một công ty khai thác mỏ toàn cầu cho rằng, nước Mỹ hiện không có khả năng tống khứ sự phụ thuộc vào Trung Quốc và Nga đối với các khoáng sản quan trọng cần thiết để sản xuất đa phần công nghệ cung cấp năng lượng cho nền văn minh hiện đại. Ông nói với The Epoch Times rằng, việc thúc đẩy nhanh chóng giảm lượng khí thải carbon làm phức tạp thêm tình hình này vì việc này lại đòi hỏi nhiều hơn các khoáng chất đó.
Ông Lewis Black, tổng giám đốc của công ty Almonty Industries, một trong số ít nhà sản xuất tungsten (vonfram) quan trọng bên ngoài Trung Quốc cho biết, “Chúng tôi đang có nhu cầu ngày càng nhiều đối với các kim loại chiến lược của những nhà cung cấp thực sự duy nhất … mà họ lại chính là các quốc gia mà quý vị muốn mở rộng vượt ra khỏi đó.”
Ông lập luận rằng, để giải quyết vấn đề nói trên, đất nước này sẽ phải đưa ra một số quyết định bất tiện và nguy hiểm về mặt chính trị.
Hoa Kỳ từng là một cường quốc khai thác mỏ. Đầu những năm 1980, cả nước có gần một ngàn mỏ kim loại. Trong các khoáng sản đất hiếm, vốn là một thành phần quan trọng của các thiết bị điện tử, Hoa Kỳ gần như là một quốc gia độc quyền.
Tuy nhiên, thời kỳ đó đã thay đổi từ lâu rồi. Số lượng mỏ kim loại đã giảm hơn 70% kể từ những năm 1980 ngay cả khi nhu cầu tiếp tục tăng. Trong khi đó, sản xuất khoáng sản đất hiếm gần như đã chuyển hoàn toàn sang ngoại quốc.
Theo ông Black, những lý do cốt lõi cho sự sụp đổ của ngành khai thác mỏ này là về chính trị nhiều hơn so với kinh tế.
Mua thị phần
Vấn đề này bắt nguồn từ chính sách của Trung Quốc về việc “mở cửa” nền kinh tế của nước này vào cuối những năm 1970. Trước sự tàn phá của cuộc Đại Cách mạng Văn hóa của ông Mao Trạch Đông vốn đã khiến cho khoảng 2 triệu người thiệt mạng và nền công nghiệp điêu tàn, ông Đặng Tiểu Bình, lãnh đạo mới của chế độ cộng sản này, đã dẫn đầu một kế hoạch nhằm cứu vãn quyền lực của đảng bằng tiền của ngoại quốc. Dưới khẩu hiệu “cải cách và mở cửa,” ông Đặng đã đưa ra một thỏa thuận rất hấp dẫn — các công ty của phương Tây sẽ rót tiền vào Trung Quốc, và đổi lại, chính quyền này sẽ cung cấp lực lượng nhân công gần như là nô lệ của Trung Quốc cũng như các tài nguyên thiên nhiên dồi dào của nước này.
Các công ty khai khoáng Trung Quốc, mặc dù đã lỗi thời, đã cung cấp nguyên liệu thô rất rẻ tiền. Điều này dường như là một sự cho tặng miễn phí đối với phương Tây.
Ông Black đã đưa ra nhận định, “Chúng ta nghĩ rằng chúng ta đã nhận được một thỏa thuận của thế kỷ.”
Và điều đó không phải là vấn đề giá cả. Các công ty do nhà nước trợ cấp của Trung Quốc sẵn sàng cung cấp bất cứ điều gì bất cứ lúc nào.
Ông nói, “Quý vị đã cung cấp một gói hàng không thể cưỡng lại được cho khách hàng của quý vị — những khách hàng này là phương Tây — quý vị đã cho phép các khách hàng duy trì hàng tồn kho rất thấp vì quý vị luôn có sẵn hàng tồn kho.”
Tuy nhiên, những gì phải đánh đổi là nhiều hơn.
