Các chuyên gia cho rằng nỗ lực hòa bình của ông Tập trong chuyến thăm đến Moscow là một màn hỏa mù
Hôm 20/03, lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) Tập Cận Bình đã đến phi trường Vnukovo của Moscow trong khuôn khổ một chuyến thăm cấp nhà nước kéo dài ba ngày tới Nga. Ông dự kiến sẽ có những cuộc hội đàm với người đồng cấp Nga Vladimir Putin.
Cuộc gặp diễn ra trong bối cảnh Nga đang dần đạt được những bước tiến trong chiến dịch kéo dài nhiều tháng của nước này nhằm chiếm thành phố Bakhmut ở miền đông Ukraine. Trận chiến đẫm máu này đã dẫn đến những tổn thất nặng nề cho cả hai bên, đặc biệt là quân Nga.
Ông Madhav Nalapat, một nhà phân tích các vấn đề chiến lược và là phó chủ tịch của Nhóm Nghiên cứu Cao cấp Manipal có trụ sở tại Ấn Độ, nói rằng ông Tập và ông Putin gặp nhau vào thời điểm cuộc chiến ở Ukraine đang bước vào một giai đoạn mà chiến sự có thể kết thúc một cách dứt khoát hoặc có thể kéo dài sang một trạng thái bế tắc.
“Ông Putin đang chịu áp lực từ các tướng lĩnh của mình để phóng thích toàn bộ sức mạnh khốc liệt của vũ khí Nga chống lại Ukraine thay vì để cuộc chiến này kéo dài,” ông Nalapat nói với The Epoch Times. “Rõ ràng là ông Tập muốn biết liệu ông Putin sẽ dốc toàn lực hay tiếp tục với các chiến thuật hiện tại.”
Đối với ông Frank Lehberger, một nhà Trung Quốc học ở Đức, thì “sự sắp xếp vội vàng và cuộc gặp bí mật” của ông Tập và ông Putin là do quân đội Nga đang trên “bờ vực sụp đổ” ở Ukraine.
Ông Lehberger nói với The Epoch Times trong một thư điện tử rằng, “Ông Tập Cận Bình, người đã trở thành nhà độc tài duy nhất của Trung Quốc hồi tuần trước, rất lo lắng không muốn để điều này xảy ra, bởi vì một cuộc rút lui quân sự của quân đội Nga ở Ukraine sẽ là dấu chấm hết cho chế độ Nga chuyên quyền và chống phương Tây của ông Putin.”
Theo các quan chức phương Tây, quân đội Nga đã tổn thất gần 200,000 binh sĩ trong cuộc chiến này, và ít nhất 500,000 người Nga đã rời khỏi Nga kể từ khi chiến tranh bắt đầu. Ông Lehberger nói rằng giới tinh hoa và những người theo chủ nghĩa dân tộc cứng rắn của Nga đang tức giận với ông Putin và cảm thấy ông phải chịu trách nhiệm về tình hình này. Họ đang muốn chấm dứt giấc mơ tái hiện một đế chế Nga ở châu Âu của ông Putin.
Ông Lehberger nói: “Ông Putin rất cần ông Tập đến lúc này và cam kết giúp đỡ, nếu không sẽ quá muộn đối với ông Putin và những giấc mơ của ông ấy về một đế chế chuyên quyền.”
“Ông Tập biết tất cả những điều này, và ông ấy cũng rất cần Nga tiếp tục chiến đấu …. không chỉ chống lại người Ukraine mà còn theo sự liên kết, chống lại cả toàn bộ phương Tây dân chủ hoặc NATO, vốn là những địch thủ hiện hữu của ĐCSTQ.”
Ông Nalapat nói rằng việc Nga thua trong một cuộc chiến với Ukraine sẽ làm suy yếu đáng kể vị thế của Trung Quốc trong trật tự quốc tế và thời điểm diễn ra cuộc gặp gỡ này đã có tính đến điều đó.
Khi đến nơi, ông Tập nói với các phóng viên rằng Moscow và Bắc Kinh tìm cách hành động song song để “duy trì hệ thống quốc tế lấy Liên Hiệp Quốc làm trung tâm” và “bảo vệ trật tự thế giới dựa trên luật pháp quốc tế và các chuẩn mực căn bản của bang giao quốc tế [dựa trên] các nguyên tắc của Hiến chương Liên Hiệp Quốc.”
