Các vấn đề với 2 loại thuốc điều trị béo phì phổ biến
Việc sử dụng thuốc theo toa để giảm cân đã gây ra nhiều tranh cãi. Điều cần thiết là phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi cân nhắc sử dụng. Đặc biệt, hai loại thuốc – Wegovy và Ozempic – đã trở nên phổ biến một cách nhanh chóng trong vài năm qua. Mặc dù rất nổi tiếng nhưng những loại thuốc này có thể tiềm ẩn những rủi ro và tác dụng phụ cần được đánh giá bởi một chuyên gia có trình độ.
Wegovy, được sản xuất bởi Novo Nordisk từ Đan Mạch, ngày càng trở nên phổ biến, với hơn 100,000 toa thuốc được kê hàng tuần tại Hoa Kỳ. Nhu cầu cao hơn đã dẫn đến việc công ty tuyên bố cắt giảm 50% nguồn cung cấp liều khởi đầu. Novo Nordisk đã ký hợp đồng với nhà sản xuất thứ hai tại Hoa Kỳ để sản xuất Wegovy vào cuối năm nay.
Nhiều người nổi tiếng đã dùng thử Wegovy hoặc thuốc trị tiểu đường loại 2 Ozempic, bao gồm Giám đốc điều hành Tesla và đồng sáng lập Huffington Post Elon Musk và Giám đốc điều hành Thrive Global Ariana Huffington.
Ozempic và Mounjaro, một loại thuốc chống tiểu đường khác, cũng được những người muốn giảm cân săn đón. Wegovy đã được chấp thuận để kiểm soát cân nặng lâu dài vào năm 2021. Loại thuốc này có cùng hoạt chất semaglutide, như Ozempic. Semaglutide làm tăng giải phóng insulin để phản ứng với thức ăn, điều chỉnh sự thèm ăn, giảm lượng thức ăn nạp vào, cảm giác đói, và thèm ăn.
Mounjaro, do công ty dược phẩm Eli Lilly của Mỹ sản xuất, chứa hoạt chất là tirzepatide, có hiệu quả tương tự như semaglutide. Tirzepatide hoạt động giống như hai loại hormone, polypeptide insulinotropic phụ thuộc glucose (GIP) và peptide giống glucagon 1 (GLP-1).
Cả ba loại thuốc trên đều cần chích hàng tuần.
Bác sĩ nói gì về thuốc điều trị béo phì
Tiến sĩ Harold Bays, giám đốc y tế kiêm chủ tịch của Trung tâm nghiên cứu xơ vữa động mạch và trao đổi chất Louisville, nói với The Epoch Times rằng: “Semaglutide và tirzepatide được xem là an toàn và hiệu quả. Nếu nhìn vào bằng chứng thử nghiệm lâm sàng, thì cả semaglutide và tirzepatide không chỉ cải thiện cân nặng mà còn cải thiện sức khỏe của bệnh nhân.” Tiến sĩ Bays cũng là giám đốc khoa học của Hiệp hội Y học Béo phì. Ông đã đóng góp cho các nghiên cứu liên quan đến Wegovy.
Một nghiên cứu mù đôi năm 2021 đã thu nhận 1,961 người trưởng thành có chỉ số khối cơ thể (BMI) từ 30 trở lên. Sau 68 tuần được chích semaglutide hoặc giả dược hàng tuần, cùng với can thiệp lối sống, hơn 86% người tham gia đã giảm ít nhất 5% trọng lượng cơ thể với khoảng một nửa giảm hơn 15% trọng lượng ban đầu. Nhìn chung, một phần ba số người trưởng thành được điều trị bằng semaglutide đã giảm ít nhất 20% trọng lượng. Tác dụng này thường xảy ra từ một đến ba năm sau khi phẫu thuật giảm cân.
Nghiên cứu cũng cho thấy giảm chu vi vòng eo, chỉ số BMI, huyết áp và lượng đường trong máu.
Tuy nhiên, một số bác sĩ cũng có những lo ngại nhất định.
Giảm Cân hay Giảm Cơ?
Tiến sĩ Robert Lustig, giám đốc Chương trình Đánh giá Cân nặng cho Sức khỏe Thanh thiếu niên và Trẻ em tại Đại học California, San Francisco, đã chỉ ra rằng trong cùng một nghiên cứu, 40% trọng lượng bị mất là khối lượng nạc và nhiều tác dụng phụ đã được báo cáo. Khối nạc được tính bằng tổng trọng lượng cơ thể trừ đi trọng lượng mỡ cơ thể. Vì trọng lượng của các cơ quan, da và xương sẽ không thay đổi nhiều nên lượng nước và khối cơ là hai phần quan trọng của khối nạc cần xem xét trong quá trình giảm cân.
