Tầm quan trọng của sức khỏe đường ruột
Một tổng quan khoa học gần đây cho biết tất cả các bệnh viêm nhiễm đều bắt nguồn từ sức khỏe đường ruột, bao gồm rối loạn tăng động giảm chú ý, tự kỷ, thiểu năng trí tuệ, tiểu đường và bệnh Parkinson.
Sức khỏe đường ruột đang được quan tâm hơn bao giờ hết. Điều này thật dễ hiểu khi có một tỷ lệ đáng kể hệ miễn dịch nằm trong đường tiêu hóa. Do đó, việc tối ưu hóa hệ vi sinh vật đường ruột là một mục tiêu đáng theo đuổi và sẽ có những tác động sâu rộng đến sức khỏe thể chất và tinh thần của bạn.
Các bằng chứng khoa học cũng tiếp tục gợi ý rằng nên dành phần lớn nguồn dinh dưỡng để nuôi dưỡng các vi khuẩn giúp hỗ trợ sức khỏe đường ruột (và các nơi khác ở trong và trên cơ thể bạn). Khi làm như vậy, bạn sẽ kiểm soát được các vi khuẩn có hại và tăng khả năng chống lại các bệnh mãn tính.
Rối loạn tăng động giảm chú ý, tự kỷ, thiểu năng trí tuệ, béo phì, tiểu đường và bệnh Parkinson là một trong số các tình trạng bị ảnh hưởng bởi hệ vi sinh vật đường ruột. Vào năm 2020, một tổng quan khoa học nghiên cứu sâu hơn được công bố trên F1000 Research đã kết luận rằng tất cả các bệnh viêm nhiễm đều bắt nguồn từ ruột. Một phần nguyên nhân là do vệ sinh quá mức. Nói cách khác, chúng ta “quá sạch sẽ” vì lợi ích của chính chúng ta.
Nhưng chế độ ăn uống cũng đóng một vai trò quan trọng. Bài báo đề cập cụ thể vai trò của tính thấm ruột qua trung gian zonulin trong cơ chế bệnh sinh của các bệnh viêm mãn tính. Theo tác giả, Tiến sĩ Alessio Fasano, một bác sĩ tiêu hóa nhi khoa, nhà nghiên cứu và giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Điều trị Celiac:
“Các nghiên cứu tiền lâm sàng và lâm sàng đã chỉ ra rằng họ zonulin, một nhóm protein điều chỉnh tính thấm của ruột, có liên quan đến nhiều bệnh viêm mạn tính, bao gồm các bệnh tự miễn dịch, nhiễm trùng, chuyển hóa và khối u. Những dữ liệu này đưa ra các mục tiêu điều trị mới cho nhiều bệnh viêm mạn tính có cơ chế bệnh sinh liên quan đến con đường zonulin”.
Vi khuẩn chứ không phải gen sẽ quyết định số phận sức khỏe của bạn
Tiến sĩ Fasano chỉ ra rằng đơn giản là chúng ta không có đủ gen để giải thích cho vô số bệnh mãn tính mà chúng ta có thể gặp phải. Các gen cũng không thể giải thích thời gian khởi phát bệnh. Ông nói rằng, để giải đáp những bí ẩn này, chúng ta phải tìm đến hệ vi sinh vật vì “chính sự tương tác giữa chúng ta (như một cá thể) và môi trường sống sẽ quyết định kết cục lâm sàng của chúng ta”.
Ngoài các vi khuẩn, tình trạng niêm mạc ruột cũng đóng một vai trò quan trọng. Tiến sĩ Fasanco giải thích rằng: “Mặc dù bề mặt niêm mạc với diện tích khổng lồ (200m2) không thể nhìn thấy rõ ràng, nhưng lại đóng một vai trò quan trọng thông qua các tương tác chức năng với nhiều yếu tố đến từ môi trường xung quanh, bao gồm vi sinh vật, chất dinh dưỡng, chất ô nhiễm và các vật liệu khác”.
Mặc dù các cầu nối chặt chẽ nội bào từng được coi là cố định và không thấm nước, nhưng giờ đây chúng ta biết điều này không đúng. Những cầu nối hoặc khoảng trống giữa các tế bào có thể trở nên rộng hơn. Khi điều này xảy ra, thành ruột có thể bị rò rỉ hoặc bị thấm. Theo giải thích của ông Fasano, zonulin là một chất điều chỉnh mạnh mẽ tính thấm của ruột. Tuy nhiên, trong khi zonulin là chất đánh dấu sinh học về tính thấm của ruột và đóng vai trò gây bệnh trong nhiều bệnh viêm mãn tính, không phải tất cả các bệnh viêm mãn tính đều do ruột bị rò rỉ.