Ông Tập, người đã bảo toàn được một nhiệm kỳ thứ ba chưa từng có với tư cách là chủ tịch Trung Quốc hồi đầu tháng này, cho biết ông dự định tổ chức các cuộc đàm phán về nhiều chủ đề với ông Putin về các mối quan hệ song phương và các vấn đề khác mà hai bên cùng quan tâm.
Ông cũng bày tỏ sự tin tưởng rằng chuyến thăm của ông sẽ tạo ra “động lực mới” cho việc phát triển mối bang giao Trung-Nga và một “kỷ nguyên mới” của hợp tác chiến lược.
Ukraine có trong nghị trình chuyến thăm
Nga xâm lược Ukraine vào tháng 02/2022.
Ngay trước khi ông Tập đến, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng xác nhận rằng hai nhà lãnh đạo sẽ thảo luận về một kế hoạch của Trung Quốc nhằm giải quyết cuộc xung đột đang diễn ra ở Ukraine.
“Các chủ đề được đề cập đến trong kế hoạch này [của Trung Quốc] chắc chắn sẽ được nêu ra trong quá trình trao đổi các quan điểm về Ukraine,” ông Peskov nói.
Ông nói thêm rằng, vấn đề Ukraine “sẽ nằm trong nghị trình.”
Hồi đầu tháng này, Bắc Kinh đã công bố một kế hoạch 12 điểm, kêu gọi chấm dứt chiến sự, nối lại các cuộc đàm phán, bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng toàn cầu, và chấm dứt các biện pháp trừng phạt đơn phương cũng như điều mà họ gọi là “tâm lý Chiến Tranh Lạnh.”
Trong một bài báo đăng trên tờ Nhân dân Nhật báo của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) hôm 19/03, ông Putin bày tỏ đánh giá cao đối với “lập trường cân bằng hợp lý” của Bắc Kinh đối với các sự kiện ở Ukraine và “sự hiểu biết về bối cảnh lịch sử cũng như nguyên nhân gốc rễ của những sự kiện này.”
Ông Putin cũng hoan nghênh điều mà ông mô tả là “sự sẵn lòng của Bắc Kinh trong việc đưa ra một đóng góp có ý nghĩa để giải quyết cuộc khủng hoảng này”, theo bản dịch bài báo nói trên của Điện Kremlin.
Sau đó trong cùng một bài báo, ông Putin khẳng định rằng Moscow “sẵn sàng đón nhận giải pháp chính trị và ngoại giao này cho cuộc khủng hoảng Ukraine.” Ông cũng tuyên bố rằng “Nga không phải là bên đã hủy bỏ các cuộc đàm phán hòa bình [với Kyiv] hồi tháng 04/2022.”
Theo ông Putin, tương lai của tiến trình hòa bình Nga-Ukraine “phụ thuộc hoàn toàn vào ý chí tham gia một cuộc thảo luận có ý nghĩa có xét đến thực tế địa chính trị hiện tại.”
Vũ khí sát thương cho Nga
Đã có sự lo ngại ngày càng tăng về việc Trung Quốc cung cấp viện trợ quân sự cho Nga. Hồi tháng Hai, Ngoại trưởng Antony Blinken cho biết Trung Quốc đã cung cấp các loại vũ khí “không sát thương” cho Nga trong cuộc chiến này và đang xem xét cung cấp các loại vũ khí sát thương. Bắc Kinh phủ nhận những tuyên bố này.
Mặc dù người ta đã nói nhiều về vai trò được cho là người hòa giải của ông Tập trong cuộc xung đột Nga-Ukraine, nhưng các chuyên gia cho rằng đây chỉ là một màn tung hỏa mù, khi nói rằng việc Bắc Kinh cung cấp thiết bị “lưỡng dụng” cho Moscow để trợ giúp cho các nỗ lực quân sự của nước này.
Chuyên gia về Trung Quốc và tác giả Brandon Weichert nói rằng từ lâu Trung Quốc đã cung cấp “viện trợ và các vật tư thiết yếu” cho Nga.