Một điều là, những khoản đầu tư này không buộc phải cải tổ chính trị. Trung Quốc được kỳ vọng là sẽ nới lỏng về kinh tế, nhưng Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đã tự do tiếp tục gây áp lực lên dân chúng. Ngay cả trong bối cảnh các cuộc biểu tình ôn hòa đã báo trước sự sụp đổ của Liên Xô, thì ĐCSTQ đã tàn sát phong trào phản kháng của Trung Quốc bằng những chiếc xe tăng và súng máy. Các chuyên gia về vấn đề lật đổ cộng sản cảnh báo rằng đằng sau những nụ cười của các phái đoàn ngoại quốc của ĐCSTQ, bản chất của đảng này vẫn không thay đổi — họ vẫn xem Hoa Kỳ là một kẻ thù.
Ngoài ra, bằng cách đặt các chuỗi cung ứng tại Trung Quốc, chính quyền này đã giành được một tài sản vô giá.
Ông Black cho thấy, “Họ đã mua thị phần.”
Cơ hội bị bỏ lỡ
Ông Black lưu ý, vào những năm 1980, chính phủ có một cơ hội để can thiệp.
Cơ hội này sẽ đòi hỏi chính phủ phải công nhận rằng việc chuyển đổi trên quy mô lớn sang một nguồn cung cấp khoáng sản ở ngoại quốc sẽ phá hủy ngành sản xuất nội địa và — nguồn cung cấp ngoại quốc trở thành một đối thủ cần tống khứ — điều này sẽ có những tác động về an ninh quốc gia trong tương lai.
Một nhận thức như vậy có thể đã dẫn đến việc mở rộng và hiện đại hóa việc khai thác mỏ nội địa. Tuy nhiên, nhận thức này dường như không bao giờ rõ ràng.
Ông Black nhận xét, “Vì một lý do nào đó chúng ta dường như cho rằng, cho dù đó là thông qua sự kiêu ngạo, phù phiếm, hay sự ngu ngốc của chính chúng ta, rằng mối quan hệ giữa khách hàng và nhà cung cấp này sẽ luôn luôn là thực tế rằng tôi là khách hàng và tôi luôn luôn đúng.”
“Tôi nghĩ rằng những gì chúng ta đang chứng kiến hiện nay, vốn đã trở nên phổ biến hơn nhiều, là quý vị chỉ đúng khi tôi nói quý vị không đúng.”
Ông nhận ra lý do nằm ở sự thiếu trợ giúp về mặt chính trị đối với việc khai thác mỏ.
Theo ông, ngay cả trong những năm 1980, khi phong trào của những nhà bảo vệ môi trường vẫn còn non trẻ, thì “không hề có một sự mong muốn về mặt chính trị” để trợ giúp cho ngành khai thác mỏ.
“Các mỏ quặng là một di sản của thập niên 50. Bản thân những mỏ quặng này không bao giờ thoát khỏi những vấn đề của thập niên 50. Những mỏ này thường có vấn đề về môi trường. Những mỏ này thường được vận hành kém. Những mỏ này vốn dĩ rất nguy hiểm. Không có tin tức nào sẽ xuất hiện từ ngành này mà sẽ giúp quý vị theo đuổi duy trì quyền lực của quý vị.”
Do đó, vấn đề này đã được để cho lan rộng.
Trung Quốc không chỉ tự củng cố mình như một nguồn [cung cấp] nguyên liệu thô mà dần dần còn là những nguồn cung cấp nguyên liệu tiếp theo trong dòng cung ứng. Với nhiều bí quyết mua được hoặc đánh cắp được từ phương Tây, Trung Quốc hiện đang cạnh tranh trong các ngành công nghiệp tân tiến, sản xuất những chiếc xe hơi, máy điện toán, và các sản phẩm chính xác khác có thể bán được trên thị trường.
Ông Black cho hay: “Họ kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng này, từ đầu đến cuối.”
Một số lĩnh vực không còn chút cạnh tranh nào. Trung Quốc sản xuất khoảng 70% khoáng sản đất hiếm, 80% coban, và hơn 84% vonfram.
