Hoa Kỳ: Các bộ lạc tìm kiếm hợp đồng cho thuê mới để phát triển kinh tế trong ‘vùng đất của người bản địa’
Sòng bạc và Khu nghỉ dưỡng Prairie Band gần Xa lộ 75 của Hoa Kỳ ở phía đông bắc Kansas là một sòng bạc và khách sạn phong cách Las Vegas rộng lớn với bãi đỗ xe RV và sân golf, sử dụng 750 nhân viên và tạo ra doanh thu 65 triệu USD.
Thuộc sở hữu của bộ lạc Prairie Band Potawatomi Nation, khu nghỉ mát ở Mayetta, Kansas, có khu đánh bạc rộng 35,000 foot vuông (3251.6 mét vuông), 1,100 máy đánh bạc, 300 phòng khách sạn, bảy quán bar, và các nhà hàng.
Năm 2000, bộ lạc này đã đệ trình một đơn xin cấp phép lên Cục các Vấn đề Người bản địa Hoa Kỳ (BIA) để tìm cách xây dựng một trung tâm bán lẻ có một cửa hàng tiện lợi bên cạnh.
Hơn 20 năm sau, đơn đó vẫn đang chờ quyết định.
Hôm 01/03, ông Joseph Rupnick, Thủ lĩnh Bộ lạc Prairie Band Potawatomi Nation, nói với các nhà lập pháp Quốc hội rằng các quy định nhiêu khê nảy sinh từ các luật sử dụng đất phức tạp của liên bang nằm dưới sự quản lý của một cơ quan BIA thường xuyên thiếu vốn, thiếu nhân sự là một trong những rào cản đau đầu làm giảm hiệu quả phát triển kinh tế của nhiều khu trong số 325 khu bảo tồn của người Mỹ bản địa bên trong Hoa Kỳ.
“Chúng tôi đã bắt đầu dự án này 22 năm trước và chúng tôi vẫn chưa hoàn thành. Không nơi nào khác ở Mỹ xảy ra kiểu bóp nghẹt quan liêu này,” ông Rupnick làm chứng trước Tiểu ban các Vấn đề về Người bản địa và Hải đảo thuộc Ủy ban Tài nguyên Thiên nhiên Hạ viện. “Thành thật mà nói, những gì chính phủ đã làm với chúng tôi và đất đai của chúng tôi không gì khác hơn là tạo ra một mớ hỗn độn.”
Ông Rupnick là một trong bốn thủ lĩnh bộ lạc trình bày trước tiểu ban này trong phiên điều trần mang tên “Khai phá Tiềm năng Kinh tế của Vùng đất Người bản địa” do chủ tịch, Dân biểu Harriet Hageman (Cộng Hòa-Wyoming) tổ chức.
Các luật — ảnh hưởng đến 2.8 triệu thành viên của 574 bộ lạc bản địa được liên bang công nhận — là một ma trận lộn xộn của những vấn đề phức tạp chồng chéo lên nhau trong hơn hai thế kỷ. Không có luật nào manh mún hơn luật sử dụng đất đặt ra các quy định đối với 56 triệu mẫu Anh “Vùng đất của Người bản địa” trên toàn quốc.
Luật cho thuê 99 năm phổ quát
Một ngày trước phiên điều trần này, bà Hageman đã đệ trình dự luật nhằm giải quyết một trong những vướng mắc cản trở tăng trưởng trong các quy định sử dụng đất của “Vùng đất của Người bản địa”: Đó là thời hạn 25 năm đối với tất cả các hợp đồng cho thuê đất ủy thác.
Nghị quyết Hạ viện 1246 mà bà đề xướng sẽ cho phép các khu đất được ủy thác cho các bộ lạc người da đỏ và mỗi thành viên bộ lạc được hưởng thời hạn cho thuê lên tới 99 năm.
“Một trong những chướng ngại lớn nhất đối với sự phát triển kinh tế trên các vùng đất bộ lạc là tính bất định liên quan đến các hợp đồng cho thuê 25 năm,” bà Hageman nói, đồng thời lưu ý rằng đề nghị của bà sẽ sửa đổi Đạo luật Cho thuê Dài hạn (Long-Term Leasing Act, LTLA) năm 1955, vốn cho phép các bộ lạc được cho thuê đất, nhưng bắt buộc phải có sự chấp thuận cũng như giới hạn của liên bang đối với khoảng thời gian của những hợp đồng thuê này.