“Chính phủ Tổng thống Biden biết rõ rằng có các ‘kỹ thuật viên’ Trung Quốc đang làm việc cùng với các đơn vị của Wagner Group ở Bakhmut, giúp họ duy trì các phi đội phi cơ không người lái mà các nhà sản xuất phi cơ không người lái Trung Quốc đã bán cho người Nga,” ông nói, đề cập đến nhóm lính đánh thuê tư nhân của Nga.
Trích dẫn một báo cáo tình báo của Anh, hãng truyền thông Anh Daily Mirror đưa tin cho biết Wagner Group đã mua hơn 2,500 phi cơ không người lái của Trung Quốc trong một thỏa thuận giữa nhóm lính đánh thuê này với các lực lượng tình báo của Nga và Trung Quốc
Ông Nalapat cho biết đánh lừa địch thủ là một “quy trình hoạt động tiêu chuẩn” của ĐCSTQ, đồng thời lưu ý rằng nhà cầm quyền này đang cung cấp vũ khí cho Nga thông qua các kênh riêng rẽ.
Ông nói: “Quý vị có tin rằng cơn lũ vũ khí, nhiều loại tinh vi, đến Nga từ Bắc Hàn và Iran đều được sản xuất ở hai quốc gia đó không?”
Trích dẫn dữ liệu hải quan, tờ Politico cho biết trong một bản tin mới đây rằng các công ty Trung Quốc đã xuất cảng 1,000 khẩu súng trường tấn công và các thiết bị khác sang Moscow mà đã có thể được sử dụng trong cuộc xung đột này.
Ví dụ, hồi tháng 06/2022, công ty Tekhkrim của Nga đã nhập cảng súng trường từ China North Industries Group Corporation Limited (Norinco), một nhà thầu quốc phòng lớn thuộc sở hữu quốc doanh của Trung Quốc. Dữ liệu nói trên cũng cho thấy các công ty Nga đã nhận được 12 lô hàng phụ tùng phi cơ không người lái và hơn 12 tấn áo giáp từ Trung Quốc qua Thổ Nhĩ Kỳ vào cuối năm 2022.
Đáp lại bản tin này, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Tòa Bạch Ốc John Kirby nói với The Epoch Times rằng chính phủ Hoa Kỳ không thể xác nhận thực tế là Trung Quốc đã cung cấp viện trợ vũ khí sát thương cho Nga.
Ông Lehberger nói rằng “Tất cả các hoạt động này đều trái với các biện pháp trừng phạt quốc tế hiện hành,” đồng thời cho biết thêm rằng những nỗ lực được đưa tin kể trên chỉ là phần nổi của tảng băng chìm.
Theo ông Lehberger, ngoài Iran và Bắc Hàn, Trung Quốc cũng đang gửi vũ khí tới Nga qua các quốc gia khác như Myanmar, Serbia, Thổ Nhĩ Kỳ, và đồng minh trung thành của Nga ở châu Âu là Belarus.
Sau hội nghị thượng đỉnh với ông Putin, ông Tập sẽ đàm thoại qua liên kết vệ tinh với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky lần đầu tiên kể từ khi xảy ra cuộc xâm lược. Ông Lehberger gọi điều này là “sứ mệnh hòa bình giả tạo” của ông Tập.
Theo chuyên gia này, ông Tập sẽ nhắm đến một lệnh ngừng bắn tạm thời để tìm kiếm thời gian hồi phục cho quân đội đang suy kiệt của ông Putin và Nga sẽ tấn công Ukraine quyết liệt hơn “vào một thời điểm sau.”
Ông Lehberger nói rằng ĐCSTQ sẽ tiếp tục cung cấp vũ khí cho Nga trong ít nhất là hai năm nữa, bởi vì ông tin rằng ông Tập có các kế hoạch tiếp quản Đài Loan vào năm 2025 và do đó lãnh đạo Trung Quốc sẽ muốn sử dụng cuộc xung đột Nga-Ukraine kéo dài để gây tê liệt hoặc làm suy yếu Hoa Kỳ và các cường quốc phương Tây khác.
Hoa Thịnh Đốn: Ngừng bắn là ‘không thể chấp nhận được’
Cùng ngày bài báo của ông Putin được đăng tải hôm 19/03, phát ngôn viên Hội đồng An ninh Quốc gia Tòa Bạch Ốc John Kirby nói rằng những lời kêu gọi ngừng bắn ở Ukraine từ phía ông Putin và ông Tập là “không thể chấp nhận được.”