“Quý vị đã và đang mua hàng ở cùng một nơi trong gần một thế hệ và không có nơi nào khác để mua. Và nhờ vào việc mua sắm này, quý vị đã xây dựng toàn bộ nền kinh tế,” ông Black cho hay.
Cái giá của sự phụ thuộc
Ông cho rằng cuộc chiến Ukraine đã cho phương Tây nếm trải một chút sự phụ thuộc của họ.
Mặc dù hàng loạt các lệnh trừng phạt đã được áp đặt lên Nga, lĩnh vực khoáng sản này nhìn chung không bị ảnh hưởng.
Ông Black cho biết, “Chúng tôi đã không hề hạn chế quyền tiếp cận các nguyên liệu thô của Nga.”
Nhận thức được tác dụng hạn chế của những lệnh trừng phạt có thể khiến Trung Quốc tự tin hơn.
Ông nói, “Chỉ về mặt lý thuyết, điều gì xảy ra nếu Trung Quốc quyết định rằng hôm nay là ngày tấn công Đài Loan? Chúng ta thực sự sẽ làm gì?”
“Từ một quan điểm kinh tế, nếu chúng ta không thể ngăn chặn quyền tiếp cận với nguyên liệu thô của Nga, thì chúng ta sẽ ứng phó với Trung Quốc như thế nào đây?”
Đã có một số nỗ lực để thay đổi sự phụ thuộc này, nhưng đó là một con đường dài, gập ghềnh.
Ông cho hay, “Chúng ta đang cố gắng bù đắp 30 năm nay đã làm ngơ và chuyện này sẽ không xảy ra trong một sớm một chiều.”
‘Cam chịu’
Giải pháp rõ ràng nhất sẽ là thúc đẩy ngành sản xuất nội địa. Cả chính phủ cựu Tổng thống Trump và chính phủ Tổng thống Biden đều đã chú ý đến vấn đề này, ban hành các sắc lệnh nhằm xây dựng một khuôn khổ chính sách và ủng hộ cho ngành sản xuất nội địa.
Tuy nhiên, cho đến nay, những sáng kiến này hoặc là nhỏ hoặc là tập trung vào xử lý và tái chế — những thành phần quan trọng của ngành này, nhưng vẫn chưa đủ để cắt giảm đáng kể sự phụ thuộc vào các nguồn cung cấp từ ngoại quốc. Chính phủ dường như không quá nghiêm túc với việc mở rộng ngành khai khoáng.
Đối với ông Black, lý do rất rõ ràng.
Ông cho hay, “Chẳng ai ưa thích các mỏ quặng cả. Chuyện này sẽ không giúp tôi giành được bất kỳ phiếu bầu nào. Trên thực tế, theo nhiều cách, chuyện này có thể khiến tôi mất phiếu bầu.”
“Một khi Twitter nắm bắt được điều này, thì tôi sẽ bị buộc tội sát hại trẻ em bằng cách xây dựng một khu mỏ, quý vị biết đấy, ai muốn đi đến đó chứ? Đó là một quả mìn mà,” ông nói.
Ngoài ra, các công ty khai thác mỏ có thể cố gắng bắt đầu công việc kinh doanh ở các quốc gia thân thiện với Hoa Kỳ. Nhưng điều đó cũng không dễ dàng gì.
Ông Black nêu ra rằng tại các nền dân chủ lâu đời, tâm lý của cử tri có xu hướng phản đối việc khai thác mỏ giống như tại Hoa Kỳ.
“Họ có chính xác cùng một vấn đề như quý vị. Đó là một hình huống không thể chấp nhận được.”
Ví dụ, về lý thuyết, Canada đã công nhận nhu cầu khai thác nhiều hơn. Tuy nhiên, trên thực tế, các cơ hội khai thác bị hạn chế vì các bộ lạc bản địa có quyền ngăn chặn các dự án nào ảnh hưởng đến lãnh thổ của họ dựa trên luật của riêng họ. Theo ông Black, việc thông qua không chỉ các quy định về môi trường của riêng Canada mà còn một bộ hỗn hợp các luật của bộ lạc đã cho thấy là gây khó khăn cho các công ty.