Kể từ đó LTLA đã được Quốc hội sửa đổi hơn 50 lần để cho phép các hợp đồng thuê 99 năm, bà cho biết, đồng thời nhấn mạnh rằng dự luật của bà “sẽ loại bỏ cách tiếp cận từng phần trong 67 năm qua. Các vùng đất sẽ có thể được sử dụng theo cách mà các bộ lạc muốn sử dụng để khai phá tiềm năng kinh tế.”
Luật liên bang định nghĩa các bộ lạc người Mỹ bản địa là “các dân tộc nội địa, phụ thuộc.” Mặc dù “có chủ quyền,” nhưng chính phủ liên bang trong hiệp ước và các thỏa thuận sau này vẫn giữ “trách nhiệm ủy thác,” vốn quy định nghĩa vụ pháp lý và trách nhiệm ủy thác cung cấp các dịch vụ cho từng dân tộc Mỹ bản địa và các chính phủ bộ lạc tại các khu đất dành riêng cho họ.
Có ba loại đất trong “Vùng đất của Người bản địa” liên bang: đất ủy thác, đất thu phí hạn chế, và đất thu phí đơn giản, trong đó hai loại đất đầu tiên bị mức giới hạn cho thuê 25 năm gây ảnh hưởng nhiều nhất.
Các vùng đất ủy thác là do Bộ Nội vụ (DOI) chịu trách nhiệm nắm giữ thay mặt cho các bộ lạc và từng thành viên bộ lạc. Những vùng đất này về căn bản là được chính phủ liên bang coi sóc, được miễn trừ khỏi quyền quản lý và thuế của tiểu bang. Những vùng đất này không thể được bán hoặc cho thuê mà không có sự chấp thuận của liên bang.
Đất thu phí hạn chế cũng nằm ngoài hệ thống thuế và quy định của tiểu bang nhưng được các bộ lạc và từng thành viên bộ lạc sử dụng để làm nơi sinh sống, kinh doanh, và các hoạt động khác. Những vùng đất này có thể được cho thuê mà không cần sự cho phép của liên bang, nhưng chỉ trong 25 năm.
Các bộ lạc nói rằng quy trình chấp thuận cho phát triển của BIA — có thể liên quan đến việc kiểm tra đối chiếu từ nhiều cơ quan liên bang — gây cản trở hoạt động kinh tế và phá hủy các hạng mục đầu tư vì sự không chắc chắn.
“Nhiều nhà phát triển không thể hợp tác với các bộ lạc cho các dự án thương mại, bán lẻ, hoặc công nghiệp rất cần thiết nếu thiếu sự chắc chắn về các hợp đồng thuê đất dài hạn,” bà Hageman nói khi giải thích dự luật của mình. “Bằng cách kéo dài thời hạn thuê đất của bộ lạc, chúng ta sẽ giúp khai phá tiềm năng kinh tế và tạo thuận lợi hơn cho các cơ hội phát triển.”
Tương tự như một dự luật được giới thiệu tại Thượng viện hồi năm ngoái (2022), đề nghị của bà Hageman nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng, trong đó có sự ủng hộ từ phía Dân biểu Teresa Leger Fernández (Dân Chủ-New Mexico). Là thành viên Đảng Dân Chủ cao cấp của tiểu ban, bà Fernández cũng đã hoan nghênh nỗ lực thiết lập một quy định “sẽ áp dụng cho tất cả các bộ lạc” này.
“Đây không phải là một giải pháp có hiệu nghiệm ngay tức thì,” bà Fernández nói, “nhưng là một trong những yếu tố quan trọng” cần thiết để đơn giản hóa các quy định sử dụng đất của BIA.
Chênh lệch kéo dài mang tính tự động
Người Mỹ bản địa phải chịu hoàn cảnh khó khăn cao hơn đáng kể so với các cộng đồng không phải người bản địa, theo ghi nhận của Dịch vụ Y tế Người da đỏ (IHS). Điều này góp phần làm tăng tỷ lệ thất nghiệp và tạo ra một môi trường kinh doanh và doanh nhân kém phát triển ở “Vùng đất của Người bản địa”, theo IHS và nhiều phân tích khác.