Gần đây, ông đã nói tại Hội nghị thượng đỉnh đột phá STAT ở San Francisco: “Đó là những gì mà việc nhịn đói gây ra. Bạn mất một lượng cơ bắp và chất béo như nhau. Nguy cơ tử vong sẽ tăng lên theo cấp số nhân khi mất cơ trong độ tuổi từ 60 tuổi trở lên.”
Mất cơ bắp trong quá trình giảm cân không phải là [một tác dụng] mong muốn vì cơ bắp giúp bạn khỏe mạnh và cân đối. Ngoài ra, mất cơ bắp có thể làm chậm quá trình trao đổi chất, nghĩa là cơ thể sẽ đốt cháy ít calorie hơn.
Tập luyện sức mạnh hoặc sức đề kháng có thể giúp duy trì khối cơ và tăng đốt cháy chất béo. Khi tăng khối cơ, cơ thể sẽ cần đốt cháy nhiều calorie hơn khi nghỉ ngơi. Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2021 cho thấy rằng tập tạ kích thích những thay đổi của tế bào giúp đốt cháy chất béo.
Chỉ dựa vào thuốc là không tốt cho sức khỏe
Tiến sĩ Konstantinos Spaniolas, giám đốc Trung tâm giảm cân do béo phì và trao đổi chất tại Đại học Stony Brook, nói với The Epoch Times: “Có giảm cân lành mạnh và giảm cân không lành mạnh.”
Ông nói thêm: “Mặc dù semaglutide và các loại thuốc giảm cân khác làm giảm cảm giác thèm ăn, nhưng ăn ít hơn mà không có dinh dưỡng phù hợp có thể dẫn đến tình trạng mất cơ không mong muốn. Có thể kết hợp ăn nhiều protein và tập thể dục để ngăn ngừa hoặc giảm thiểu tình trạng mất cơ. Cả bài tập aerobic và rèn luyện sức mạnh đều giúp duy trì cơ bắp trong quá trình giảm cân. Các bài tập kiểu kháng trở cũng cải thiện hiệu suất cơ bắp.”
Để giải quyết vấn đề béo phì và thừa cân, ông Spaniolas nhấn mạnh rằng cần có một phương pháp tiếp cận đa ngành, bao gồm tư vấn dinh dưỡng hoặc tâm lý.
“Nhìn chung, thuốc an toàn,” ông Spaniolas nói. Nhưng ông lưu ý rằng cần sử dụng thuốc đúng cách, cùng với việc huấn luyện dinh dưỡng phù hợp, để mang lại lợi ích lâu dài.
Tiến sĩ Bays lặp lại mối quan tâm của Tiến sĩ Spaniolas và nhấn mạnh rằng thuốc không nên là phương tiện duy nhất để giảm cân. Ông nói: “Không nên giả định rằng tất cả hiệu quả của việc kiểm soát bệnh béo phì đều phụ thuộc vào tác dụng của thuốc. Tôi không nghĩ đó là con đường đúng đắn.”
Ông cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của một cách tiếp cận toàn diện bao gồm dinh dưỡng, hoạt động thể chất, điều chỉnh hành vi và liệu pháp y tế. Ông nói thêm: “Mọi người phải sẵn sàng cho sự thay đổi. Nó không chỉ là về một loại thuốc,” đồng thời lưu ý rằng, cuối cùng, phương pháp tiếp cận cá nhân hóa là cách hiệu quả nhất để giảm cân bền vững.
Mối quan tâm về tác dụng phụ và cơ chế hoạt động của thuốc
Thử nghiệm lâm sàng năm 2021 cho thấy tỷ lệ bị các vấn đề về đường tiêu hóa cao, chẳng hạn như buồn nôn, tiêu chảy, nôn mửa và táo bón xuất hiện ở hơn 74% người tham gia dùng semaglutide, so với gần 48% dùng giả dược.
Một số chuyên gia từ chối hoàn toàn các loại thuốc này do tác dụng phụ và cơ chế hoạt động của chúng.
