Những ý tưởng hình thành Hiến Pháp (Phần 12): Plutarch
Sử gia Livy, người có ảnh hưởng đối với thế hệ lập quốc là chủ đề của phần 11, qua đời vào năm 17 Công Nguyên (CN). Trong hai thế kỷ sau đó, Đế quốc La Mã đã sản sinh ra nhiều tác giả có ảnh hưởng khác.
Đế chế La Mã có một cặp ngôn ngữ chính thức: tiếng Hy Lạp ở phía đông của vương quốc và tiếng Latinh ở phía Tây. Trong số những người viết bằng tiếng Hy Lạp có Plutarch và các tác giả của Kinh Tân Ước Cơ đốc giáo. Trong số những người sáng tác bằng tiếng Latinh có:
- Lucan, nhà thơ sử thi;
- Seneca Già và Quintilian, cả hai đều là thầy dạy về hùng biện;
- Seneca Trẻ (con trai của Seneca Già), là triết gia, nhà viết kịch và cố vấn hoàng gia;
- Pliny Già, một đô đốc trong hải quân La Mã và là tác giả của một bộ bách khoa toàn thư đồ sộ;
- cháu trai của Pliny Già là Pliny trẻ — một kế toán, luật sư, lãnh sự và thống đốc một tỉnh — người đã để lại một bộ sưu tập thư tuyệt vời;
- Petronius, một thành viên trong triều đình của Hoàng đế Nero, người đã viết nên cuốn tiểu thuyết đầu tiên;
- Lucius Apuleius, một triết gia trở thành tiểu thuyết gia;
- Gaius Suetonius, người viết tiểu sử đầy hấp dẫn;
- một loạt các học giả luật nổi tiếng — Gaius, Papinian, Ulpian, và những người khác; Và
- Cornelius Tacitus, nhà sử học La Mã vĩ đại nhất.
Tất nhiên, những cậu học sinh thời lập quốc không có thời gian để đọc hết các tác phẩm. Ngay cả một số ít thanh niên học đại học cũng không được mong đợi sẽ làm như vậy và chỉ những tác giả thường được nghiên cứu mới có ảnh hưởng trực tiếp đến Hiến Pháp. Các tác phẩm được nghiên cứu thường xuyên nhất là Kinh Tân Ước, lịch sử của tác giả Tacitus và tiểu sử của Plutarch. Sử gia Tacitus là chủ đề của bài tiểu luận tiếp theo, và ông Plutarch là chủ đề của bài này.
Cuộc đời và tác phẩm ‘Những Cuộc Đời’ của Plutarch
Mặc dù Plutarch là người Hy Lạp, nhưng ông lại là công dân La Mã: Tên Latinh của ông có thể là Lucius Mestrius Plutarchus.
Ông sinh năm 46 CN ở Chaeronea, Hy Lạp. Đó là một ngôi làng nhỏ, và vẫn là một ngôi làng nhỏ cho đến ngày nay. (Quý vị có thể tìm thấy trên Google Earth.) Plutarch được đào tạo ở Athens, là Oxford thời bấy giờ. Giống như Polybius (xem phần thứ sáu trong loạt bài này), Plutarch từng là quan tòa ở quê nhà, có quan hệ tốt với người La Mã và được nhận một số quyền lợi từ họ. Ông ta có thể đã có mối quan hệ với các hoàng đế La Mã là Trajan và Hadrian.
Cũng giống như Polybius, Plutarch đã chu du mọi nơi: khắp Hy Lạp và Ai Cập, Ý và Tiểu Á (Thổ Nhĩ Kỳ).
Plutarch kết hôn với một phụ nữ tên là Timoxena và họ có ít nhất 5 người con. Mặc dù ông đã có nhiều các hoạt động khác của mình, nhưng dường như ông ấy đã dành phần lớn thời gian ở quê nhà ở Chaeronea, dạy học và viết lách.
“Tôi sống ở một thành phố nhỏ,” ông ấy viết trong cuốn tiểu sử về nhà hùng biện người Athen là Demosthenes, “và tôi thích ở đó để thành phố không bị nhỏ hơn nữa.”
Các tác phẩm của Plutarch cho thấy ông là một người đàn ông tốt bụng với trí nhớ siêu phàm và tài năng nghiên cứu phi thường.
Các tác phẩm của ông chủ yếu thuộc hai loại. Một là loạt tiểu luận có tên là “Moralia” — “Đạo đức” đề cập đến tất cả các loại chủ đề, nhưng, như tựa đề cho thấy, tác phẩm nhấn mạnh hành vi đạo đức. Moralia đã thiết lập khuôn mẫu cho các nhà viết tiểu luận sau này, chẳng hạn như Sir Francis Bacon (1561–1626) của Anh quốc.
Tác phẩm lớn khác của Plutarch là cuốn “Lives” (Những Cuộc Đời). Đây là những cuốn sách về tiểu sử, 50 trong số đó tồn tại. Bốn trong số chúng là độc lập, những phần còn lại là theo bộ. Mỗi bộ bao gồm một nhân vật Hy Lạp theo sau là một nhân vật La Mã có quỹ đạo cuộc đời tương tự. (Một tập có hai người Hy Lạp và hai người La Mã.)
CHèN ẢNH
Câu chuyện về nhà hùng biện Hy Lạp Demosthenes được ghép nối với cuộc đời của nhà hùng biện La Mã Cicero, nhà chinh phục Hy Lạp Alexander Đại Đế được ghép đôi với nhà chinh phục La Mã Julius Caesar, v.v. Khi kết thúc mỗi tập, Plutarch đã viết một bài bình luận ngắn so sánh cuộc sống của các nhân vật trong đó. Một số bài so sánh này đã bị mất.