Ông Rupnick cho biết những khác biệt đó bắt nguồn từ các hạn chế sử dụng đất, chẳng hạn như giới hạn cho thuê 25 năm — bản thân chúng là một trong những di sản còn sót lại của các hiệp ước bị phá vỡ, sự bỏ bê, và “trộm cắp trắng trợn.”
Bà Wavalene Saunders, phó Thủ lĩnh của Bộ lạc Tohono O’odham Nation ở Sells, Arizona, cho biết các hạn chế về hợp đồng cho thuê là “những trở ngại lớn nhất trong việc tiếp cận nguồn tài chính.”
Bà nói rằng nếu không có “cơ sở hạ tầng tài chính”, nhiều con đường, tiện ích, và công trình công cộng của bộ lạc sẽ xuống cấp theo một vòng xoáy đi xuống tự kéo dài — và các cộng đồng không bảo đảm được nguồn tài chính vì các nhà đầu tư không thích những gì họ thấy.
Bà Saunders cho biết khoảng 350,000 cư dân trong vùng đất dành riêng cho người bản địa trên toàn quốc không được tiếp cận với nước uống an toàn và nhiều người khác phải sống với hệ thống cống rãnh, điện, đường, và cầu không đầy đủ.
Bà cho biết, việc thiếu khả năng truy cập Internet băng thông rộng “khiến việc sở hữu một lực lượng lao động được đào tạo kỹ thuật và giáo dục thường xuyên trở nên khó khăn,” đồng thời lưu ý rằng 95% cư dân trong những vùng đất như vậy thiếu thốn dịch vụ hoặc truy cập vào Internet khó khăn.
Khu đất dành riêng có 34,000 cư dân của Bộ lạc Tohono O’odham Nation ở miền trung nam Arizona, mà bà Saunders cho biết là “có kích thước bằng Connecticut,” kéo dài dọc theo 62 dặm biên giới Hoa Kỳ-Mexico và bao gồm 734 dặm đường BIA.
“Hố sụt, ổ gà, vỉa hè bị hỏng, những cây cầu bị cuốn trôi,” bà nói về những con đường ở Tohono O’odham. “Lũ lụt cuốn trôi hoàn toàn các con đường của chúng tôi và khiến những nơi ấy không thể đi qua được. Điều này khiến cơ hội phát triển ngày càng suy giảm.”
Bà Saunders cho biết cơ quan phát triển kinh tế và hoạch định của bộ lạc này có một “chương trình đường BIA” lập biểu đồ bảo trì và cải tiến nhưng phải đối mặt với “tình trạng thiếu kinh phí thường xuyên” và một loạt các thủ tục quan liêu hạn chế từ BIA.
“Thời gian cần thiết để có được khoản tài trợ và hợp đồng đó để giải quyết vấn đề [bảo trì] đường sá đang bị chậm nhiều năm so với tiến độ,” bà nói, đồng thời cho biết thêm rằng trong ba năm qua, BIA chỉ cho phép bảo trì “đối với những đoạn đường dưới 100 dặm” trong số các con đường trải dài khắp nơi trong khu bảo tồn.
Bà Saunders cho biết: “Những thiếu sót căn bản này” trong cơ sở hạ tầng tài chính và vật chất tạo ra “rào cản dai dẳng đối với việc làm và phát triển kinh tế của khu bảo tồn.”
Điều mà chúng tôi có thể sử dụng ngay bây giờ
Ông Dustin Klatush, Chủ tịch Liên minh các Bộ lạc của Khu bảo tồn Chehalis, cho biết người Chehalis cần được miễn trừ khỏi Đạo luật Không Giao dịch (Non-Intercourse Act) năm 1834 vốn cho phép Lục quân Hoa Kỳ phá hủy các nhà máy chưng cất rượu được phát hiện trên các khu bảo tồn được cho là có chủ quyền để xây dựng Talking Cedar — một nhà hàng, nhà máy bia, đồng thời cũng là “nhà máy chưng cất thủ công lớn nhất phía tây Mississippi,” ở Rochester, tiểu bang Washington, tọa lạc giữa Seattle và Portland trên Xa lộ liên tiểu bang số 5 (I-5).
Ông Klatush cho biết, khu bảo tồn rộng 4,870 mẫu Anh (khoảng 19.7 km vuông) này nằm trong vùng đồng bằng hay bị ngập nước có rất ít đất đai phù hợp để phát triển. Tuy vậy, khu bảo tồn này lại có vị trí gần với I-5 giúp khu này trở nên lý tưởng để phát triển thành một khu ẩm thực và giải trí, nhưng còn phải qua một quá trình kéo dài để Quốc hội bãi bỏ đạo luật năm 1834 khó hiểu kể trên.
