Nhận biết các dấu hiệu về suy gan: Lời khuyên bảo vệ gan vào mùa xuân
Mục lục
Gan là một cơ quan thiết yếu chịu trách nhiệm thải độc, sản xuất mật, phân hủy chất béo, và dự trữ năng lượng. Tuy nhiên, gan giống như một cơ quan thầm lặng, vì các vấn đề về gan thường không được chú ý cho đến khi các triệu chứng trở nên trầm trọng. Trong chương trình “Health 1+1”, Tiến sĩ Jonathan Liu, giáo sư của một trường đại học công lập ở Canada đã chia sẻ nhiều dấu hiệu cảnh báo về gan để giúp mọi người sớm phát hiện ra vấn đề. Ông cũng đưa ra một số lời khuyên về cách bảo vệ gan trong cuộc sống hàng ngày vào mùa xuân.
Theo dữ liệu từ Tổ chức Gan Hoa Kỳ, hơn 100 triệu người ở Hoa Kỳ bị một số bệnh về gan, với 4.5 triệu người trưởng thành (1.8%) được chẩn đoán xác định. Nếu không được điều trị, một số bệnh về gan có thể dẫn đến suy gan, thậm chí là ung thư gan. Vào năm 2020, bệnh viêm gan kinh niên hoặc xơ gan là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 12 ở Hoa Kỳ.
5 dấu hiệu cảnh báo sớm về bệnh gan
Tiến sĩ Liu đã đề cập trong chương trình rằng cơ thể có xu hướng phát ra một số triệu chứng nhất định khi gan bắt đầu có vấn đề, có thể bao gồm:
1. Dễ mệt mỏi: Cảm thấy mệt mỏi thậm chí ngay cả khi thực hiện những công việc đơn giản.
2. Khó tiêu: Đầy bụng, trào ngược acid, thậm chí cảm thấy buồn nôn hoặc nôn sau khi ăn thịt
3. Tuần hoàn máu kém: Xuất hiện các vấn đề về vi tuần hoàn và quầng thâm quanh mắt.
4. Vàng da: Có biểu hiện vàng da và mắt, có thể kèm theo nước tiểu vàng.
5. Lòng bàn tay nhợt hoặc trắng bệch: Gan chịu trách nhiệm chuyển hóa estrogen, testosterone và progesterone trong cơ thể. Khi chức năng gan suy giảm và khả năng chuyển hóa các hormone này giảm, lòng bàn tay sẽ có màu nhợt nhạt hoặc trắng bệch, và phần gần gốc ngón tay cái chuyển sang màu hung đỏ.
Tiến sĩ Liu nói rằng những triệu chứng này là tín hiệu tổn thương từ gan và cần được xem xét cẩn trọng. Có hai cách để phát hiện sớm tổn thương gan.
Cách thứ nhất là kiểm tra chức năng gan thông qua xét nghiệm máu, tập trung vào xét nghiệm nồng độ men transaminase. Đối với những người bị bệnh gan do rượu, bệnh gan nhiễm mỡ hoặc viêm gan B đang ở giai đoạn hoạt động, nồng độ transaminase thường cao hơn từ hai đến năm lần so với mức bình thường. Trong giai đoạn khởi phát của bệnh, nồng độ transaminase có thể vượt quá năm lần so với mức bình thường. Nếu nồng độ này vượt quá 10 lần mức bình thường thì bệnh nhân có thể đã bị suy gan.
Phương pháp thứ hai là siêu âm giúp quan sát kích thước của gan. Trong giai đoạn đầu của bệnh xơ gan, gan sẽ cố gắng bù đắp cho chức năng bị suy giảm bằng cách tăng kích thước (gan to), nhưng sau đó có thể teo nhỏ lại do một số tế bào bị chết. Ngoài ra, siêu âm có thể phát hiện các vấn đề như sỏi, u nang, và khối u ung thư.