Có được một giấy phép khai khoáng trong lãnh thổ các nước Âu Châu là điều không thể.
Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha, “các khu vực pháp lý thân thiện với khai khoáng theo truyền thống đã không cấp một giấy phép khai thác nào trong nhiều năm,” ông Black cho hay.
“Úc vẫn là một lựa chọn dân chủ khả thi cho các mỏ quặng,” ông cho biết. Nhưng không phải mọi thứ đều có nguồn gốc ở đó.
Ông lưu ý rằng những công ty khai khoáng có thể thử qua ở các nền dân chủ ít lâu đời hơn hoặc thậm chí là các chế độ chuyên quyền nơi người dân ít có tiếng nói hơn, nhưng rồi sau đó “chúng ta sẽ đi theo con đường ngày càng giảm tính minh bạch.”
“Quý vị thấy chính bản thân mình đang ở vị thế mà quý vị hiện đang có. Bởi vì sau đó quý vị phải thực hiện các giao dịch ở những quốc gia vốn có thể là bằng hữu của quý vị hoặc có thể là không về sau này.”
Ông lập luận rằng cách dứt khoát duy nhất để giải quyết vấn đề này là các chính trị gia cần phải “cam chịu,” để cho những mỏ này được mở cửa, và để cho những vi mạch bán dẫn được đặt đúng chỗ mà chúng có thể.
“Ở mức độ cá nhân, vấn đề này không phải là điều gì đó mà chúng ta có thể ủng hộ, nhưng chúng ta biết mình phải làm điều này vì quốc gia này.”
Ở một mức độ nào đó, vấn đề này đã trở thành vấn đề của lưỡng đảng. Nói chung, Đảng Cộng Hòa ủng hộ cho ngành sản xuất công nghiệp nội địa và trong những năm vừa qua nhiều thành viên Đảng Dân Chủ đã nhận ra rằng nếu họ muốn xây dựng các trang trại phong năng và quang năng cũng như sản xuất hàng triệu chiếc xe điện, thì nhu cầu về các nguyên liệu thô sẽ tăng vọt.
Một báo cáo hồi năm ngoái (2022) của Ernst & Young Americas cho biết, “Quá trình chuyển đổi năng lượng sẽ rất tốn kém, và ngành công nghiệp khai thác mỏ và kim loại sẽ cần phải đầu tư 1.7 ngàn tỷ USD trong 15 năm tới để có đủ nguồn cung cấp đồng, coban, niken, và các kim loại quan trọng khác.”
Nếu khoản đầu tư đó không đi đến phương Tây, thì một lần nữa, khoản đầu tư đó có thể sẽ đi đến các nước như Trung Quốc và Nga.
Ông Black lưu ý: “Vì vậy, quý vị đang vô tình làm tăng thị phần của họ và do đó quý vị phải vượt qua thử thách này.”
Trong những trường hợp thông thường, sự gia tăng nhu cầu sẽ thúc đẩy giá cả và điều này sẽ thúc đẩy các nhà đầu tư và doanh nhân tạo ra nguồn cung cấp. Tuy nhiên, điều đó chỉ khởi tác dụng khi chính trị can thiệp.
“Cuối cùng, quý vị sẽ không tìm kiếm hoặc đầu tư tiền của để cân nhắc những quốc gia mà quý vị nghĩ rằng … quý vị sẽ luôn gặp những những tình huống đầy kịch tính,” ông cho biết.
Đặc biệt, theo quan điểm của ông, sự kiện chính phủ TT Biden hủy bỏ đường ống Keystone XL vào năm 2021 đã “gây ra một làn sóng kinh hoàng khắp thị trường.”
“Thiệt hại thực sự mà điều đó gây ra — thiệt hại về thanh danh — là người ta đã nói với cộng đồng đầu tư rằng, ‘Nếu quý vị có gì đó được tài trợ và được cấp phép cũng như đang được xây dựng thì việc đó vẫn có thể bị chấm dứt.’”
Cho đến nay, ông Black vẫn chưa thấy trong giới chính trị gia có mức độ cấp bách cần thiết nào để thay đổi.
