Họa phẩm ‘Người phụ nữ cầm cân’: Mục đích cao hơn của khả năng phán xét
Chạm đến nội tâm: Những điều nghệ thuật truyền thống vun bồi cho trái tim
Bức tranh của họa sĩ Vermeer tiết lộ điều gì về mục đích của khả năng phán xét của chúng ta?
Dường như khả năng phán xét của con người là bẩm sinh. Chúng ta phán xét về những gì chúng ta thích, không thích, những gì đúng và sai, những gì xấu và đẹp. Có thể nói rằng, những phán xét của chúng ta xác định cuộc sống của chúng ta sẽ diễn ra như thế nào, bởi vì chúng ta sẽ không chấp nhận những niềm tin định hướng cuộc sống của mình mà không nhận định rằng đó là điều đúng đắn.
Nhưng tại sao chúng ta cần vượt qua được sự phán xét? Phán xét có thực sự là một xu hướng tự nhiên của con người? Hoặc chỉ đơn giản là cách bộ não của chúng ta hoạt động? Hay đó có thể là một thứ văn hóa?
Cho đến gần đây, các tôn giáo trên thế giới đã xác định truyền thống của các nền văn hóa, và nhiều tôn giáo thế giới này cảnh báo về một Sự Phán Xét cuối cùng đối với linh hồn con người. Theo nhìn nhận này, việc phán xét không thể tách rời với mối quan tâm sâu sắc của chúng ta về số phận của mình.
Tuy nhiên, với tư cách là một hành vi xã hội, việc phán xét có thể bộc lộ khát vọng quyền lực; có thể là một cách để một số người áp đặt những chân lý của họ lên người khác. Lịch sử có rất nhiều ví dụ về những người hoặc nhóm người gắn nhãn người nào đó hoặc nhóm khác là “xấu” khi họ chỉ đơn giản là khác biệt. Hậu quả của những phán xét này thường gây bất lợi cho một xã hội tự do, bởi vì tự do không thể tồn tại mà không có sự khác biệt.
Tuy nhiên, việc e ngại đánh giá điều gì đó là xấu khi mọi bằng chứng đều chỉ ra điều đó có thể gây hại, như vậy cũng có thể. Ở đây nói lên sự khác biệt giữa việc đánh giá ngoại hình của một người nào đó so với việc đánh giá cách cư xử của họ, điều này bắt nguồn từ cuộc tranh luận triết học về tính ưu việt của hình thức so với nội dung. Mục sư Martin Luther King Jr đã tổng kết cuộc tranh luận một cách hoàn hảo khi ông mơ thấy những đứa con của mình bị phán xét “không phải bởi màu da, mà bởi đặc điểm tính cách của chúng.”
Nhiều thập kỷ sau, cuộc chiến giữa hình thức và nội dung vẫn tiếp diễn và dường như các phương tiện truyền thông chính thống vẫn ưu tiên hình thức hơn nội dung. Đó là, điều nhấn mạnh cách chúng ta xuất hiện hơn là cách chúng ta cư xử, và thậm chí nhận xét này được đưa ra với niềm tin rằng nó đúng đắn về mặt đạo đức, dựa trên sự đồng cảm và tự do. Tuy nhiên, đây có phải là cách vận dụng tốt nhất khả năng đánh giá của chúng ta không?
‘Người phụ nữ cầm cân’ của Vermeer
Bức tranh “Người phụ nữ cầm cân” của họa sĩ Johannes Vermeer cho chúng ta câu trả lời. Vermeer đã miêu tả một người phụ nữ đơn độc được một nguồn sáng duy nhất từ cửa sổ ở góc trên bên trái của bố cục chiếu vào. Cô mặc một chiếc váy màu vàng với một chiếc áo khoác nhung màu xanh có mũ trùm đầu màu trắng và viền lông trắng.
Cô đang đứng ở mép bàn trong một căn phòng. Một hộp trang sức với dây chuyền vàng và dây chuyền ngọc trai đặt trên bàn, và có những đồng xu gần góc bàn. Một tấm vải xanh dựa vào tường và bàn, làm khung cho bên trái của bố cục.
Người phụ nữ chăm chú nhìn vào chiếc cân mà cô đang cầm trên tay. Chiếc cân được vẽ tinh tế và khéo léo đến mức khó có thể nhìn thấy cô đang cầm nó. Trên cân là trống không, nhưng điều này dường như không làm giảm ý nghĩa chi tiết này.