Bộ lạc này có một đề nghị phát triển mới cũng tận dụng được vị trí gần xa lộ I-5: đó là các nhà kho. Hồi tháng 12/2022, Quốc hội đã cấp cho họ một hợp đồng cho thuê 99 năm nhờ những sửa đổi đối với đạo luật hơn 50 năm tuổi LTLA có từ năm 1955 để tiếp tục thực hiện dự án này. Hiện tại, bộ lạc này đang chờ BIA hoàn tất quá trình cấp phép.
Ông Klatush cho biết, những đơn xin thuê đất 99 năm “thường không gây tranh cãi” nhưng người Chehalis đã rơi vào “một tình huống chờ đợi kéo dài” vì dự luật sửa đổi nói trên “bị chặn lại tại Thượng viện vì những lý do khác ngoài các ưu nhược điểm của chính dự luật đó.”
Cuối cùng thì Thượng viện cũng đã thông qua dự luật này, và Hạ viện đã đệ trình dự luật này lên Tổng thống Joe Biden, ông đã ký ban hành dự luật vào tháng 12/2022. Bộ lạc này hy vọng sẽ sớm tới ngày khởi công xây dựng.
Ông Klatush cho biết “một vấn đề ưu tiên là để một dự luật 99 năm được thông qua” nhằm giảm bớt các đánh giá tốn kém của cơ quan liên bang vì thời gian có thể là điều then chốt trong phát triển kinh tế.
Ông nói: “Thời gian trôi qua càng lâu, thì càng có nhiều khả năng là các nhóm lợi ích bên ngoài sẽ mất hứng thú hoặc tìm một nơi khác để đầu tư.”
Ông Klatush cho rằng một vấn đề then chốt là “nhân sự tại BIA. Không có đủ nhân lực tại Văn phòng Khu vực Tây Bắc của BIA để giải quyết các hồ sơ và các công việc thường nhật,” đồng thời lưu ý rằng “hầu hết nhân viên tiếp tục làm việc từ xa.”
Ông Rupnick cho biết, sau 22 năm chờ đợi BIA phê chuẩn đề nghị phát triển của họ, thì Bộ lạc Prairie Band Potawatomi Nation ủng hộ đề nghị của Dân biểu Hageman vì đề nghị này sẽ mang lại cho bộ lạc này thứ gì đó để “chúng tôi có thể sử dụng ngay lập tức, ngay bây giờ.”
Quan chức về Đất đai và Tài nguyên Jason Robinson của bộ lạc Cow Creek Band thuộc Dân tộc Người da đỏ Umpqua cho biết, những hợp đồng thuê đất 99 năm này là điều mà các bộ lạc “phải có” để có quyền tự chủ.
Bộ lạc này quản lý 30,000 mẫu Anh (khoảng 121 km vuông), bao gồm vùng đất rộng 15,000 mẫu Anh (khoảng 60 km vuông) có thu phí, tọa lạc tại phía tây nam Oregon, cùng một khu nghỉ dưỡng sòng bạc ngoài xa lộ I-5, thu hút 1 triệu du khách mỗi năm và sử dụng hơn 800 nhân viên.
Ông Robison cho biết bộ lạc Cow Creek Band đang tìm kiếm các hợp đồng thuê đất 99 năm để quản lý các khu rừng “theo các quy tắc của bộ lạc, chứ không phải theo quy tắc của liên bang” để các nhà quản lý bộ lạc — những người phản ứng nhanh hơn — có thể khai thác gỗ. Ông nói rằng quy trình cấp phép của BIA thường phải mất nhiều năm “hiện có thể được bộ lạc này thực hiện trong một vài tháng mà vẫn tuân thủ luật liên bang.”
Ông Rupnick cho biết các bộ lạc có những ưu tiên khác cho Quốc hội nhiệm kỳ hai năm mới được triệu tập, bao gồm các dự luật yêu cầu một quy trình cấp phép cho thuê trong vòng 90 ngày.
Ông muốn xem xét một dự luật nhằm “công nhận bộ lạc của chúng tôi là chủ sở hữu của vùng đất này.”
Nhóm biên dịch tin tức Anh ngữ Epoch Times Tiếng Việt
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