Cơ chế sinhbệnhcủa bệnh viêm mãn tính
Hình ảnh dưới đây được đưa vào bài tổng quan của Tiến sĩ Fasano, nhưng bắt nguồn từ một bài báo trước đó có tiêu đề “Zonulin, a Regulator of Epithelial and Endothelial Barrier Functions, and Its Involvement in Chronic Inflammatory Diseases, (Tạm dịch: Zonulin, một chất điều chỉnh các chức năng hàng rào biểu mô và nội mô, và vai trò trong các bệnh viêm mãn tính)” do tiến sĩ Fasano và Craig Sturgeon đồng tác giả, đã nêu chi tiết về “chuỗi các sự kiện được đề xuất dẫn đến bệnh viêm mãn tính”.
Giai đoạn 1: Trong những trường hợp bình thường, cân bằng nội môi lành mạnh được duy trì ở thành ruột để khi có kháng nguyên xâm nhập sẽ không xảy ra phản ứng miễn dịch dư thừa.
Giai đoạn 2: Rối loạn sinh học đường ruột đang diễn ra (tức là sự mất cân bằng về số lượng và sự đa dạng của hệ vi sinh đường ruột), gây ra sản xuất dư thừa zonulin khiến niêm mạc ruột dễ thấm hơn.
Theo Tiến sĩ Fasano, hai yếu tố kích thích giải phóng zonulin mạnh nhất là vi khuẩn phát triển quá mức và gluten. Zonulin được tạo ra để phản ứng với vi khuẩn xấu, giúp đẩy vi khuẩn ra ngoài bằng cách mở ra các cầu nối nội bào chặt chẽ. Vì vậy nguyên nhân [dư thừa zonulin] do vi khuẩn phát triển quá mức là hợp lý. Nhưng tại sao zonulin lại phản ứng với gluten?
Điều thú vị là con đường zonulin đã hiểu sai gluten như một thành phần có hại tiềm tàng của vi sinh vật. Đó là lý do tại sao gluten kích hoạt giải phóng zonulin. Mặc dù không được tiến sĩ Fasano đề cập, nhưng glyphosate trong thuốc diệt cỏ cũng kích hoạt zonulin, và theo Viện Marion là mạnh hơn gluten gấp 10 lần!
Khả năng thẩm thấu sau đó cho phép kháng nguyên và nội độc tố của vi sinh vật di chuyển từ lòng ruột đến lớp đệm (phần mô liên kết của màng nhầy lót bên trong lòng ruột), từ đó gây ra viêm.
Giai đoạn 3: Khi quá trình tiếp tục xấu đi, phản ứng miễn dịch thích ứng của bạn sẽ bắt đầu xảy ra và kích hoạt sản xuất các cytokine tiền viêm, bao gồm interferon gamma (IFN-γ) và yếu tố hoại tử khối u alpha (TNF-α). Các cytokine này càng làm tăng tính thấm, kết quả tạo thành một vòng luẩn quẩn.
Giai đoạn 4: Niêm mạc mất khả năng chịu đựng hoàn toàn dẫn đến sự khởi đầu của bệnh viêm mãn tính.
Các bệnh viêm mãn tính liên quan đến hiện tượng rò rỉ ở ruột
Bệnh viêm mãn tính đặc trưng xuất hiện ở giai đoạn cuối của tất cả chuỗi sự kiện này phụ thuộc một phần vào cấu tạo gen của bạn, một phần vào loại phơi nhiễm mà bạn đã mắc phải và một phần vào thành phần của hệ vi sinh vật đường ruột của bạn. Theo giải thích của tiến sĩ Fasano:
“Bên cạnh khuynh hướng di truyền và tiếp xúc với các yếu tố kích hoạt môi trường, cơ chế bệnh sinh của nhiều bệnh viêm mãn tính dường như liên quan đến những thay đổi có ảnh hưởng lẫn nhau trong tính thấm ruột / phơi nhiễm kháng nguyên, kích hoạt miễn dịch và những thay đổi về thành phần hoặc chức năng của hệ vi sinh vật đường ruột”.
“Zonulin là một chất điều biến của cả chức năng hàng rào biểu mô và nội mô… Rối loạn vi khuẩn đường ruột có thể gây giải phóng zonulin, kích thích các chất bên trong thành ruột di chuyển qua hàng rào biểu mô. Điều này làm giải phóng các cytokine gây tăng tính thấm [thành ruột], tạo thành một vòng luẩn quẩn. Kết quả, một lượng lớn các kháng nguyên từ chế độ ăn uống và vi sinh vật kích hoạt các tế bào lympho T”.
“Tùy thuộc vào cấu tạo gen của vật chủ, các tế bào lympho T đã hoạt hóa có thể vẫn còn trong đường tiêu hóa, gây ra viêm mãn tính ở ruột… hoặc di chuyển đến một số cơ quan khác nhau để gây ra viêm mãn tính toàn thân”.