Phía sau người phụ nữ là một bức tranh trên tường mô tả cảnh Phán xét cuối cùng. Bay lơ lửng trên đỉnh của bức tranh là hình ảnh một người với cánh tay dang rộng, được bao quanh bởi một vầng hào quang rực rỡ. Những người khác được xếp hai bên hình ảnh trung tâm. Bên dưới, nhiều người đang vươn tay về phía nhân vật có quầng sáng, và những hình người này nằm ở hai bên đầu của người phụ nữ.
Hướng cái nhìn của chúng ta vào bên trong
Bức tranh của Vermeer tiết lộ điều gì về mục đích của khả năng phán xét của chúng ta?
Những món đồ trên bàn tượng trưng cho sự giàu có của người phụ nữ. Vải vóc thượng hạng, vàng, ngọc trai và tiền xu đều nói lên vị thế xã hội của cô. Và trang phục của cô là một chiếc váy màu vàng, một chiếc áo khoác nhung có viền lông cho thấy rằng cô có thể đủ khả năng để sống theo cách cô muốn. Ngay cả bức tranh trên tường của cô cũng tiết lộ rằng cô thuộc tầng lớp thượng lưu.
Cô gái cầm cái cân trước mặt các món đồ như thể đang cân đo giá trị của chúng, nhưng cái cân trống rỗng. Chiếc cân được sơn theo phong cách thanh tao, như thể nó thuộc về cõi tâm linh. Điều này có thể ngụ ý rằng cô đang phán xét thái độ của mình đối với các món đồ hơn là bản thân các món đồ đó. Cô đã hướng ánh nhìn của mình vào nội tâm để soi xét bản thân trong mối quan hệ với hoàn cảnh xung quanh.
Việc hướng ánh nhìn vào nội tâm không khiến cô bỏ đi những món đồ của mình, cũng như không thay chiếc áo khoác lót lông bằng một chiếc bao tải đựng khoai tây. Một lần nữa, điều này cho thấy rằng không phải là những món đồ đó là tốt hay xấu mà chính là cách nhìn nhận của cô đối với chúng. Điều gì quan trọng hơn đối với một linh hồn trên đường đến thiên đàng: sự giàu có của thiên đàng hay lòng sùng kính của linh hồn đối với nơi đó?
Và chúng ta có thể đoán rằng linh hồn của cô đang trên đường đến thiên đàng. Hình thức trang phục của cô tiết lộ nội tâm của cô: màu vàng của váy có thể tượng trưng cho đức tin trinh nguyên mà cô dành cho Chúa; màu xanh của áo khoác, một màu sắc thường được kết hợp với Đức Trinh Nữ Maria, có thể tượng trưng cho chân lý và tình yêu thiên đàng; và màu trắng của mũ trùm đầu rất có thể biểu hiện sự thuần khiết về mặt tâm hồn.
Vị trí của cô trong mối quan hệ với bức tranh đằng sau cho thấy nỗ lực của tâm hồn cô. Chúng ta phải ghi nhớ rằng đây là bức tranh vẽ về Sự Phán xét Cuối cùng, và những nhân vật ở dưới cùng của hầu hết bức tranh Sự Phán xét Cuối cùng đang cố gắng vùng vẫy để được lên thiên đường.
Những nhân vật ở dưới cùng của hình ảnh này nằm hai bên đầu của cô. Điều này ngụ ý rằng đạt được sự thuần khiết trong tâm trí được thể hiện bằng chiếc mũ trùm đầu màu trắng là một hành trình khó khăn, nhưng cô vẫn phải kiên trì. Trong bức tranh, Chúa dường như đang bay lơ lửng trên đầu và theo dõi sự tiến bộ của cô.
Họa sĩ Vermeer đã vẽ một khung cảnh đơn giản, trong đó có người phụ nữ khám phá ra ý nghĩa của việc phán xét. Cô tự đánh giá khả năng phán xét của chính mình. Sự giàu có không quan trọng; không có gì khác biệt cho dù cô sở hữu chúng hay không. Điều quan trọng là trái tim và tâm trí của cô thuần khiết, tràn đầy tình yêu thương và hướng về Thượng Đế.
Điều này trả lời câu hỏi ban đầu của chúng ta: Tại sao chúng ta nhanh chóng vượt qua sự phán xét? Có lẽ khả năng đánh giá của chúng ta là một con đường dẫn đến thiên thượng. Có nghĩa là, nếu chúng ta vận dụng nó một cách chính xác, hướng cái nhìn vào bên trong và đánh giá một cách tinh tế phẩm chất đạo đức của bản thân, thì thiên thượng sẽ vui mừng và Thượng Đế sẽ hài lòng khi nhìn thấy chúng ta.