Hai loại rối loạn chức năng gan
Nguyên nhân gây rối loạn chức năng gan là gì? Theo Tiến sĩ Liu, trong Trung y, gan là không chỉ đề cập đến bản thân cơ quan mà còn đề cập đến kinh mạch gan chạy ở cả hai bên cơ thể, bao gồm kinh mạch của gan và các cơ quan mà nó đi qua. Theo Trung y, người ta tin rằng năng lượng (khí) của các cơ quan nội tạng lưu thông khắp cơ thể thông qua các kinh mạch. Nếu một cơ quan nội tạng nào đó bị bệnh thì cũng sẽ phát sinh sự khó chịu ở đường kinh mạch tương ứng. Tiến sĩ Liu đã phân loại các triệu chứng liên quan đến mất cân bằng chức năng gan thành hai loại chính:
1. Can khí uất trệ
Theo Trung y, đau hoặc khó chịu ở các khu vực dọc theo kinh mạch gan bao gồm đau bên trong chân, đau nửa đầu, ù tai, chóng mặt, các bệnh vùng họng, đau vú và kinh nguyệt không đều thuộc chứng can khí uất trệ. Một số trường hợp vô sinh cũng có thể liên quan đến can khí uất trệ.
Tiến sĩ Liu giải thích thêm rằng trong “Thuyết ngũ hành” của Trung y thì gan được xem là hành “mộc”, trong khi lá lách được coi là hành “thổ”; gan (mộc) khắc tỳ (thổ). Điều đó cho thấy nếu gan hoạt động không tốt sẽ dễ dẫn đến các vấn đề về tiêu hóa như ăn không ngon, đầy bụng, ợ hơi, trào ngược acid.
Theo “Thuyết ngũ hành”, mọi hiện tượng trong tự nhiên và xã hội loài người đều có thể được mô tả bằng năm hành tố: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Các hành tố này tương phụ tương hành cho nhau theo quy luật tương sinh và tương khắc. Học thuyết ngũ hành xuyên suốt các khía cạnh khác nhau của các hệ thống Trung y, giúp giải thích về chức năng sinh lý và thay đổi bệnh lý của cơ thể con người cũng như chẩn đoán và điều trị bệnh.
Trong Trung y, việc quan sát lưỡi và mạch của bệnh nhân cũng có thể giúp xác định sức khỏe thể chất. Can khí uất trệ có biểu hiện lưỡi đỏ ở 2 bên rìa, có người có thể xuất hiện hai rãnh trắng trên bề mặt lưỡi. Trong chẩn mạch, can khí uất trệ có mạch huyền hoạt – mạch căng, giống như dây đàn của một loại nhạc cụ.
2. Can huyết hư
Đúng như tên gọi, can huyết hư là tình trạng thiếu máu trong gan. Các triệu chứng có thể bao gồm khô mắt, chóng mặt, đánh trống ngực, giảm lượng kinh nguyệt, lưỡi nhợt nhạt hoặc thậm chí tái nhợt. Trong chẩn đoán mạch, can huyết hư có mạch trầm, mỏng hoặc thậm chí là mạch đập yếu (vô lực).
Năm hành vi có thể gây hại cho gan
Vậy làm thế nào để bảo vệ lá gan? Điều quan trọng nhất là tránh gây hại cho lá gan. Tiến sĩ Liu đã liệt kê ra 5 hành vi hàng đầu gây tổn hại nhất cho gan gồm:
1. Lạm dụng rượu: Gan có vai trò giải độc, chuyển hóa, đào thải rượu ra khỏi cơ thể dưới dạng carbon dioxide (C02) và nước. Quá trình này gây nhiều căng thẳng cho gan, có thể dẫn đến viêm gan do rượu, xơ gan do rượu, thậm chí là ung thư gan.
2. Tức giận và oán hận: Theo Trung y, sự tức giận có thể gây hại cho gan. Việc ôm giữ sự tức giận hoặc oán hận đối với một số thứ hoặc một số người có thể dẫn đến can khí uất trệ, làm gián đoạn dòng năng lượng bình thường của gan. Điều này cuối cùng có thể gây ra chứng mất ngủ và lo lắng, đồng thời có thể tác động tiêu cực đến mạch máu và huyết áp.
3. Lạm dụng thuốc Tây y và thuốc Đông y: Gan hoạt động như một nhà máy hóa chất trong cơ thể, chịu trách nhiệm chuyển hóa cả thuốc Tây và thuốc Đông y. Dùng thuốc hoặc các chất không theo hướng dẫn của chuyên gia y tế có thể gây hại cho gan.