Ông nói: “Họ đã không đạt đến mức nói rằng, ‘Chà, vâng, điều này khiến tôi mất chức, nhưng điều đó đáng giá vì tôi đang cố gắng hoạch định cho chu kỳ bầu cử.”
“Cho đến khi họ đạt tới mức đó, thì quý vị sẽ mòn mỏi chờ đợi trong sự hối tiếc về sự bất ổn này.”
Chiến lược dự trữ
Nếu chính phủ ủng hộ mở rộng khai thác mỏ thì điều đó không có nghĩa là các tiêu chuẩn môi trường cần phải được nới lỏng.
Ông cho biết ngành công nghiệp này đã xoay sở để dọn dẹp các hoạt động [khai thác] của mình ở một mức độ “phi thường.”
“Ngành này không dành cho những người nhát gan. Đó là một môi trường pháp lý rất phiền phức. Nhưng tôi thích môi trường này vì nó minh bạch.”
Ông đề nghị chính phủ có thể giúp đỡ bằng cách bảo đảm các khoản vay ngân hàng cho các công ty khai thác để họ có thể nhanh chóng và dễ dàng được cấp vốn.
“Hãy để thị trường này phát triển chuỗi cung ứng của quý vị thông qua sự giúp đỡ của quý vị.”
Tuy nhiên, nếu như điều đó xảy ra, việc loại bỏ các nguồn cung cấp của ngoại quốc có thể khá nguy hiểm.
“Ai đó hiện đang cung cấp cho quý vị sẽ phản ứng thế nào đây?” ông Black chất vấn.
Ông nói, “Bởi vì, thành thật mà nói, cho đến nay, chưa có ai thực sự thử thách quyết tâm của Trung Quốc trong việc bảo vệ thị phần mà họ đã cực lực tranh đấu và trả giá nặng nề để giành được ngay từ đầu vào thập niên 80.”
Trung Quốc chắc chắn sẽ lựa chọn chống lại điều này.
Ông Black cho hay, “Họ có bán phá giá không? … Họ có hạn chế cung cấp cho một số công ty vốn đang tìm kiếm sự mở rộng không?”
Theo ông, không khách hàng nào của ông sẵn sàng chấp nhận rủi ro đó.
Đầu tiên, ông lập luận, chính phủ nên xây dựng một kho dự trữ nguyên liệu thô quan trọng có giá trị từ 12 đến 18 tháng.
Điều đó sẽ mang đến cho quốc gia này “một nguồn cung cấp dự trữ trong khi quý vị giải quyết vấn đề trung và dài hạn của mình.”
Ông lập luận rằng kho dự trữ này có thể được sử dụng làm đòn bẩy để kiểm soát các nước như Trung Quốc và Nga.
“Thật tuyệt vời khi những quốc gia khác mà quý vị phụ thuộc vào cảm nhận được quý vị đã mạnh mẽ hơn trước nếu quý vị giảm bớt sự phụ thuộc vào họ,” ông Black nhận định, đồng thời cho biết rằng “quý vị có thể cắt đứt quan hệ với họ trong 18 tháng nếu họ bắt đầu có hành vi sai trái.”
Ông cho biết thêm, “Kho dự trữ này sẽ rất tốn kém, có lẽ vài trăm tỷ dollar, nhưng kho dự trữ này không cần phải được xây dựng ngay lập tức.”
Cũng không chắc rằng tất cả đều có nguồn gốc từ các mỏ quặng có tiêu chuẩn môi trường và nơi làm việc tốt nhất.
“Đừng kén chọn tất cả đến từ đâu,” ông Black đưa ra nhận định, đồng thời lưu ý rằng điều này cũng đúng đối với nguyên liệu thô trong các sản phẩm mà người Mỹ sử dụng.
Một số công ty tư nhân đang tự áp dụng một chính sách như vậy.
Ông cho hay, “Một số khách hàng của tôi đã quá lo lắng đến mức họ thực sự đang trữ hàng tồn kho cho 12 tháng.”
Cuối cùng, theo quan điểm của ông, chi phí của kho dự trữ này là không thành vấn đề.
Nhã Đan biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