“Tất cả những gì mà điều đó sẽ làm là hợp thức hóa các cuộc chinh phục của Nga cho đến nay,” ông Kirby nói trong các bình luận trên truyền hình. “Tất cả những gì mà điều đó sẽ làm là cho ông Putin thêm thời gian để trang bị lại, đào tạo lại, duy trì, và cố gắng trù tính cho các cuộc tấn công mới vào một thời điểm mà ông ấy chọn.”
Các quan chức Hoa Kỳ, cùng với những người đồng cấp của họ ở Kyiv, đã loại trừ bất kỳ cuộc đàm phán nào cho đến khi các lực lượng Nga rút lui hoàn toàn khỏi những khu vực mà họ xem là vùng lãnh thổ bị chiếm đóng của Ukraine.
Những khu vực này bao gồm các vùng Donetsk, Luhansk, Kherson, và Zaporizhzhia, vốn là những vùng bị Moscow sáp nhập hồi tháng Chín năm ngoái (2022), cùng khu vực Crimea ở Hắc Hải, nơi Moscow xem như lãnh thổ của Liên bang Nga kể từ năm 2014.
Năm ngoái, các cuộc đàm phán hòa bình cao cấp đã được tổ chức tại Istanbul giữa các quan chức Nga và Ukraine. Tại một thời điểm, các cuộc đàm phán dường như đang đạt được tiến triển, với việc cả hai bên được cho là sẵn sàng thực hiện các nhượng bộ.
Tuy nhiên, các cuộc đàm phán đã bị đình trệ sau tuyên bố của Ukraine rằng quân đội Nga đã sát hại thường dân ở thị trấn Bucha gần Kyiv. Hoa Kỳ và các đồng minh NATO của nước này đã ủng hộ các tuyên bố của Kyiv, trong khi Moscow khẳng định những cáo buộc này là bịa đặt.
Rủi ro kinh tế của Trung Quốc
Các chuyên gia cho rằng Trung Quốc có các nghị trình kinh tế dài hạn đối với cuộc chiến Nga-Ukraine và các mục tiêu kinh tế của nước này trong những thập niên tới có liên quan đến việc Bắc Kinh thôn tính nền kinh tế Nga.
“Nga hoàn toàn ở trong trại của đế chế mới của Trung Quốc; vùng hoang vu rộng lớn của Nga sẽ trở thành chất đạm mà con rồng có thể ăn khi nó lớn lên trong thập niên tới, và ông Putin sẽ trở thành một phiên vương hùng mạnh dưới thời ông Tập Cận Bình,” ông Weichert nói, đồng thời cho biết thêm rằng việc hợp nhất nền kinh tế Trung Quốc và Nga sẽ là một chiến thắng lớn cho ông Tập và để làm được điều đó, Nga sẽ phải sa lầy trong một cuộc xung đột kéo dài với Ukraine.
Ông Nalapat nói rằng Nga đã trở thành nhà cung cấp nguyên liệu thô công nghiệp quan trọng bậc nhất của Trung Quốc với các mức giá chiết khấu. Hai nước muốn hợp tác với nhau để lật đổ đồng dollar Mỹ với tư cách là đồng tiền dự trữ toàn cầu.
“Theo quan điểm của họ, một đồng dollar Mỹ suy yếu sẽ thúc đẩy các đồng tiền của chính họ, đặc biệt là đồng nhân dân tệ (RMB). Trong một thời gian, phần lớn nguồn tài trợ thâm hụt của Hoa Kỳ đến từ việc ngoại quốc tăng mua đồng USD như một đồng tiền dự trữ, và việc thiết lập lại đồng dollar sẽ làm giảm đáng kể khả năng chi tiêu của chính phủ Hoa Kỳ,” ông nói.
Ông Tập muốn Hoa Kỳ không chỉ bị suy yếu mà còn mất đi các đồng minh đáng tin cậy và đang hoạt động hiệu quả ở châu Âu, theo ông Lehberger, người nhận định cuộc chiến ở Ukraine là yếu tố sống còn đối với chiến lược kinh tế của Bắc Kinh chống lại Hoa Thịnh Đốn.
Minh Ngọc biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