4. Ăn quá nhiều thực phẩm giàu chất béo và đường: Những loại thực phẩm này chứa nhiều calorie, lượng calorie dư thừa sẽ được chuyển hóa thành chất béo và lưu trữ trong gan. Tiêu thụ quá nhiều những thực phẩm như vậy có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ và thậm chí là xơ gan.
5. Ăn thực phẩm mốc: Aflatoxin là chất có khả năng gây ung thư cao, có thể gây ung thư gan. Aflatoxin được tìm thấy trong thực phẩm bị mốc như đậu phộng và các loại hạt bị mốc.
Cách chăm sóc lá gan vào mùa xuân
Hiện tại, đang là mùa xuân ở Bắc bán cầu. Tiến sĩ Liu gợi ý rằng việc chăm sóc lá gan trong mùa này là đặc biệt quan trọng. Trong khi nhiều người có thể tin rằng uống thuốc bổ gan là cách tốt nhất, thì ông nhấn mạnh rằng việc thay đổi lối sống cũng có hiệu quả tương tự. Do đó, ông đã khuyến nghị những thực phẩm tốt cho gan nên bổ sung hàng ngày gồm:
1. Trái cây: Chuối, đào, táo, bưởi, cà chua, chà là và mật ong rất giàu vitamin, đặc biệt là chanh chứa vitamin C và flavonoid dồi dào. Các hợp chất này có thể giúp chống viêm và dị ứng cũng như vi khuẩn và virus, đồng thời có thể giúp ngăn ngừa bệnh gan.
2. Các loại hạt và ngũ cốc: Đậu phộng, quả óc chó, hạt vừng, hạt hướng dương, hạt điều, và lúa mạch là những lựa chọn tuyệt vời. Đặc biệt, đậu phộng và quả óc chó chứa hàm lượng acid béo không bão hòa omega-3 cao có thể giúp tăng lưu thông máu và cung cấp máu cho gan.
3. Các loại đậu: Thực phẩm từ các loại đậu là nguồn cung cấp protein chất lượng cao, ít béo. Theo Trung y, đậu xanh được biết đến với tác dụng thanh nhiệt và giải độc. Đậu xanh chứa các acid amin thiết yếu, vitamin B dồi dào, nhiều chất xơ, ít chất béo, có tác dụng hỗ trợ quá trình trao đổi chất, giảm gánh nặng cho gan.
4. Các loại nấm: Các loại nấm như nấm đông cô, nấm kim châm, mộc nhĩ đều ít chất béo và nhiều dinh dưỡng, có thể giúp tăng hệ miễn dịch, bảo vệ gan, và hỗ trợ giảm cân.
5. Rau củ: Các loại rau củ như khoai mỡ, cà tím, rau diếp, hành tây, rau bina, cần tây, lá hẹ, và cải thảo rất giàu flavonoid, có đặc tính chống oxy hóa, chống lão hóa và chống viêm.
Nhiều phương pháp giải độc gan đã trở nên phổ biến trong những năm gần đây. Các loại rau họ cải như súp lơ trắng và bông cải xanh chứa nhiều flavonoid và carotene có thể giúp gan chuyển hóa nhiều loại chất độc hóa học và chất gây ung thư.
6. Rong biển: Trung Y cho rằng rong biển có tác dụng làm mềm các khối cứng, làm tan nốt sần và giải độc, nghĩa là có thể điều trị các chứng sưng tấy, nốt sần và cục cứng do các chất có hại gây ra, bao gồm nang gan hoặc bệnh gan đang ở giai đoạn hoạt động. Rong biển có thể hỗ trợ giải độc gan, làm giảm sự hấp thụ kim loại nặng.
Ngoài việc tiêu thụ thực phẩm bảo vệ gan, Tiến sĩ Liu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì lối sống lành mạnh bao gồm áp dụng tốt các giải pháp vệ sinh thực phẩm, tránh thức khuya và tức giận.
Theo Trung y, khoảng thời gian từ 1 giờ đến 3 giờ sáng là lúc năng lượng của kinh mạch gan mạnh nhất. Để gan nghỉ ngơi trong giai đoạn này là cách tốt nhất cho cơ chế giải độc của gan.
Khánh Nam biên dịch.
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