Các bệnh viêm mãn tính liên quan đến rối loạn điều hòa con đường zonulin bao gồm:
- Rối loạn tự miễn dịch như bệnh Celiac, bệnh tiểu đường type 1, bệnh viêm ruột, bệnh đa xơ cứng và viêm cột sống dính khớp
- Rối loạn chuyển hóa như béo phì, kháng insulin, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, tiểu đường thai kỳ, tăng lipid máu và tiểu đường type 2
- Các bệnh về đường ruột như hội chứng ruột kích thích, nhạy cảm với gluten không phải celiac và đường ruột nhiệt đới (một bệnh mãn tính ảnh hưởng đến đoạn ruột phía trên)
- Các bệnh viêm thần kinh như rối loạn phổ tự kỷ, tâm thần phân liệt, rối loạn trầm cảm nặng và mệt mỏi mãn tính/viêm cơ não tủy
- Ung thư não và gan
Vi khuẩn đường ruột ảnh hưởng đến gen và nguy cơ ung thư
Mặc dù việc đưa ung thư vào danh sách các bệnh do vi khuẩn đường ruột gây ra thoạt nhìn có vẻ kỳ quặc, nhưng một số nhà nghiên cứu tin rằng hệ vi sinh vật đường ruột có thể thực sự trở thành một nhân tố quan trọng để ngăn ngừa và điều trị ung thư.
Vi khuẩn đường ruột được chứng minh là ảnh hưởng đến sự biểu hiện, kích hoạt và ức chế gen. Nghiên cứu được công bố vào năm 2018 còn cho thấy vi khuẩn đường ruột thực sự kiểm soát các phản ứng miễn dịch chống khối u ở gan. Và thuốc kháng sinh có thể thay đổi thành phần của tế bào miễn dịch trong gan, từ đó kích hoạt sự phát triển của khối u.
Một số vi khuẩn đường ruột cũng kích hoạt tình trạng viêm, yếu tố cơ bản gây ra hầu như tất cả các bệnh ung thư, trong khi các vi khuẩn khác lại ức chế tình trạng này. Sự hiện diện của một số vi khuẩn đường ruột thậm chí còn được chứng minh là có thể làm tăng phản ứng của bệnh nhân với thuốc chống ung thư.
Một cách mà vi khuẩn đường ruột cải thiện hiệu quả điều trị ung thư là kích hoạt hệ miễn dịch và cho phép hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn. Các nhà nghiên cứu đã thực sự phát hiện ra rằng khi không có những vi khuẩn cụ thể này, một số loại thuốc chống ung thư nhất định có thể không hoạt động.
Vi khuẩn đường ruột là một phần của hàng rào chống virus
Nghiên cứu cho thấy vi khuẩn đường ruột cũng tham gia vào quá trình bảo vệ chống virus. Theo báo cáo của Trường Y Harvard vào ngày 18/11/2020:
“Lần đầu tiên, các nhà nghiên cứu của Trường Y Harvard đã xác định được quần thể vi khuẩn đường ruột có thể điều chỉnh phản ứng miễn dịch tại chỗ và toàn thân để ngăn chặn những kẻ xâm lược virus. Công trình… xác định chính xác một nhóm vi khuẩn đường ruột và một loài cụ thể trong nhóm khiến các tế bào miễn dịch tiết ra các hóa chất đẩy lùi virus được gọi là interferon type 1”.
“Các nhà nghiên cứu đã xác định interferon type 1, được tiết ra bởi nhiều vi khuẩn đường ruột trong nhóm này, có tác dụng mở ra dòng thác bảo vệ miễn dịch. Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng interferon type 1 không khó để cô lập và có thể trở thành cơ sở cho các loại thuốc hỗ trợ khả năng miễn dịch kháng virus ở người”.
Mặc dù những phát hiện vẫn cần được tiếp tục tiến hành và xác nhận. Nhưng những phát hiện này đã cho thấy khả năng có thể tăng miễn dịch kháng virus bằng cách tái tạo lại đường ruột với Bacteroides fragilis và các vi khuẩn khác trong họ Bacteroides.
Những vi khuẩn này khởi đầu một chuỗi tín hiệu giải phóng interferon-beta giúp chống lại sự xâm nhập của virus bằng cách kích thích các tế bào miễn dịch tấn công virus và khiến các tế bào bị nhiễm virus tự hủy.
Trường Y Harvard giải thích: “Cụ thể,… một phân tử cư trú trên bề mặt vi khuẩn kích hoạt giải phóng interferon-beta thông qua con đường tín hiệu TLR4-TRIF. Phân tử này kích thích một con đường truyền tín hiệu miễn dịch được bắt đầu bởi một trong chín thụ thể giống Toll (TLR) là một phần của hệ thống miễn dịch bẩm sinh”.
Tiến sĩ Joseph Mercola là người sáng lập Mercola.com. Một bác sĩ chấn thương chỉnh hình và là tác giả có nhiều sách bán chạy nhất, nhận nhiều giải thưởng trong lĩnh vực sức khỏe tự nhiên. Tầm nhìn cốt lõi của ông là thay đổi mô hình y tế hiện đại bằng cách cung cấp cho mọi người nguồn tài nguyên quý giá để giúp họ kiểm soát sức khỏe của mình.
Tú Liên biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