Năm 1579, Sir Thomas North đã dịch tác phẩm “Những Cuộc Đời” của Plutarch sang tiếng Anh. Phiên bản của ông đã trở thành rất nổi tiếng ở cả Anh và Bắc Mỹ thuộc Anh. Một số vở kịch của Shakespeare (chẳng hạn như “Julius Caesar”) về căn bản là bản chuyển thể từ bản dịch tiểu sử Plutarch của ngài North.
Ảnh hưởng đối với những Nhà Lập Quốc
Ông John Francis Mercer, một đại biểu Maryland tại Hội nghị Lập hiến, khen ngợi Plutarch, cùng với Socrates và Plato, vì “những bài học đạo đức hình thành trái tim con người hướng tới đức hạnh.” Những đánh giá cao của ông ấy đã được chia sẻ rộng rãi bởi những người khác cùng thế hệ với ông.
Trong thời kỳ lập quốc, các tác giả của các tập sách nhỏ và tờ rơi thường viết dưới các bút danh. Họ lục tìm trong các bản sao cuốn “Những cuộc đời” của Plutarch để tìm những cái tên phù hợp với thông điệp của họ. Khoảng 40 phần trăm các nhân vật trong tác phẩm về tiểu sử của Plutarch kết thúc dưới dạng bút danh trong các cuộc tranh luận về hiến pháp: “Cato,” “Caesar,” “Demosthenes,” “Publius,” “Aristides,” “Cicero,” “Timoleon,” v.v.
Plutarch cũng đóng góp vào cuộc thảo luận hiến pháp theo những cách thực chất hơn. Các bài viết của ông, cùng với các bài viết của sử gia Polybius, là nguồn thông tin chính về điểm mạnh, điểm yếu và lịch sử của các liên minh Hy Lạp cổ đại. Một ví dụ về việc dẫn chiếu đến Plutarch này là “Người theo chủ nghĩa liên bang” số 18, dường như được viết bởi ông James Madison với sự trợ giúp của ông Alexander Hamilton. Một ví dụ khác là cuộc thảo luận về các liên minh Hy Lạp trong tập đầu tiên sách nghiên cứu của ông John Adams về các hiến pháp cộng hòa.
Các tác giả thời lập quốc cũng tham khảo quan điểm của Plutarch về các bài học chính trị khác. Một người theo chủ nghĩa chống liên bang (phản đối Hiến Pháp) tự xưng là “John Dewitt” đã trích dẫn Plutarch trong một bài tiểu luận cảnh báo về những mối nguy hiểm do quân đội thường trực gây ra. Ở phía bên kia của cuộc tranh luận, ông Alexander Hamilton đã dựa vào Plutarch trong “Người theo chủ nghĩa liên bang” số 6 để chỉ ra rằng nguyên nhân của chiến tranh là vô số và không thể đoán trước, vì vậy điều quan trọng là phải đoàn kết và chuẩn bị sẵn sàng về mặt quân sự. “Fabius” của ông John Dickinson cũng thuyết giảng về sự thống nhất, một phần dựa vào câu chuyện được kể trong “Life of Coriolanus” (Cuộc Đời của Coriolanus) của Plutarch.
Những người chống liên bang đã cố gắng tập trung sự chú ý của công chúng vào những phần của Hiến Pháp mà họ cho là có khiếm khuyết. Hầu hết những người theo chủ nghĩa liên bang đều thừa nhận rằng tài liệu này không hoàn hảo, nhưng họ chỉ ra rằng không có sản phẩm nào của con người được hoàn hảo. Đến thời điểm đó, một tờ báo Liên bang, The Salem Mercury, đã kể lại một sự việc trong cuộc đời của Plutarch về Solon, nhà lập pháp của Athen. Khi Solon được hỏi liệu bộ luật của ông có hoàn hảo không, ông trả lời rằng không, nó không hoàn hảo—nhưng đó là điều tốt nhất mà người Athen chấp nhận. (Những người theo chủ nghĩa liên bang cũng chỉ ra rằng tài liệu này có thể được sửa đổi.)
Một số quan chức ở Rhode Island, nơi theo chủ nghĩa chống liên bang, đã bị công chúng chỉ trích vì ủng hộ Hiến Pháp. Một nhà viết tiểu luận theo chủ nghĩa Liên bang đã an ủi họ bằng cách chỉ ra rằng những vĩ nhân thường được đền đáp cho những đóng góp của họ bằng sự ngược đãi và trừng phạt oan uổng. Để minh họa, người viết tiểu luận đã trích dẫn cuốn tiểu sử của Plutarch về Socrates, Aristides và Phocion.
Cuối cùng, một người theo chủ nghĩa Liên bang ở Nam Carolina kể về một “giấc mơ, được thể hiện trong trí tưởng tượng của [ông ta] … sau khi nghiền ngẫm các tác phẩm chính trị của Plutarch già tốt bụng và trung thực.” Tác giả dường như đã đọc ‘Cuộc đời’ của Cato Già của Plutarch, và giấc mơ sau đó đã thuyết phục ông ta ủng hộ Hiến Pháp.
Chắc chắn, nhà viết tiểu sử người Hy Lạp cần mẫn này đã tạo ra ảnh hưởng theo những cách khác thường nhất.
Phần tiếp theo
Bài tiểu luận tiếp theo sẽ xem xét ảnh hưởng của sử gia Tacitus. Sau đó, chúng ta sẽ chuyển sang thời kỳ Phục hưng.
Các bài tiểu luận mở đầu, thứ hai, thứ ba, thứ tư, thứ năm, thứ sáu, thứ bảy, thứ tám, thứ chín, thứ mười và thứ mười một.
Phần 13: Những Ý Tưởng Hình Thành Hiến Pháp: Tacitus
Minh Khanh biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
