Theo một cách nào đó, ảnh hưởng của thiền định đối với tâm trí cũng giống như tập thể dục đối với cơ thể. Thiền định liên quan đến việc kiểm soát tinh thần, thư giãn thể chất, nhận thức không phán xét và tách rời tâm trí ra khỏi những suy tư. Thực hành thiền định có thể liên quan đến sự tập trung và chú ý vào một điều cụ thể, như hơi thở hoặc một khái niệm hoặc cho phép mọi trải nghiệm đi vào nhận thức. Một số hình thức đòi hỏi phải hoàn toàn giải tỏa tâm trí để chuyển sang một cách nhận thức khác. Trong mọi hình thức, mục tiêu là làm dịu đi những suy tưởng đang diễn ra trong tâm trí. Nhiều loại thiền định bắt nguồn từ trong truyền thống tôn giáo và những lời cầu nguyện có thể được liên kết chặt chẽ với thiền. Thiền định có thể được thực hành trong bất kỳ tư thế thể chất nào và theo hàng ngàn cách. Tất cả hình thức thiền định đều mang đến kết quả là cố gắng làm thư giãn cơ thể và trên thực tế đã có một số tác dụng. Cho tận đến những năm 60 thì thiền định vẫn chủ yếu được thực hành tại phương Đông. Nhưng ngay sau đó, các nghiên cứu bắt đầu cho thấy thiền định có thể tác động đến nhịp tim, huyết áp và việc sản xuất hormone căng thẳng. Nghiên cứu cho thấy thiền định cũng có thể cải thiện các triệu chứng trầm cảm, mệt mỏi, mất ngủ, chứng nghiện, rối loạn tiêu hóa, nhận thức, bệnh vẩy nến, hen suyễn, đau kinh niên, viêm khớp, và các triệu chứng mãn kinh. Thiền định cũng giúp ngăn ngừa đột quỵ, bệnh tim và suy tim. Gần đây, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng: thiền tích cực tái định hình não và hoạt động theo những cách có lợi.