Bà Lauren Muhlheim, một chuyên gia về chứng rối loạn ăn uống và nhà tâm lý học lâm sàng, nói với The Epoch Times rằng dùng những loại thuốc này có thể dẫn đến chứng rối loạn ăn uống. Bà nói: “Về cơ bản, chúng hoạt động theo cơ chế giống như chứng rối loạn ăn uống, vì thuốc hoạt động bằng cách giảm cảm giác thèm ăn và khiến mọi người ăn ít đi. Kết quả là mọi người có xu hướng giảm cân vì ăn ít hơn chứ không phải vì thuốc đốt cháy chất béo một cách kỳ diệu. Ngoài ra, những người không ăn đủ có thể ăn uống vô độ sau đó và có nguy cơ bị chán ăn.”
Wegovy và Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cảnh báo rằng semaglutide có thể gây ra các phản ứng phụ trầm trọng, bao gồm ung thư tuyến giáp. FDA khuyến cáo rằng những người có tiền sử gia đình bị ung thư biểu mô tuyến giáp thể tủy hoặc vấn đề về hệ nội tiết không nên dùng Wegovy. Các tác dụng phụ trầm trọng khác có thể xảy ra bao gồm viêm tuyến tụy, tăng nguy cơ hạ đường huyết, suy thận, phản ứng dị ứng, và trầm cảm hoặc có ý định tự tử. Ngoài ra, các tác dụng phụ phổ biến hơn như buồn nôn, tiêu chảy, nôn mửa, táo bón, và đau dạ dày cũng đã được báo cáo.
Chi phí cao và rủi ro liên quan đến tăng cân trở lại
Bà Muhlheim đã trích dẫn nghiên cứu chỉ ra rằng việc giảm cân bằng semaglutide chỉ là tạm thời. Nghiên cứu được công bố vào năm 2022 trên tập san Diabetes, Obesity and Metabolism (Bệnh tiểu đường, Béo phì và Chuyển hóa), cho thấy những người ngừng dùng semaglutide đã tăng 2/3 số cân nặng giảm được trong một năm. Hơn nữa, những cải thiện về biến chứng tim mạch, chẳng hạn như bệnh tiểu đường loại 2 và cao huyết áp, cũng bị đảo ngược.
Với mức giá khoảng 1,400 USD một tháng và khả năng không được bảo hiểm y tế chi trả trừ khi có bệnh béo phì hoặc các tình trạng y tế khác, Wegovy có thể không áp dụng được cho nhiều người.
Theo một nghiên cứu quan sát đời thực, trái ngược với một thử nghiệm lâm sàng, gần một nửa số bệnh nhân đã ngừng điều trị bằng GLP-1 RA trong vòng một năm, và gần hai phần ba đã ngừng trong vòng hai năm.
Tuy nhiên, nghiên cứu không cung cấp lý do cho tỷ lệ bỏ điều trị cao.
Trong một thử nghiệm lâm sàng năm 2021, những người tham gia được điều trị bằng semaglutide trong 68 tuần. 7% trong nhóm dùng thuốc đã ngừng sử dụng do tác dụng phụ, so với 3% ở nhóm dùng giả dược. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng trong thực tế, chỉ một số ít bệnh nhân dùng GLP-1 RAs đạt được mức giảm cân có ý nghĩa lâm sàng, tức là giảm ít nhất 5% trọng lượng cơ thể ban đầu.
Xung đột lợi ích
Nghiên cứu năm 2021 chứng minh lợi ích của semaglutide được trợ giúp tài chính bởi nhà sản xuất thuốc, Novo Nordisk. Bà Muhlheim nói: “Có rất nhiều xung đột lợi ích cần được xem xét. Mọi người nên nhớ rằng các công ty dược phẩm quan tâm đến lợi nhuận hơn là sức khỏe của những người có thân hình to lớn. Họ là mục tiêu của lợi nhuận.”
Giá trị thị trường của Novo Nordisk đã tăng hơn 140% kể từ khi công ty ra mắt Wegovy tại Hoa Kỳ vào tháng 06/2021. Theo báo cáo, công ty hiện đang có giá trị thứ hai ở Âu Châu, chỉ sau tập đoàn chuyên kinh doanh các mặt hàng xa xỉ của Pháp LVMH (Moët Hennessy Louis Vuitton). Pfizer và các công ty dược phẩm khác đang phát triển các liệu pháp giảm cân tương tự như Wegovy, với mục tiêu giành thị phần tiềm năng trị giá 100 tỷ USD.
Tiến sĩ Bays, người đã giúp thực hiện nghiên cứu năm 2021 và nhận được tiền từ Novo Nordisk, nói rằng các thử nghiệm lâm sàng về thuốc chống béo phì thường được tài trợ bởi các nhà sản xuất.
Kim Khuê biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times.
